Thị trường vốn xanh: Xu hướng tất yếu

Nhiều giải pháp được triển khai

Để thực hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam tại COP26 (đưa phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050), Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1658/QĐ-TTg ngày 1/10/2021 phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050. Tiếp đó, ngày 22/7/2022, Quyết định số 882/QĐ-TTg đã được ban hành, phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030. Với nền tảng này, các bộ, ngành tiếp tục xây dựng kế hoạch hành động cụ thể nhằm hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh và bền vững mà Chính phủ đặt ra.

Đối với lĩnh vực chứng khoán, thị trường vốn đóng một vai trò quan trọng trong quá trình chuyển dịch nền kinh tế Việt Nam theo hướng xanh. Do đó, thúc đẩy tài chính xanh là ưu tiên dài hạn của UBCK. Việc chủ động xây dựng một kế hoạch hành động tăng trưởng xanh cho ngành chứng khoán trong giai đoạn mới là rất quan trọng và cần thiết, nhằm hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh và bền vững của Chiến lược quốc gia, tiến tới xây dựng một khuôn khổ định hướng về tài chính xanh và các sản phẩm tài chính xanh cho các doanh nghiệp hoạt động trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Ông Vũ Chí Dũng, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế - UBCK

Trong thời gian qua, UBCK tích cực kêu gọi sự chủ động tham gia của cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư nhằm tạo một nền tảng bền vững cho tăng trưởng xanh và phát triển bền vững thông qua việc xây dựng hệ thống văn bản pháp quy điều chỉnh tài chính bền vững, nâng cao các tiêu chuẩn về quản trị công ty và công bố thông tin gắn với các tiêu chí môi trường, xã hội và quản trị (ESG). Đồng thời, nâng cao năng lực và tăng cường nhận thức của cả cơ quan quản lý lẫn các thành viên thị trường, nhà đầu tư về các công cụ tài chính xanh và phát triển bền vững.

Tháng 8/2023, UBCK đã phối hợp với Công ty Tài chính Quốc tế (IFC) ra mắt Sổ tay Hướng dẫn báo cáo phát thải khí nhà kính nhằm mục tiêu hỗ trợ các cơ quan quản lý, nhà đầu tư, doanh nghiệp và các bên liên quan tại Việt Nam thúc đẩy áp dụng các chuẩn mực và thông lệ về ESG một cách hiệu quả nhất.

Hiện UBCK đang soạn thảo dự thảo Kế hoạch hành động tăng trưởng xanh cho thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2022 - 2030, trong đó có nội dung mới là xây dựng và triển khai thị trường carbon. Đề án Phát triển thị trường carbon tại Việt Nam mà Bộ Tài chính xây dựng trên cơ sở phối hợp với Bộ Tài nguyên - Môi trường và các cơ quan có liên quan đang ở các bước cuối cùng để trình các cấp có thẩm quyền ban hành. Theo đó, đến năm 2025, Việt Nam sẽ bắt đầu thí điểm và đến năm 2028 vận hành chính thức sàn giao dịch tín chỉ carbon.

ESG là một tiêu chí quan trọng mà các quỹ đầu tư đánh giá khi xem xét quyết định đầu tư vào một doanh nghiệp

Trong giai đoạn 1 của Chương trình/Dự án Cải cách kinh tế vĩ mô và tăng trưởng xanh, GIZ đã hỗ trợ Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE) trong việc tìm hiểu, xây dựng Chỉ số Phát triển bền vững (VNSI). VNSI là một chỉ số theo giá trị vốn hóa thị trường và tự do điều chỉnh, bao gồm các công ty niêm yết có điểm số cao nhất về tính bền vững dựa trên hơn 100 tiêu chí. Các yếu tố cấu thành của VNSI được lựa chọn từ danh mục VN100 Index, một chỉ số theo giá trị vốn hóa thị trường và tự do điều chỉnh của 100 công ty lớn nhất niêm yết trên HOSE.

Đầu tư bền vững đã trở thành dòng chảy lớn trên toàn cầu, khi ngày càng có nhiều nhà đầu tư cá nhân, tổ chức quản lý tài sản trên thế giới áp dụng yếu tố ESG trong hoạt động kinh doanh, đơn cử IFC đang áp dụng Bộ Quy tắc về trách nhiệm đầu tư (Stewardship Code). Yếu tố ESG hiện cũng trở thành một tiêu chí quan trọng mà các quỹ đầu tư đánh giá, cân nhắc khi đưa ra quyết định đầu tư vào một doanh nghiệp.

Tại Việt Nam, UBCK cũng đặc biệt quan tâm đến việc thay đổi nhận thức về tăng trưởng xanh và phát triển bền vững cho các thành viên thị trường. Trong năm 2023, UBCK và ICAEW đã phát động cuộc thi “Quản trị công ty hướng tới phát triển bền vững - ESG Challenge 2023” dành cho sinh viên tại 5 trường đại học, học viện gồm: Ngoại thương, Ngân hàng, Tài chính, Kinh tế Quốc dân và Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội.

Cuộc thi đã truyền cảm hứng và cung cấp kiến thức thực tế về thực hành ESG tới sinh viên 5 trường đại học kinh tế - tài chính hàng đầu trên cả nước, kỳ vọng sẽ góp phần tạo ra lực lượng lao động chủ chốt am hiểu về ESG, đóng góp vào tiến trình hướng tới một thị trường tài chính bền vững của Việt Nam nói riêng, cũng như hoàn thành các mục tiêu phát triển bền vững mà Chính phủ đã đề ra nói chung.

Đây chính là nền tảng chuẩn bị cho thay đổi nhận thức về quản trị phát triển bền vững, đặc biệt trong bối cảnh nguồn nhân lực mới cho hội đồng quản trị tại các doanh nghiệp đại chúng đáp ứng các yêu cầu hướng tới phát triển bền vững. Đồng thời, nó cũng giúp thu hẹp khoảng cách giữa kiến thức chuyên môn học trong nhà trường và thực tế thị trường tài chính cho thế hệ trẻ - những nhà đầu tư, quản lý doanh nghiệp tương lai. Các hoạt động như vậy còn góp phần phổ biến kiến thức, nâng cao kiến thức của cổ đông, nhà đầu tư về phát triển bền vững.

Thúc đẩy khung pháp lý cho vốn xanh

Tất cả các công cụ tài chính hoặc tài chính xanh, tiêu chuẩn dịch vụ về công bố thông tin xanh và bền vững, các yêu cầu về mục tiêu thực hiện dự án đều hướng tới thu hút nguồn vốn xanh để phục vụ cho tăng trưởng xanh. Các nội dung này hỗ trợ chứ không ảnh hưởng đến thị trường vốn nói chung. Bởi vậy, đầu tư xanh, các dịch vụ mới trên thị trường là cơ hội cho doanh nghiệp.

Với các thành viên thị trường, yếu tố được quan tâm hiện nay là tổ chức phát hành, tổ chức cung cấp dịch vụ và nhà đầu tư phải tuân thủ các quy định công bố thông tin, công bố rộng rãi ra thị trường để các bên nắm được, đánh giá được về các dự án xanh, có thông tin vốn được phân bổ vào đúng dự án xanh, đảm bảo niềm tin của nhà đầu tư.

Về phần mình, UBCK đang nghiên cứu các tiêu chuẩn, kể cả trái phiếu xanh và đưa trái phiếu xanh ASEAN vào Việt Nam. Các tiêu chuẩn này không chỉ cho tổ chức phát hành mà cả nhà đầu tư, các quỹ đầu tư liên quan đến khuôn khổ xanh và bền vững có thể nắm bắt cụ thể.

Trong các cuộc làm việc của UBCK gần đây tại nước ngoài liên quan đến ESG, các tổ chức đầu tư, các quỹ đầu tư, doanh nghiệp nước ngoài rất quan tâm đến Việt Nam. Câu chuyện ESG không chỉ nằm ở nội tại các nhà đầu tư, mà cả yêu cầu của chính phủ nơi họ đặt trụ sở và yêu cầu của các nhà đầu tư vào quỹ. Bên cạnh đó, bản thân ngành quỹ cũng yêu cầu các chuẩn về công bố thông tin và có tỷ lệ nhất định giá trị tài sản ròng phải đầu tư vào công cụ tài chính xanh để hỗ trợ cho các các dự án phát triển xanh.

Thẳng thắn mà nói, Việt Nam có nhiều hoạt động thành công trong thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh. Với bối cảnh chung của kinh tế - xã hội Việt Nam hiện nay, đầu tư xanh, đầu tư vào tăng trưởng là hai lĩnh vực song trùng, có nhiều thông tin để giới thiệu cho các nhà đầu tư.

Trong khi chờ Kế hoạch hành động cho thực hiện chiến lược xanh quốc gia và thị trường chứng khoán được ban hành, UBCK tập trung vào 3 vấn đề đã và đang triển khai. Thứ nhất, nâng cao nhận thức về các vấn đề phát triển bền vững để doanh nghiệp biết họ cần làm gì trong lĩnh vực của mình và trong thị trường vốn. Thứ hai, xây dựng các bộ tiêu chuẩn để căn cứ vào đó xác định chuẩn đầu tư xanh nói chung. Thứ ba, tăng cường công bố thông tin, vì nhà đầu tư nước muốn có thông tin để đảm bảo khoản đầu tư của mình được sử dụng đúng mục đích hay không.

Vũ Chí Dũng / Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế - UBCK