Thi vào lớp 10: Giáo viên chia sẻ chiến lược làm bài thi hiệu quả 3 môn

Thí sinh xem số báo danh dự thi vào lớp 10. (Ảnh: Hoàng Hiếu/TTXVN)

Những ngày này, học sinh cả nước đang bước vào giai đoạn cao điểm thi tuyển sinh lớp 10. Tại Hà Nội, chỉ còn hai ngày nữa, sỹ tử Thủ đô sẽ bước vào kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 để tranh suất vào trường trung học phổ thông công lập.

Với kinh nghiệm nhiều năm ôn luyện cho các kỳ thi, giáo viên Hệ thống giáo dục HOCMAI chia sẻ chiến lược làm bài thi hiệu quả và những điểm cần lưu ý khi đây là năm đầu tiên thí sinh thi theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

Trong đó, đọc kỹ đề, phân bổ thời gian hợp lý, trình bày sạch đẹp, kiểm tra kỹ lại bài làm trước khi nộp là lời khuyên chung của các thầy cô.

Môn Ngữ văn

Chia sẻ về cách làm bài thi môn Ngữ văn, thầy Nguyễn Phi Hùng, môn Ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới (2018) không chỉ đánh giá kiến thức mà còn chú trọng đến kỹ năng trình bày và tư duy mạch lạc của học sinh. Để đạt được kết quả tốt nhất, thí sinh cần lưu ý những điểm mấu chốt sau đây.

Đảm bảo hình thức và phân bổ thời gian hợp lý

Yếu tố trình bày đóng vai trò quan trọng. Một bài làm ngắn gọn, mạch lạc, sạch sẽ, không mắc lỗi chính tả, dùng từ hay đặt câu cơ bản sẽ tạo ấn tượng tốt và tránh mất điểm đáng tiếc.

Với thời lượng 120 phút, việc phân bổ thời gian hợp lý là cực kỳ cần thiết. Thí sinh nên dành khoảng 25-30 phút cho phần Đọc hiểu (4 điểm) để đọc kỹ văn bản và trả lời đầy đủ. Phần viết đoạn văn nghị luận (2 điểm) cũng nên dành 25-30 phút. Cuối cùng, hãy ưu tiên 55-60 phút cho bài văn nghị luận (4 điểm) để triển khai chi tiết và chu đáo.

Đọc, nhận dạng và phân tích kỹ đề bài

Trước khi bắt tay vào làm bài, thí sinh cần đọc kỹ đề bài, đặc biệt chú ý đến các từ khóa quan trọng. Những từ khóa này cung cấp thông tin về yêu cầu thao tác (nêu, giải thích, phân tích, cảm nhận, trình bày...), hình thức (đoạn văn hay bài văn, dung lượng bao nhiêu), và đối tượng cùng phạm vi được hỏi. Việc xác định đúng trọng tâm đề sẽ giúp bạn đi đúng hướng và tránh lạc đề.

Thầy Nguyễn Phi Hùng. (Ảnh: HOCMAI)

Tuân thủ dung lượng và kiểm tra lại bài làm

Hãy cố gắng tuân thủ yêu cầu về dung lượng (số chữ) cho đoạn văn và bài văn. Tuy nhiên, con số này chỉ mang tính tương đối và có thể dao động trong một khoảng cho phép. Điều quan trọng nhất vẫn là trình bày bài đúng trọng tâm, trả lời ngắn gọn và diễn đạt mạch lạc.

Sau khi hoàn thành bài làm, thí sinh đừng quên kiểm tra lại để soát lỗi, đặc biệt là các lỗi trình bày, đảm bảo đã trả lời đầy đủ tất cả các câu hỏi và mỗi câu đều đã trình bày đủ các ý mà đề yêu cầu. Nếu phát hiện thiếu sót, hãy bổ sung ở cuối bài làm, ghi rõ bổ sung cho câu nào, phần nào, thay vì viết chèn vào phần đã có.

Lưu ý cụ thể cho từng dạng bài

Đối với dạng câu hỏi đọc hiểu văn bản

Thí sinh nên đọc chậm và kỹ văn bản đọc hiểu đồng thời nhận diện loại/thể loại văn bản, nội dung chính và các đặc điểm hình thức nổi bật.

Phần này thường có 3 dạng câu hỏi. Với những câu hỏi liên quan đến kiến thức thực hành tiếng Việt (chiếm khoảng 1-1,5 điểm), đặc biệt là kiến thức về các biện pháp tu từ, thí sinh nên ôn tập hệ thống hóa kiến thức này trong các năm học trung học cơ sở.

Với các câu hỏi về hình thức và nội dung văn bản cần bám sát đặc trưng thể loại và căn cứ vào từng văn bản cụ thể để trả lời chính xác. Câu hỏi vận dụng (thường là câu cuối) đòi hỏi thí sinh nêu rõ ý kiến cá nhân, đồng thời đưa ra lý lẽ hoặc bằng chứng giải thích thuyết phục cho ý kiến đó.

Các câu hỏi đọc hiểu cần được trả lời ngắn gọn, có thể dưới dạng gạch đầu dòng, nhưng phải đảm bảo đầy đủ ý.

Đối với phần viết văn nghị luận

Thí sinh cần xác định rõ yêu cầu hình thức (đoạn văn hay bài văn, giới hạn dung lượng, phân tích hay cảm nhận…) và xác định đúng dạng bài (nghị luận xã hội về một ý kiến, vấn đề cần giải quyết, hay nghị luận văn học về chủ đề, nhân vật, hình ảnh, đặc sắc nghệ thuật, hoặc một tác phẩm/đoạn trích).

Nên gạch nhanh hệ thống ý ra giấy nháp trước khi viết bài hoàn chỉnh.

Khi làm bài cần trình bày rõ ý kiến về vấn đề nghị luận (văn học hoặc xã hội), đưa ra lý lẽ, bằng chứng phù hợp để làm rõ. Tránh việc diễn xuôi thơ hay tóm tắt cốt truyện.

Bài nghị luận văn học cần làm rõ cả hai phương diện nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, với mức độ đậm nhạt, nông sâu tùy theo yêu cầu đề.

Bài nghị luận xã hội phải có bằng chứng cụ thể, các bài học/giải pháp đưa ra phải cụ thể, khả thi, phù hợp, tránh trình bày chung chung hay kêu gọi sáo rỗng.

Môn Toán

Thầy Nguyễn Mạnh Cường tư vấn cho thí sinh chiến lược làm bài hiệu quả môn Toán.

Đọc kỹ toàn bộ đề để biết độ khó tổng thể

Theo thầy Cường, khoảng 5 phút đầu là thời gian vàng để đọc và phân tích đề. Đây là bước đặc biệt quan trọng nhưng thường bị bỏ qua và kinh nghiệm cho thấy rất nhiều lỗi sai đến từ việc đọc lướt hoặc hiểu nhầm đề.

Thí sinh nên đọc một lượt toàn bộ đề thi để nắm bắt cấu trúc, các dạng bài và độ khó tổng thể. Sau đó, đọc kỹ từng câu, từng ý, dùng bút gạch chân các từ khóa quan trọng, các điều kiện ràng buộc (ví dụ: số nguyên, số tự nhiên, x=0). Cuối cùng, xác định rõ yêu cầu của từng bài: tìm x, tính giá trị, chứng minh, giải hệ phương trình, hay bài toán thực tế.

Thầy Nguyễn Mạnh Cường. (Ảnh: HOCMAI)

Phân bổ thời gian hợp lý, dễ trước, khó sau

Thí sinh hãy ước lượng thời gian cho từng phần, thường các câu điểm cao (như hình học, bài toán thực tế) sẽ cần nhiều thời gian hơn và làm bài theo nguyên tắc dễ trước, khó sau và không bỏ sót câu nào.

Thí sinh nên xác định các câu dễ, quen thuộc để làm ngay, tập trung làm thật chắc chắn các câu cơ bản, dễ lấy điểm như các câu về xác suất thống kê, giải phương trình, hệ phương trình, rút gọn biểu thức, hàm số cơ bản hay tính toán liên quan đến hình học, các ý đầu của bài hình phẳng thường. Thí sinh nên đảm bảo làm đúng tuyệt đối các phần này.

Nếu gặp câu khó và bí ý tưởng, thí sinh không nên sa đà quá lâu mà nên chuyển sang câu khác dễ hơn để "gom" điểm trước, sau đó quay lại.

Với các câu khó, thí sinh nên cố gắng viết những gì mình biết hoặc suy luận được để tăng tối đa khả năng “nhặt” điểm vì đôi khi chỉ cần viết được giả thiết, kết luận, vẽ hình đúng hoặc nêu được một ý đúng cũng có thể được điểm.

Thầy Cường khuyên thí sinh nên phân tích bài toán khó thành các bài toán nhỏ hơn vì một bài toán phức tạp thường là tổng hợp của nhiều bài toán nhỏ, đơn giản hơn. Hãy cẩn trọng với các "bẫy" trong đề thi – những chi tiết nhỏ có thể "đánh lừa" học sinh (ví dụ: điều kiện của biến, trường hợp đặc biệt...).

Lưu ý trình bày

Theo thầy Cường, một bài làm với chữ viết rõ ràng, dễ đọc là điểm cộng nên thí sinh cần trình bày bài giải theo từng bước, có lập luận logic. Ví dụ, khi giải phương trình cần có "Điều kiện xác định", khi làm hình cần có "Xét tam giác...", "Theo định lý..."

Trong khi làm bài, thí sinh hạn chế gạch xóa. Nếu sai, dùng thước gạch một đường nhẹ và viết lại bên cạnh hoặc xuống dòng.

Kiểm tra lại bài

Thí sinh nên dành khoảng 5 phút cuối giờ để rà soát lại toàn bộ bài làm, đặc biệt là các phần cơ bản để đảm bảo đạt điểm tuyệt đối; kiểm tra lại các phép tính, dấu (+/-), điều kiện xác định, đảm bảo các kết quả đều được đối chiếu với điều kiện, tính toán chính xác, đúng dấu (+/−) và có câu kết luận, trả lời cho từng bài.

Đặc biệt, thí sinh kiểm tra xem đã trả lời đủ các ý hỏi của đề bài chưa vì làm đúng nhưng thiếu ý vẫn có thể mất điểm. Đối với các bài giải phương trình, hệ phương trình, bài toán thực tế, hãy thay đáp án ngược lại vào đề bài để kiểm tra tính đúng đắn.

Các dạng bài mới

Theo thầy Cường, cách ra đề trong chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 có một số thay đổi ở môn Toán.

Thứ nhất là tăng cường Toán thực tế/Toán ứng dụng. Đây là xu hướng rõ rệt nhất. Các bài toán sẽ gắn với tình huống thực tiễn như tính toán chi phí, lãi suất, diện tích, thể tích các vật thể trong đời sống, tốc độ, quãng đường, tỉ lệ phần trăm, thống kê, xác suất. Thí sinh cần luyện tập cách chuyển đổi từ ngôn ngữ đời sống sang ngôn ngữ Toán học và ngược lại, đồng thời đọc hiểu kỹ đề để trích xuất dữ liệu và xác định yêu cầu, đừng ngại các con số lớn hoặc thập phân.

Thứ hai là yếu tố thống kê và xác suất. Mặc dù không chiếm tỷ trọng lớn nhưng có thể xuất hiện các câu hỏi nhỏ về đọc hoặc lập biểu đồ, ý nghĩa của tần số hay tần số tương đối hoặc các bài toán xác suất cơ bản (ví dụ: rút thẻ, gieo xúc xắc...). Để làm dạng bài này, thí sinh cần nắm vững các khái niệm cơ bản về thống kê (bảng số liệu, biểu đồ, tần số, tần số tương đối) và xác suất (không gian mẫu, biến cố, công thức tính xác suất đơn giản).

Thứ ba, đề thi chú trọng tư duy logic và khả năng suy luận.Các bài toán không chỉ dừng lại ở việc áp dụng công thức mà đòi hỏi khả năng phân tích, tổng hợp và lập luận chặt chẽ, đặc biệt ở phần hình học và các bài toán tổng hợp. Thí sinh nên tập giải các bài toán có nhiều bước, nhiều giả thiết và thường xuyên đặt câu hỏi "tại sao lại có giả thiết như vậy?", “muốn chứng minh điều này ta cần làm gì?” khi giải bài.

Phần hàm số và đồ thị có thể có các bài toán sâu hơn về tính chất của hàm số bậc nhất, bậc hai, và việc ứng dụng đồ thị vào giải quyết các bài toán.

Môn Tiếng Anh

Theo thầy Nguyễn Trung Nguyên, với mảng kiến thức phát âm, thí sinh cần lưu ý với những trường hợp phát âm khác nhau như tổ hợp CH (chú tới chorus, choir, chemistry, sch--, orchid được phát âm là k, và chef, parachute, champagne được phát âm là sh), TH, S, ea, oo (chú ý oo trong flood và blood được phát âm giống với u trong cut), es, ed (chú ý các trường hợp ngoại lệ).

Thầy Nguyễn Trung Nguyên. (Ảnh: HOCMAI)

Với mảng ngữ pháp, cần chú ý tránh sai những câu hỏi về từ loại (danh từ, tính từ, trạng từ), các câu hỏi về thì động từ (vì được gắn với bối cảnh cụ thể nên việc xác định thì sẽ dễ dàng), các câu hỏi về đại từ quan hệ, câu hỏi về giới từ (đề thi mới sẽ tập trung về nghĩa của các giới từ). Ngoài ra, cần phải nắm chắc các kiến thức về liên từ, trạng từ liên kết.

Về kỹ năng viết, thí sinh cần phải nắm được các cấu trúc câu quan trọng như câu điều kiện, câu so sánh, câu trần thuật.

Cũng theo thầy Nguyên, với phương pháp ra đề mới, những “mẹo” trước đây gần như không áp dụng được, thay vào đó, thí sinh cần phải hiểu được đoạn văn một cách đầy đủ mới có thể làm được các câu hỏi đọc hiểu.

Thầy Nguyên cho rằng luyện đề là cách giúp củng cố kiến thức cần thiết nhưng không cần làm quá nhiều để tránh áp lực khi kỳ thi đã cận kề.

Bên cạnh chiến lược làm bài thi hiệu quả, các giáo viên cũng khuyên học sinh cần giữ tâm lý thi thoải mái, bình tĩnh để làm bài thi tốt nhất. Một số cách để có thể trấn tĩnh tinh thần, giảm hồi hộp và lo âu như hít thở sâu và tập trung vào bài làm của mình thay vì nhìn sang các thí sinh khác./.

(Vietnam+)