Thiên tai gây hậu quả nặng nề cho thế giới năm 2025

Cháy rừng ở California

Năm 2025 mở đầu bằng một trong những trận cháy rừng tàn khốc nhất lịch sử California, khi các đám cháy Palisades, Eaton và Hurst lan rộng khắp Los Angeles vào đầu tháng 1/2025. Ít nhất 30 người thiệt mạng, toàn bộ khu dân cư bị phá hủy và hàng nghìn người mất nhà cửa. Gần 200.000 cư dân phải sơ tán, đánh dấu một trong những cuộc sơ tán lớn nhất trong lịch sử Los Angeles.

Cháy rừng tàn khốc ở California. Ảnh: Reuters.

Do hạn hán kéo dài, mùa đông ấm lên bất thường cùng những đợt gió Santa Ana dữ dội, các đám cháy rừng đã bùng phát ngay trong giai đoạn vốn được xem là yên ả. Altadena trở thành một trong những khu vực chịu thiệt hại nặng nề nhất, khi nhiều khu dân cư bị thiêu rụi. Vụ cháy Palisades tàn phá khoảng 23.400 mẫu Anh, còn đám cháy Eaton lan rộng trên gần 14.000 mẫu Anh. Đặc biệt, gió cực mạnh còn hình thành những “lốc xoáy lửa” hiếm gặp, khiến công tác khống chế đám cháy trở nên vô cùng phức tạp.

Số người thiệt mạng tiếp tục gia tăng ngay cả sau khi các đám cháy được khống chế. Trước tình trạng đó, chính quyền đã áp đặt lệnh giới nghiêm tại các vùng sơ tán nhằm ngăn chặn tình trạng cướp bóc. Đến cuối tháng 1, đám cháy Hughes gần hồ Castaic buộc gần 19.000 người phải rời bỏ nhà cửa, khép lại gần một tháng ứng phó khẩn cấp trong tình trạng căng thẳng liên tục.

Cháy rừng ở Nhật Bản

Cuối tháng 2/2025, miền Bắc Nhật Bản hứng chịu vụ cháy rừng nghiêm trọng nhất trong gần nửa thế kỷ tại thành phố Ofunato, tỉnh Iwate. Ngọn lửa đã thiêu rụi khoảng 2.600 hecta rừng, làm hư hại hơn 80 công trình và buộc gần 4.000 cư dân phải sơ tán, trong khi cảnh báo khẩn cấp được ban hành đối với khoảng 4.600 người. Khói dày đặc bao trùm các khu dân cư khi đám cháy lan nhanh ngoài tầm kiểm soát.

Nguyên nhân bùng phát được xác định xuất phát từ điều kiện khô hạn bất thường, với lượng mưa trong tháng 2 chỉ đạt 2,5 mm - mức thấp kỷ lục trong nhiều thập niên. Trước diễn biến phức tạp của đám cháy, hơn 2.000 lính cứu hỏa từ khắp Nhật Bản, bao gồm các lực lượng tăng viện từ Tokyo và 14 tỉnh, thành khác, đã được huy động. Bên cạnh đó, 16 máy bay trực thăng liên tục tham gia thả nước xuống các khu vực địa hình hiểm trở, dù gió đổi chiều và thời tiết xấu khiến công tác dập lửa gặp nhiều trở ngại.

Vụ cháy rừng không chỉ tàn phá môi trường mà còn gây gián đoạn nghiêm trọng hoạt động công nghiệp địa phương, buộc nhiều nhà máy và cơ sở sản xuất trong vùng sơ tán phải tạm thời đóng cửa. Công tác cứu trợ được triển khai khẩn trương, với sự chung tay của nhiều nhân vật nổi tiếng, những người đã hỗ trợ vật tư thiết yếu và đóng góp tài chính nhằm giúp người dân vượt qua giai đoạn khó khăn.

Động đất ở Myanmar

Cuối tháng 3/2025, một trận động đất mạnh 7,7 độ xảy ra gần thành phố Mandalay đã tàn phá nghiêm trọng miền Bắc Myanmar, san phẳng nhiều thị trấn, làm sập hàng loạt công trình và cướp đi sinh mạng của hơn 2.700 người. Thảm họa còn khiến trên 4.500 người bị thương, khoảng 400 người mất tích, nhiều khu dân cư biến thành những đống đổ nát. Hàng nghìn người dân buộc phải ngủ ngoài trời vì lo ngại dư chấn hoặc không còn nhà cửa để trở về.

Mandalay là khu vực chịu thiệt hại nặng nề nhất, khi nhiều khu chung cư, công trình tôn giáo và cơ sở công cộng đồng loạt sụp đổ. Các lực lượng cứu hộ trong và ngoài nước, bao gồm khoảng 1.000 nhân viên cứu nạn quốc tế, đã chạy đua với thời gian để tìm kiếm người sống sót, giải cứu gần 650 nạn nhân khỏi đống đổ nát.

Động đất ở Myanmar. Ảnh: Reuters

Sức tàn phá của trận động đất không chỉ dừng lại trong biên giới Myanmar. Tại Thái Lan, ít nhất 20 người thiệt mạng, phần lớn do một tòa nhà cao tầng đang thi công bị sập. Thảm họa này càng khoét sâu cuộc khủng hoảng nhân đạo vốn đã trầm trọng tại Myanmar, nơi hàng triệu người trước đó phải rời bỏ nhà cửa vì xung đột nội bộ. Cơ sở hạ tầng bị tàn phá nặng nề cùng tình trạng bất ổn chính trị đã buộc chính quyền quân sự nước này phải đưa ra lời kêu gọi hiếm hoi về sự hỗ trợ khẩn cấp từ cộng đồng quốc tế.

Lũ lụt ở Pakistan

Pakistan đã trải qua một trong những mùa mưa lũ khốc liệt nhất trong lịch sử vào năm 2025. Những cơn mưa theo mùa bắt đầu từ cuối tháng 6 đã liên tiếp gây ra lũ lụt và sạt lở đất, cướp đi sinh mạng của hơn 700 người và khiến gần 1.000 người khác bị thương.

Thời điểm thảm khốc nhất rơi vào tháng 8, khi năm ngày mưa xối xả liên tục tàn phá tỉnh Khyber Pakhtunkhwa. Lũ quét và sạt lở từ các sườn núi đã cuốn trôi toàn bộ làng mạc, khiến gần 400 người thiệt mạng chỉ trong chưa đầy một tuần. Các đội cứu hộ phải làm việc trong điều kiện hết sức nguy hiểm, nhiều lần buộc phải tạm ngừng hoạt động khi mưa lớn tiếp diễn. Nhà cửa, mùa màng và sinh kế của hàng nghìn gia đình bị tàn phá chỉ trong thời gian ngắn.

Không chỉ các tỉnh phía bắc, lũ lụt còn tàn phá nghiêm trọng hệ thống hạ tầng trên cả nước. Đường sá, cầu cống và mạng lưới thông tin liên lạc bị hư hại nặng nề, khiến nhiều khu vực hẻo lánh rơi vào tình trạng cô lập và làm chậm trễ công tác cứu trợ. Tại các đô thị lớn, đặc biệt là Karachi, ngập lụt đô thị nghiêm trọng do hệ thống thoát nước quá tải đã gây ra cảnh hỗn loạn giao thông, mất điện và gián đoạn sinh hoạt. Một số khu vực ở Sindh và Balochistan cũng ghi nhận nhà cửa hư hỏng và các tuyến cao tốc bị tắc nghẽn kéo dài.

Lũ lụt ở dãy Himalaya, Ấn Độ

Khu vực Himalaya của Ấn Độ trong năm nay đã hứng chịu một trong những mùa mưa lũ khốc liệt nhất trong nhiều thập kỷ, khi lũ lụt và sạt lở đất liên tiếp gây tàn phá trên diện rộng, cướp đi sinh mạng của hàng trăm người.

Nghiêm trọng nhất là các vụ lũ tại Uttarakhand, Kashmir và Jammu–Reasi trong tháng 8, nơi mưa lớn kỷ lục đã cuốn trôi nhà cửa, làm nhiều người thiệt mạng, mất tích và cản trở công tác cứu hộ do địa hình hiểm trở và hạ tầng bị phá hủy.

Bên cạnh đó, vụ sạt lở đất tại tuyến hành hương Vaishno Devi hồi đầu mùa đã khiến 41 người thiệt mạng, một lần nữa phơi bày mức độ rủi ro thường trực dọc các tuyến đường hành hương đông đúc. Các chuyên gia cảnh báo rằng tình trạng san lấp đồi núi, xây dựng tràn lan tại các thung lũng dễ ngập lụt và việc làm tắc nghẽn các dòng chảy tự nhiên đã làm suy yếu “lá chắn” tự nhiên của khu vực, qua đó gia tăng đáng kể nguy cơ thiên tai. Tổ chức Khí tượng Thế giới mô tả chuỗi sự kiện này là những “tín hiệu cảnh báo” rõ rệt về sự biến đổi ngày càng cực đoan của chu trình nước trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Bão Ditwah ở Sri Lanka

Cuối năm 2025, cơn bão Ditwah đổ bộ vào Sri Lanka, khiến ít nhất 465 người thiệt mạng và hàng trăm người mất tích. Cơn bão ảnh hưởng đến hơn 1,5 triệu cư dân, gây ra lũ lụt và sạt lở đất nghiêm trọng.

Vùng cao nguyên trồng chè bị ảnh hưởng nặng nề nhất, toàn bộ sườn núi sạt lở, phá hủy nhà cửa, đường sá và các đồn điền. Các thung lũng bị vùi lấp dưới bùn và mảnh vỡ. Các đội cứu hộ phải sử dụng trực thăng do đường sá bị cuốn trôi.

Ngập lụt sau lũ ở Sri Lanka. Ảnh: Reuters

Thiệt hại trực tiếp ước tính khoảng 4,1 tỷ USD, tương đương khoảng 4% GDP, trong đó thiệt hại về cơ sở hạ tầng lên tới hơn 1,7 tỷ USD và thiệt hại về nhà ở gần 1 tỷ USD. Tổng chi phí tái thiết có thể lên tới 6-7 tỷ USD.

Tháng 11 vừa qua, khu vực Đông Nam Á đã trải qua các trận lũ lụt nghiêm trọng và lũ quét, đặc biệt là ở Việt Nam, Thái Lan và Indonesia.

Ảnh hưởng kinh tế toàn cầu

Bất chấp những thảm họa này, Swiss Re báo cáo rằng thiệt hại kinh tế toàn cầu do thiên tai đã giảm 33% xuống còn 220 tỷ USD vào năm 2025. Tổng thiệt hại được bảo hiểm từ các thảm họa tự nhiên là 107 tỷ USD, giảm 24% so với năm 2024. Con số này phần lớn là do mùa bão ở Bắc Đại Tây Dương năm nay ôn hòa hơn, với 13 cơn bão nhiệt đới được đặt tên, bao gồm ba cơn bão cấp 5 - Erin, Humberto và Melissa.

Các cơn bão dữ dội, bao gồm lốc xoáy, mưa đá và lũ lụt, vẫn là nguyên nhân gây thiệt hại toàn cầu. Riêng các sự kiện ở Mỹ đã chiếm 83% tổng thiệt hại được bảo hiểm do thảm họa thiên nhiên trên toàn cầu. Thiệt hại được bảo hiểm từ các vụ cháy rừng ở Los Angeles đã vượt quá 40 tỷ USD, đánh dấu sự kiện cháy rừng gây thiệt hại lớn nhất trên toàn thế giới.

Những gì xảy ra trong năm 2025 cho thấy thế giới đang trở nên mong manh hơn trước các thảm họa thiên nhiên cực đoan: từ cháy rừng và động đất kỷ lục đến lốc xoáy, mưa lũ do gió mùa, khiến hàng triệu người phải di dời, cộng đồng tan hoang và nền kinh tế chịu tổn thất nặng nề. Thực tế này gióng lên hồi chuông cảnh báo về nhu cầu cấp bách phải thích ứng với biến đổi khí hậu, tăng cường quy hoạch đô thị và thúc đẩy hợp tác quốc tế nhằm giảm ngăn ngừa và giảm thiểu thiệt hại từ thiên tai.

Diệp Thảo/VOV.VN Tổng hợp