Thiêng liêng nghi thức 'bao sái' ở hội làng Bát Tràng

Sau chuỗi ngày thời tiết giá lạnh, mưa phùn, khi những tia nắng ấm mùa xuân mong manh tô điểm cho vẻ đẹp muôn màu của làng cổ Bát Tràng, không khí rộn ràng chuẩn bị cho ngày hội làng đã xôn xao khắp đường làng ngõ xóm.

Các công việc đều được họp bàn cẩn trọng.

Trước khi những hồi trống khai hội vang vọng, các phần việc đều được bà con chuẩn bị tươm tất, trang nghiêm với tấm lòng thành kính. Từ sáng sớm, các bậc cao niên trong làng cùng nhau ra đình họp bàn, phân công thật cụ thể các phần việc trong không gian thiêng liêng.

Các bậc cao niên tập trung cân nhắc mọi việc.

Hội làng Bát Tràng nói riêng và nhiều hội làng của người Việt nói chung, đều có hoạt động quan trọng là "bao sái". Các bậc cao niên có uy tín trong làng được cộng đồng lựa chọn, mời dọn dẹp, tôn tạo lại các hiện vật thờ cúng trong đình làng và các nơi thờ phụng nhằm bảo vệ sự tôn nghiêm, thanh tịnh, cũng như bày tỏ tấm lòng tri ân đối với tổ tiên và các vị thần linh bảo vệ cho sự phát triển của làng nghề.

Không gian tĩnh lặng ở đình làng Bát Tràng.

Đối với người dân Bát Tràng, "bao sái" mang đậm giá trị tâm linh, thể hiện lòng thành kính và sự kết nối giữa con người ở thế giới hiện tại với ký ức đã qua. Bởi lẽ đó, từ tinh thần người thực hiện cho tới mọi thao tác đều được thực hiện trong im lặng và thành kính.

Mọi thao tác thực hiện trong sự lặng lẽ và tôn kính.

Sáng tinh mơ, các bậc cao niên, những người có kinh nghiệm lâu năm trong việc tổ chức lễ hội sẽ đứng ra chỉ đạo và hướng dẫn nghi thức. Những người tham gia bao sái đều ý thức rõ đây là việc không thể làm qua loa, mà cần cẩn thận, tỉ mỉ trong từng chi tiết.

Ai bận đến mấy cũng gác lại công việc để ra đình làng.

Mọi việc chỉ bắt đầu khi có sự đồng thuận từ những người đứng đầu trong nghi thức, vì mỗi hành động phải đúng và đủ, thể hiện lòng tôn kính tuyệt đối. Nghi thức "bao sái" không chỉ dừng lại ở việc dọn dẹp khu vực thờ cúng mà còn bao gồm cả việc dọn dẹp xung quanh đình làng gồm sân đình, cột cờ, tường bao quanh, kiệu... cũng được chăm chút.

Bên trong đình làng.

Thời điểm này, tuy đông người tham gia nhưng không khí trong đình lại khá tĩnh lặng, chỉ có tiếng xào xạc của gió, tiếng bước chân khẽ khàng. Mọi người đều dành tâm sức cho công việc, và cảm giác như mỗi bước đi cũng đều mang trong mình sự trang nghiêm.

Năm 2024, hội làng Bát Tràng đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Khi việc "bao sái" đã hoàn tất, nghi thức cuối cùng chính là việc cúng tế và khấn vái. Các bậc trưởng lão sẽ đứng ra làm chủ lễ, dâng hương hoa lên bàn thờ tổ tiên, thần linh. Những lời khấn nguyện đầy thành kính, mong cho làng nghề gốm tiếp tục phát triển, người dân được mạnh khỏe, bình an.

Cờ Tổ quốc và cờ hội đã được kéo lên.

Nghi thức "bao sái" kết thúc khi các bậc trưởng lão thắp nén hương cuối cùng, cúi đầu thành kính, rồi tất cả cùng nhau di chuyển ra ngoài sân đình. Ai nấy đều cảm thấy nhẹ nhõm khi đã hoàn thành một công việc vô cùng quan trọng trước ngày hội lớn.

Không khí mùa xuân ấm áp và bảng lảng.

Để chuẩn bị cho thời khắc khai hội, không thể thiếu việc kéo cờ hội. Lá cờ đỏ tươi biểu trưng cho bản sắc văn hóa tâm linh của người Việt, cho sự hưng thịnh của làng được kéo lên. Song song là lá cờ Tổ quốc. Từng làn gió thổi xuân thổi qua làm cờ bay phấp phới, báo hiệu ngày hội sắp đến gần.

Lượng du khách dự hội làng Bát Tràng năm nay được dự đoán tăng mạnh nên công tác chuẩn bị được chú ý để bảo đảm phục vụ tốt và an toàn.

Khắp các đường làng, ngõ xóm, bà con tạm gác lại việc ở lò, ở xưởng gốm để dọn dẹp sạch sẽ từng ngoài đường vào tới nhà mình, thể hiện sự kính trọng đối với tổ tiên và thần linh. Bận rộn công việc, tiếng cười nói vẫn vang lên khiến không gian càng thêm náo nhiệt.

Khâu chuẩn bị trước hội mang đến nhiều cảm xúc cho người dân.

Năm 2024, hội làng Bát Tràng đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Hội làng mang ý nghĩa tinh thần sâu sắc, hun đúc cho giá trị văn hóa, lịch sử của một nghề truyền thống cũng là dịp để các thế hệ ở làng gốm cùng nhìn lại chặng đường phát triển của quê hương mình, tiếp tục phát huy những giá trị văn hóa, lịch sử mà tổ tiên để lại.

Bảo tàng gốm Bát Tràng thuộc Trung tâm tinh hoa Làng nghề Việt sẽ là không gian diễn ra nhiều hoạt động ý nghĩa.

Năm nay, bên cạnh các nghi lễ truyền thống, gồm: Lễ dâng hương, lễ Tam sinh, lễ Rước kiệu, lễ Cấp thủy, lễ Nhập thủy, lễ Tế thần... hội làng Bát Tràng có nhiều hoạt động sôi nổi, như: Lễ cầu bình an; thi nấu cỗ tổ tại Hội trường Cung đình thuộc Trung tâm tinh hoa Làng nghề Việt; giao hiếu với các làng; lễ thả đèn hoa đăng; bắn pháo hoa; văn nghệ; thể thao; thưởng trà, trò chơi dân gian; ra mắt câu lạc bộ chọi gà...

MAI LỮ