Thiết bị ngụy trang ghi hình, nghe lén được bán tràn lan trên Lazada đe dọa xâm phạm đời tư cá nhân

Thiết bị gián điệp, nghe lén bán tràn lan trên Lazada

Theo tìm hiểu của báo Nhà báo và Công luận, người dùng chỉ cần sử dụng những từ khóa như “thiết bị nghe lén”, “bút ghi âm”, “bút ghi hình ngụy trang”, “camera cúc áo”… là có thể thấy hàng chục gian hàng kinh doanh các loại thiết bị ngụy trang ghi hình, ghi âm, nghe lén trên sàn thương mại điện tử (TMĐT) Lazada. Đây là các thiết bị được ngụy trang như các vật dụng sử dụng hàng ngày hoặc có kích cỡ cực kì nhỏ, được quảng cáo dùng để thực hiện cho các mục đích ghi hình, ghi âm lén.

Đơn cử như các thiết bị ngụy trang có hình dáng của một chiếc cúc áo, được nhiều gian hàng trên Lazada rao bán với giá hơn 600 ngàn đồng với đủ chức năng ghi âm, ghi hình, quay đêm… một cách bí mật. Theo quảng cáo của chủ gian hàng, thiết bị này có độ bảo mật cao, khó có thể nhận ra khi nhìn từ bên ngoài, thuận tiện trong việc theo dõi đối tượng. Một số sản phẩm như vậy còn được tặng thêm một bộ cúc áo để đồng bộ trên quần áo của người sử dụng.

Ngoài ra còn các thiết bị được thiết kế giống như bật lửa, cục sạc điện thoại, bút máy, móc khóa… với đủ chức năng như các món đồ thông thường, nhưng kèm theo đó là khả năng ghi âm, ghi hình một cách bí mật. Các sản phẩm này được chào bán từ 500 ngàn – hơn 1 triệu đồng, tùy theo chức năng và độ phức tạp của thiết bị. Tuy nhiên có một điểm chung đó là các sản phẩm đều làm giống như thật, khó có thể nhận ra đó là một thiết bị ghi hình, ghi âm nếu không trực tiếp kiểm tra.

Các loại camera ngụy trang, được thiết kế như các sản phẩm thông dụng.

Bên cạnh các thiết bị ghi hình, còn nhiều loại thiết bị chỉ dùng cho mục đích nghe lén với kích cỡ chỉ to hơn đầu ngón tay cũng được bày bán công khai. Do không cần chức năng ghi hình nên các sản phẩm này có giá rẻ hơn. Chỉ khoảng 200 ngàn đồng là có thể tìm thấy một thiết bị nghe lén, với khả năng nghe liên tục trong 15 giờ. Nếu không bật chế độ nghe lén, pin của thiết bị có thể duy trì từ 4-5 ngày.

Theo quảng cáo của người bán, thiết bị nghe lén này hoạt động giống như một chiếc điện thoại, chỉ cần gắn sim vào và cài đặt cấu hình. Khi người nghe lén gọi vào số điện thoại trong thiết bị thì cuộc gọi sẽ tự động được nhận, nhớ đó có thể nghe được cuộc nói chuyện từ bất cứ đâu. Với kích thước nhỏ, các thiết bị này có thể giấu ở nhiều chỗ mà người bị nghe lén không hề hay biết.

Người bán cũng quảng cáo, các thiết bị nghe lén này không phát ra âm thanh, đảm bảo bí mật cho người sử dụng. Thậm chí còn nhiều chức năng như tự gọi lại cho người sử dụng, định vị GPS, tự kích hoạt nghe lén khi có âm thanh xung quanh…

Thiết bị nghe lén được bán trên Lazada một cách vô tội vạ. Không hề kiểm soát người mua dù đây là sản phẩm chỉ được bán cho cơ quan chuyên trách.

Được biết, trong quy định kinh doanh của Lazada, tại phần các thiết bị sử dụng cho mục đích bất hợp pháp, sàn TMĐT này cũng quy định các thiết bị gián điệp – dụng cụ hoặc thiết bị được sử dụng để giám sát (có hình ảnh và âm thanh) phải cung cấp chứng từ mới được kinh doanh.

Tuy nhiên qua tìm hiểu, các chủ cửa hàng bán các sản phẩm ngụy trang ghi âm, ghi hình như vậy nhưng hoàn toàn không có sự kiểm soát về khách mua. PV đã thử đặt một đơn hàng nhưng không nhận được sự liên hệ từ phía người bán hay nhân viên của Lazada để kiểm tra thông tin người mua. Bởi lẽ, các sản phẩm này là loại sản phẩm kinh doanh có điều kiện, chỉ được bán cho một số đơn vị chuyên trách đặc biệt và không phải ai cũng có thể được cấp phép kinh doanh.

Chỉ được bán cho cơ quan chuyên trách

Trả lời Báo Nhà báo và Công luận, luật sư Nguyễn Văn Tuấn - Giám đốc Công ty luật TNHH TGS (Đoàn luật sư Hà Nội) cho biết, kinh doanh thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, ghi hình, định vị là ngành nghề kinh doanh có điều kiện trong lĩnh vực an ninh quốc phòng. Theo quy định pháp luật, để kinh doanh ngành nghề này thì tổ chức phải được đăng ký, cấp phép hoặc thành lập theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Ngoài ra, theo Nghị định số 66/2017/NĐ-CP thì các loại thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, ghi hình chỉ được bán cho các cơ quan chuyên trách phục vụ bảo vệ an ninh và điều tra hình sự gồm: Cơ quan chuyên trách bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; cơ quan có trách nhiệm thi hành biện pháp ghi âm, ghi hình bí mật theo điều kiện, thẩm quyền, thủ tục về biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt do bộ luật tố tụng hình sự quy định.

Ngoài ra Nghị định cũng cấm việc "tồn trữ, cho thuê"... các loại thiết bị nói trên. Việc buôn bán các sản phẩm này còn được quy định chặt chẽ như hàng quý, cơ sở phải gửi báo cáo, kèm theo thống kê danh sách cơ quan đã mua thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, ghi hình, định vị gửi cơ quan có thẩm quyền của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng đã cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự. Khi sản phẩm bị hư hỏng phải tổ chức tiêu hủy.

Luật sư Nguyễn Văn Tuấn – Giám đốc Công ty luật TNHH TGS

“Trong trường hợp không thuộc các đối tượng được cho phép mà có hành vi sử dụng những thiết bị này để theo dõi người khác là hành vi trái pháp luật. Luật Viễn thông năm 2009 có quy định việc nghe lén điện thoại của người khác là một hành vi bị cấm trong hoạt động viễn thông. Có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định số 15/2020/NĐ-CP của Chính phủ như phạt tiền 10-20 triệu đồng đối với hành vi thu thập, xử lý và sử dụng thông tin của tổ chức, cá nhân khác mà không được sự đồng ý hoặc sai mục đích theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, tại Điều 38, Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. Về trách nhiệm hình sự thì có thể bị xử lý theo quy định tại Điều 159 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) về tội xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác và tùy trường hợp có thể bị phạt tiền và nhận mức án lên đến 3 năm tù”, luật sư Nguyễn Văn Tuấn phân tích.

Về vấn đề sàn TMĐT không quản lý, để các sản phẩm ngụy trang ghi âm, ghi hình được bán tràn lan trên hệ thống của mình. Luật sư Tuấn biết, theo quy định tại Điều 3 Nghị Định Số 52/2013/NĐ-CP về Thương mại điện tử thì “Sàn giao dịch thương mại điện tử là website thương mại điện tử cho phép các thương nhân, tổ chức, cá nhân không phải chủ sở hữu website có thể tiến hành một phần hoặc toàn bộ quy trình mua bán hàng hóa, dịch vụ trên đó” và hoạt động của sàn phải tuân theo quy định về TMĐT và pháp luật có liên quan.

Việc các sàn giao dịch điện tử như Shopee, Lazada,.. để cho các thương nhân kinh doanh các sản phẩm là thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, ghi hình, định vị thì vai trò quản lý của chủ sàn là rất quan trọng . Vì những người kinh doanh này phải có giấy phép kinh doanh đủ điều kiện theo luật định mới được kinh doanh các sản phẩm này.

Trong trường hợp không đủ điều kiện nhưng vẫn được chủ các sàn TMĐT cho phép kinh doanh thì các sàn này cũng phải chịu các trách nhiệm liên quan. Việc xử lý trách nhiệm của các sàn TMĐT này thì tùy theo tính chất mức độ của những vụ việc mà cơ quan nhà nước phát hiện, nếu có dấu hiệu tiếp tay sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật và phải chịu các trách nhiệm hành chính hoặc xử lý hình sự tùy theo từng trường hợp.

An Vũ