Thiệt thòi khi bị chậm đóng bảo hiểm xã hội

Kiểm tra sức khỏe cho bệnh nhân tại Trung tâm Y tế Thuận Hóa

Anh Nguyễn Văn Nghĩa, công nhân làm việc tại một công ty may ở phường Vỹ Dạ là một trường hợp điển hình. Anh Nghĩa cho biết, hàng tháng doanh nghiệp trích đóng các khoản bảo hiểm nên anh chủ quan, không kiểm tra tình trạng sử dụng thẻ BHYT. Đến khi bị tai nạn giao thông phải nhập viện, anh mới phát hiện thẻ BHYT đã hết hạn suốt 6 tháng.

Khi anh thắc mắc, phía công ty giải thích do đang nợ BHXH nên cơ quan BHXH tạm dừng gia hạn thẻ BHYT nhưng vẫn khẳng định anh Nghĩa được tính là người đang tham gia BHYT. Theo doanh nghiệp, trường hợp của anh, Công ty sẽ thanh toán lại các khoản chi phí thuộc phạm vi BHYT chi trả. Tuy nhiên, hơn 3 tháng trôi qua, anh Nghĩa vẫn không có thẻ BHYT để tiếp tục chữa bệnh. Băn khoăn về quyền lợi của mình, anh Nghĩa tìm đến cơ quan chức năng để được tư vấn.

Tại khoản 3, Điều 49 Luật BHYT sửa đổi, bổ sung, quy định rõ: Cơ quan, tổ chức, người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng BHYT mà không đóng hoặc đóng không đầy đủ theo quy định của pháp luật thì sẽ bị xử lý. Cụ thể, phải đóng đủ số tiền chưa đóng và nộp số tiền lãi bằng 2 lần mức lãi suất liên ngân hàng tính trên số tiền, thời gian chậm đóng; nếu không thực hiện thì theo yêu cầu của người có thẩm quyền, ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, Kho bạc Nhà nước có trách nhiệm trích tiền từ tài khoản tiền gửi của cơ quan, tổ chức, người sử dụng lao động để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng và lãi của số tiền này vào tài khoản của quỹ BHYT. Đồng thời, phải hoàn trả toàn bộ chi phí cho NLĐ trong phạm vi quyền lợi, mức hưởng BHYT mà người lao động đã chi trả trong thời gian chưa có thẻ BHYT. Quy định này áp dụng khi doanh nghiệp chậm đóng BHYT từ 30 ngày trở lên.

Điều này đồng nghĩa, trong thời gian NLĐ còn làm việc tại doanh nghiệp mà đơn vị không thực hiện nghĩa vụ đóng BHYT, nếu lao động đi khám, chữa bệnh và phải tự thanh toán chi phí, thì doanh nghiệp có trách nhiệm hoàn trả lại phần chi phí tương ứng với mức hưởng BHYT theo quy định.

Tuy nhiên, việc doanh nghiệp cam kết “sẽ thanh toán lại” chỉ mang tính thỏa thuận nội bộ, tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu doanh nghiệp tiếp tục chây ì hoặc mất khả năng chi trả.

Nhiều lao động rơi vào thế "tiến thoái, lưỡng nan" muốn tham gia BHYT tự nguyện khi đòi mãi doanh nghiệp vẫn chưa đóng BHXH. Tuy nhiên, trong trường hợp này họ không thể tham gia BHYT theo hình thức hộ gia đình do NLĐ còn ràng buộc hợp đồng với doanh nghiệp, thuộc đối tượng tham gia BHYT theo nhóm người lao động và người sử dụng lao động cùng đóng, theo quy định tại khoản 1, Điều 1 Nghị định số 146/2018/NĐ-CP ngày 17/10/2018 của Chính phủ. Chỉ khi NLĐ ngừng đóng BHXH tại các đơn vị doanh nghiệp do nghỉ việc; hết hạn hợp đồng lao động hoặc bị chấm dứt hợp đồng theo quy định pháp luật, mới có thể chuyển sang tham gia BHYT hộ gia đình. Khi đó, để đảm bảo quyền lợi khám, chữa bệnh liên tục, NLĐ cần nhanh chóng liên hệ với cơ quan BHXH nơi cư trú, tạm trú để thực hiện đăng ký tham gia BHYT hộ gia đình theo quy định.

Từ câu chuyện của anh Nghĩa có thể thấy, việc chủ động nắm rõ quy định pháp luật về BHXH, BHYT không chỉ giúp người lao động tự bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình, mà còn tránh rơi vào thế bị động, chịu thiệt thòi khi doanh nghiệp chậm hoặc không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ bảo hiểm.

Bài, ảnh: Trí Anh