Thiếu không gian xanh, nông nghiệp đô thị mở hướng đầu tư mới

Hiện nhiều hợp tác xã đã đầu tư các mô hình nông nghiệp đô thị như thủy canh, khí canh hay nông trại công nghệ cao. Ảnh: Q.S

Ngày 18-11, trong hội thảo “Nông nghiệp đô thị - Giải pháp phát triển không gian xanh” tổ chức tại TPHCM, Tiến sĩ Trần Đình Lý, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm TPHCM, cho biết không gian xanh ở các đô thị lớn của nước ta như Hà Nội, TPHCM đang thiếu hụt nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến môi trường sống và sức khỏe cộng đồng.

Theo đó, hiện TPHCM chỉ đạt 0,55 m² mảng xanh/người. Đây là một con số rất khiêm tốn nếu so sánh với khu vực và thế giới. Cụ thể, Singapore có khoảng 66 m² mảng xanh/người, Kuala Lumpur là khoảng 23 m² mảng xanh/người, Tokyo có từ 10-12 m²/người, Bangkok khoảng 7 m²/người…

Ông Lý chia sẻ dù giai đoạn 2020-2025, TPHCM đã trồng mới hơn 42.500 cây và phát triển thêm 237 hécta công viên, nhưng tốc độ tăng trưởng vẫn chưa theo kịp nhu cầu.

Trước thực trạng đô thị hóa nhanh, ông Lại Thành Nam, Chủ tịch Liên Hiệp khoa học công nghệ xanh Việt Nam, cho biết việc trồng hoa, cây cảnh và phát triển những vườn rau nhỏ trong nhà, trên ban công hoặc sân thượng chính là một trong những giải pháp hữu hiệu để tạo ra không gian xanh.

Vì vậy, nông nghiệp đô thị (urban agriculture) đang trở thành một xu thế tất yếu. Không chỉ đơn thuần là sản xuất nông nghiệp trong lòng thành phố, nông nghiệp đô thị còn là cách để góp phần tạo không gian xanh, nâng cao chất lượng sống cho người dân. Hiện người dân thành phố ngày càng quan tâm đến thực phẩm sạch, an toàn, có nguồn gốc rõ ràng… cũng tạo ra thị trường tiềm năng cho nông nghiệp đô thị.

Tại hội thảo vào ngày 18-11, các chuyên gia đã thảo luận về xu hướng nông nghiệp đô thị và chỉ ra những điểm nghẽn để phát triển mô hình này. Ảnh: Minh Thảo

Theo ông Phạm Ngọc Tuấn, Giám đốc Công ty cổ phần Bình Điền Mê Kông, nông nghiệp đô thị là quá trình trồng trọt, chế biến và phân phối thực phẩm trong hoặc gần các khu vực đô thị. Ngoài trồng cây, mô hình này còn bao gồm chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, nuôi ong, nông lâm kết hợp và các hình thức làm vườn đô thị khác...

Ở nhiều quốc gia, mô hình nông nghiệp đô thị này đã trở thành trụ cột trong chiến lược phát triển. Chẳng hạn như Singapore sử dụng mái nhà, tầng thượng, thậm chí các bãi đỗ xe nhiều tầng để trồng rau công nghệ cao, hướng tới tự chủ 30% nguồn thực phẩm vào năm 2030.

Nhật Bản phát triển mô hình “nông trại trong nhà”, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và Internet vạn vật (IoT) để canh tác trong điều kiện hoàn toàn kiểm soát. Tại Hà Lan, dù là quốc gia có diện tích nhỏ nhưng là cường quốc nông nghiệp, kết hợp nông nghiệp đô thị với công nghệ nhà kính, đưa sản xuất nông nghiệp nằm ngay trong lòng thành phố.

Ở Việt Nam, nông nghiệp đô thị đã xuất hiện nhiều năm qua với mô hình vườn trên mái, trồng rau thủy canh, khí canh đến các nông trại ứng dụng công nghệ cao trong khu dân cư. Tại Hà Nội và TPHCM, nhiều hộ dân, nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã đã mạnh dạn đầu tư các mô hình mới, tạo ra giá trị kinh tế và không gian xanh cho đô thị.

Trước tình trạng thiếu không gian xanh và nhu cầu thực phẩm sạch ngày càng tăng, nhiều hộ gia đình các thành phố lớn đã triển khai trồng rau ngay ban công, sân thượng… Ảnh: Minh Thảo

Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, thực tế vẫn nhiều điểm nghẽn cần tháo gỡ như khung chính sách cho nông nghiệp đô thị chưa hoàn thiện, đặc biệt liên quan đến đất đai, hạ tầng và vay vốn. Ứng dụng công nghệ cao cũng không dễ tiếp cận, chi phí đầu tư còn lớn đối với nhiều hộ dân và hợp tác xã.

Quá trình kết nối cung - cầu còn hạn chế, nhiều mô hình làm tốt nhưng chưa gắn được với thị trường ổn định. Việc thiếu hệ sinh thái giữa nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân cũng dẫn đến nhiều mô hình chưa bền vững.

Để khuyến khích mô hình nông nghiệp đô thị, Chủ tịch Liên Hiệp khoa học công nghệ xanh Việt Nam, cũng đề xuất cơ quan chức năng cần ban hành chính sách hỗ trợ cây giống, hướng dẫn kỹ thuật, hỗ trợ chuyển giao công nghệ cho các hộ dân, hợp tác xã; đồng thời ban hành quy định bắt buộc tỷ lệ cây xanh trong các dự án xây dựng mới…

Minh Thảo