Thiếu thuốc, vật tư y tế vì sao?

Nhiều bệnh viện trong tình trạng thiếu thuốc điều trị

Bộ Y tế nhận định nguyên nhân chính là do tâm lí lo ngại, sợ sai, sợ thanh tra, kiểm tra. Do vậy, các đơn vị không dám làm, không dám đấu thầu, mua sắm, mặc dù Bộ Y tế và UBND các tỉnh, thành phố đã thực hiện việc phân cấp thẩm quyền mua sắm, giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị. Một số địa phương giao cho các đơn vị chủ động tự đấu thầu, thay vì đấu thầu tập trung như trước, nhưng các đơn vị vẫn tỏ ra lúng túng hoặc e ngại trong tổ chức thực hiện. Một số doanh nghiệp, nhà cung cấp cũng e ngại trong việc cung ứng hàng hóa cho các đơn vị công do liên quan đến giá chưa hợp lý, thủ tục đấu thầu, thủ tục thanh toán phức tạp, khó khăn.

Nhiều bệnh viện trong tình trạng thiếu thuốc điều trị

Về mua sắm trong lĩnh vực y tế, Bộ Y tế cho rằng có lúc, có nơi xuất phát từ nhu cầu bị động, phụ thuộc nhiều vào các yếu tố như tình hình dịch bệnh, mô hình bệnh tật. Đặc biệt trong các năm 2020-2021, là hai năm chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19, nhiều gói thầu phải mua theo hình thức chỉ định thầu rút gọn, lựa chọn nhà thầu trong trường hợp khẩn cấp để phục vụ cho nhu cầu chống dịch. Vì ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, nguồn nguyên liệu sản xuất, hàng hóa khan hiếm, giá cả hàng hóa nhiều biến động. Vì vậy, việc mua sắm thuốc, vật tư y tế, hóa chất, các sinh phẩm cho phòng, chống dịch bệnh và khám, chữa bệnh càng trở nên khó khăn hơn.

Bộ Y tế cũng chỉ ra nguyên nhân việc hiểu và thực hiện Nghị định số 60/2021/NĐ-CP ngày 21/6/2021 của Chính phủ quy định cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập về thẩm quyền quyết định mua sắm từ các nguồn thu của đơn vị sự nghiệp công lập được giao tự chủ về tài chính chưa thống nhất. Điều này dẫn đến việc đấu thầu, mua sắm của các đơn vị sự nghiệp công lập bị chững lại, chưa tổ chức thực hiện việc đấu thầu lựa chọn nhà thầu cung cấp tài sản, hàng hóa, dịch vụ kể từ khi nghị định này có hiệu lực. Tiếp đó là tình trạng hết hạn số đăng kí của một số loại thuốc dẫn tới chậm thầu so với dự kiến đề ra.

Nguyên nhân cuối cùng là do một số khó khăn, chậm có kết quả đấu thầu tập trung quốc gia, đàm phán giá một số thuốc mua sắm tập trung quốc gia, dẫn tới các cơ sở không chủ động được thời gian, số lượng mua sắm.

Người bệnh chịu thiệt thòi

TS. Nguyễn Công Hựu, Giám đốc Bệnh viện E cho biết, nhiều người cho rằng thời gian qua, ngành y có nhiều biến động, các cơ quan kiểm tra, thanh tra nên các bệnh viện sợ không dám mua, gây thiếu thuốc, vật tư. Tuy nhiên, đây không phải là lí do, Bệnh viện E vừa thực hiện xong gói thầu, cố gắng khắc phục tình trạng người bệnh phải bỏ tiền túi ra mua.

“Tôi biết có bệnh viện, bệnh nhân đi mổ phải ra hiệu thuốc mua từ những sợi chỉ, băng gạc, dây truyền, dụng cụ mang lên. Tại bệnh viện của mình, chúng tôi vẫn cố gắng để đảm bảo có đủ thuốc, vật tư... Tuy nhiên, việc đấu thầu rất khó. Lấy ví dụ mặt hàng thuốc gây mê vô cùng khó mua vì đây là thuốc thuộc diện phải kiểm soát. Theo quy định giá rẻ thì mua nhưng người ta không chào giá rẻ”, TS. Hựu nói.

Theo TS. Nguyễn Công Hựu, trước đây khi thầu không đủ, bệnh viện sẵn sàng vay mượn chính đơn vị cung ứng thầu để kịp thời cung cấp cho người bệnh. Còn hiện tại, người ta phải nhìn ngó lại xem việc vay mượn đó có đúng quy định không, bởi nếu trường hợp phải làm lại hợp đồng mua bán, phải quay lại quy trình đấu thầu, rất dễ xảy ra tình huống đơn vị bệnh viện cần trả nợ hàng vay lại không trúng thầu.

Cũng theo lãnh đạo Bệnh viện E, nhiều năm nay, tình trạng thiếu thuốc và vật tư vẫn có, nhưng ít nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, người bệnh đang phải chịu thiệt thòi rất lớn vì họ tham gia bảo hiểm y tế, họ có quyền lợi được hưởng khi đi khám chữa bệnh, nhưng lại đang phải bỏ tiền túi để mua các loại thuốc, vì bệnh viện thiếu thuốc.

Về vấn đề này, TS. Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), cho rằng vấn đề lớn mà ngành Y đang lúng túng và người làm rất dễ thành vi phạm là đấu thầu trang thiết bị y tế, liên doanh liên kết, xã hội hóa, mượn máy… Nhiều cơ sở y tế không biết đâu là hành lang pháp lí đầy đủ để an toàn, đâu là ranh giới để người ta không thể vượt qua. Do đó, cần phải có văn bản hướng dẫn như nghị định Chính phủ cụ thể hóa Luật Tài sản công, Luật Đầu tư công, Luật Đấu thầu…

Hà Minh