Thổ Nhĩ Kỳ cắt đứt hoàn toàn quan hệ kinh tế và thương mại với Israel

Phát biểu bên lề phiên họp Quốc hội bất thường ngày 29/8, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan cho biết, nước này đã cắt đứt hoàn toàn quan hệ kinh tế và thương mại với Israel và đóng cửa không phận đối với máy bay Israel để phản đối cuộc chiến ở Gaza.

“Chúng tôi đã cắt đứt hoàn toàn hoạt động thương mại với Israel. Chúng tôi không cho phép tàu thuyền Thổ Nhĩ Kỳ cập cảng Israel. Chúng tôi không cho phép máy bay của họ xâm phạm không phận của chúng tôi.”, ông Fidan nói.

Nhà ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, Israel đã “thực hiện tội ác diệt chủng ở Gaza trong hai năm qua, phớt lờ các giá trị nhân đạo cơ bản ngay trước mắt thế giới”.

Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Fidan tiếp xúc báo chí ngày 28/8. Ảnh: IHA.

Thổ Nhĩ Kỳ đã cắt đứt quan hệ thương mại trực tiếp với Israel vào tháng 5 năm ngoái, yêu cầu ngừng bắn vĩnh viễn và đưa hàng viện trợ nhân đạo lập tức, đầy đủ vào Gaza. Năm 2023, giao dịch thương mại hai nước đạt 7 tỷ đô la.

Trước đó trả lời phỏng vấn báo chí ngày 28/8, ông Fidan đã đề cập đến các vấn đề khu vực từ Palestine đến Syria, cáo buộc Israel bành trướng vượt ra ngoài biên giới năm 1967 và ví các chính sách của Thủ tướng Benjamin Netanyahu với “sự điên rồ của Hitler”.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan nhiều lần công khai lên án mạnh mẽ cuộc chiến của Israel ở Gaza, gọi đây là một cuộc diệt chủng. Ông cũng là một trong ít nhà lãnh đạo thế giới có lời lẽ gay gắt nhất với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, thậm chí ví ông Netanyahu với nhà lãnh đạo Đức Quốc xã Adolf Hitler.

Phát biểu tại lễ tốt nghiệp của Học viện Hiến binh và Cảnh sát biển ở Ankara ngày 27/8, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan cảnh báo rằng, Israel sẽ phải chịu trách nhiệm về tội ác của mình ở Gaza. Ảnh: AA.

Phát biểu với tờ Nikkei Shimbun của Nhật Bản hôm 29/8, ông Erdogan mô tả tình hình ở Gaza là một trong những thử thách nghiêm trọng nhất đối với lương tri thế giới.

Nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ một lần nữa cáo buộc Israel phạm tội diệt chủng, nói rằng, hàng triệu người Palestine đang bị thiếu lương thực, chăm sóc y tế và nơi trú ẩn khi các thành phố, nhà cửa bị biến thành đống đổ nát.

“Thảm kịch này là vấn đề của toàn nhân loại. Thổ Nhĩ Kỳ đã không im lặng về việc này và chúng tôi cũng sẽ không im lặng.”, ông Erdogan nói, cho biết Ankara đang thúc đẩy lệnh ngừng bắn trên mọi phương diện, tiếp cận nhân đạo và bảo vệ thường dân; nhưng thừa nhận rằng, các nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ cần được các đối tác quốc tế đồng hành.

Quân đội Israel đang bắt đầu chiến dịch quân sự mới ở TP Gaza. Nguồn: TheEconomist

Tuần trước, truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ đưa tin, nước này đã áp đặt lệnh cấm hoàn toàn đối với hoạt động giao thông đường biển có liên quan đến Israel, cấm tàu thuyền treo cờ Israel hoặc do Israel sở hữu vào các cảng của Thổ Nhĩ Kỳ và cấm tàu treo cờ Thổ Nhĩ Kỳ đến Israel.

Tháng 11 năm ngoái, Ankara đã từ chối cấp phép cho máy bay của Tổng thống Israel Isaac Herzog bay vào không phận Thổ Nhĩ Kỳ để tới dự hội nghị thượng đỉnh quốc tế ở Azerbaijan.

“Là người Thổ Nhĩ Kỳ, chúng tôi phải có lập trường về một số vấn đề nhất định.”, ông Erdogan phát biểu sau đó khi được hỏi về vụ việc.

Thành phố Gaza, đô thị lớn nhất Dải Gaza, trước cuộc xung đột và hiện nay. Nguồn: Palestineonline.

Mối quan hệ giữa Israel và Thổ Nhĩ Kỳ đã trở nên xấu đi kể từ năm 2010, sau vụ tấn công chết người của Israel vào đoàn tàu cứu trợ đến Gaza khiến 10 công dân Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng.

Gần đây hơn, sau khi bùng phát cuộc chiến ở Gaza, một nhà hoạt động người Mỹ gốc Thổ Nhĩ Kỳ, Aysenur Ezgi Eygi, đã bị lực lượng Israel giết hại trong một cuộc biểu tình ở Bờ Tây bị chiếm đóng vào tháng 9/2024.

Theo Kênh truyền hình Al Jazeera, Thổ Nhĩ Kỳ đang dần coi Israel là mối đe dọa an ninh quốc gia, cũng như khu vực.

Riêng tại Syria, Ankara cáo buộc Israel, với nhiều hoạt động quân sự nhắm vào lãnh thổ Syris, cố tình phá hoại những nỗ lực phục hồi của nước này vốn bị tàn phá bởi cuộc nội chiến kéo dài 14 năm.

Văn Phong/Aljazeera