Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành bầu cử Tổng thống và Quốc hội

Cuộc bỏ phiếu sẽ trao cho ông Erdogan một nhiệm kỳ 5 năm mới hoặc đặt quốc gia vào tay đối thủ đối lập của ông.

Cuộc bỏ phiếu bắt đầu lúc 8 giờ sáng (0500 GMT) và sẽ kết thúc lúc 5 giờ chiều (1400 GMT). Các tổ chức truyền thông bị cấm đưa tin một phần kết quả cho đến khi lệnh cấm vận được dỡ bỏ lúc 9 giờ tối (18:00 GMT). Không có cuộc thăm dò ý kiến.

Các cử tri ở Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu đi bỏ phiếu cho cuộc bầu cử quan trọng.

Lần đầu tiên trong 20 năm cầm quyền, các cuộc thăm dò dư luận cho thấy nhà dân túy Erdogan, 69 tuổi, đang bước vào một cuộc đua sát sao. Các cuộc khảo sát ý kiến đã đưa ra kết quả "một chút dẫn trước" đối với Kemal Kilicdaroglu, nhà lãnh đạo 74 tuổi của Đảng Nhân dân Cộng hòa thân thế tục, trung tả (CHP) và là ứng cử viên chung của một liên minh đối lập thống nhất. Nếu không ứng cử viên nào nhận được hơn 50% số phiếu bầu, cuộc đua tổng thống sẽ được xác định trong vòng hai vào ngày 28/5.

Hơn 64 triệu người, trong đó có 3,4 triệu cử tri ở nước ngoài, đủ tư cách bỏ phiếu trong cuộc bầu cử diễn ra năm nay - cũng là năm Thổ Nhĩ Kỳ kỷ niệm 100 năm thành lập nước cộng hòa. Tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu ở Thổ Nhĩ Kỳ theo truyền thống vẫn rất đông đảo. Điều đó cho thấy niềm tin vào nền dân chủ ở một quốc gia mà quyền tự do ngôn luận và hội họp bị cho là khá hạn chế vẫn còn rất cao.

Các cuộc bầu cử diễn ra trong hoàn cảnh đất nước Thổ Nhĩ Kỳ đang bị tàn phá bởi bất ổn kinh tế mà những người chỉ trích đã đổ lỗi cho việc xử lý nền kinh tế sai lầm của chính phủ và cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt nghiêm trọng.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang quay cuồng với ảnh hưởng của trận động đất mạnh tàn phá 11 tỉnh miền Nam hồi tháng 2, khiến hơn 50.000 người thiệt mạng trong các tòa nhà không an toàn. Chính phủ của ông Erdogan đã bị chỉ trích vì phản ứng chậm trễ và yếu kém đối với thảm họa cũng như việc thực thi lỏng lẻo các quy định về xây dựng khiến tình trạng thêm tồi tệ.

Trên bình diện quốc tế, các cuộc bầu cử đang được theo dõi chặt chẽ như một phép thử đối với khả năng của một phe đối lập thống nhất trong việc lật đổ một nhà lãnh đạo đã tập trung gần như toàn bộ quyền lực nhà nước vào tay mình.

Erdogan đã dẫn đầu một chiến dịch bầu cử gây chia rẽ, sử dụng các nguồn lực nhà nước và vị thế độc đoán của ông đối với các phương tiện truyền thông như những năm trước. Ông đã cáo buộc phe đối lập thông đồng với “những kẻ khủng bố”, là “những kẻ say xỉn” và ủng hộ các quyền của LGBTQ mà ông cho là mối đe dọa đối với các giá trị gia đình truyền thống.

Trong nỗ lực thu hút cử tri bị ảnh hưởng nặng nề bởi lạm phát, ông đã tăng lương và lương hưu cũng như trợ cấp hóa đơn điện và khí đốt, đồng thời giới thiệu các dự án cơ sở hạ tầng và công nghiệp quốc phòng của Thổ Nhĩ Kỳ.

Ông đã mở rộng liên minh chính trị của Đảng Công lý và Phát triển (AKP) cầm quyền với hai đảng theo chủ nghĩa dân tộc bao gồm một đảng cánh tả nhỏ và hai đảng Hồi giáo cận biên.

Liên minh Quốc gia sáu đảng của Kilicdaroglu, đã hứa sẽ dỡ bỏ hệ thống Tổng thống hành pháp được bỏ phiếu sít sao trong cuộc trưng cầu dân ý năm 2017 mà Erdogan đã thành lập và đưa đất nước trở lại chế độ dân chủ nghị viện. Họ đã hứa sẽ thiết lập sự độc lập của Cơ quan tư pháp và Ngân hàng Trung ương, thiết lập các biện pháp kiểm tra và cân bằng, đồng thời đảo ngược tình trạng sa sút dân chủ và đàn áp quyền tự do ngôn luận và bất đồng chính kiến dưới thời Erdogan.

Liên minh bao gồm Đảng Tốt theo chủ nghĩa dân tộc do cựu bộ trưởng nội vụ Meral Aksener lãnh đạo, và hai đảng tách khỏi AKP do cựu thủ tướng Ahmet Davutoglu và cựu bộ trưởng tài chính Ali Babacan lãnh đạo, cũng như một đảng Hồi giáo nhỏ.

Đảng chính trị chính của người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ, hiện là nhóm đối lập lớn thứ hai của Thổ Nhĩ Kỳ mà chính phủ đã nhắm mục tiêu bằng các vụ bắt giữ và kiện tụng, đang ủng hộ Kilicdaroglu trong cuộc đua Tổng thống.

Cũng tranh cử tổng thống là Sinan Ogan, một cựu học giả được sự hậu thuẫn của một đảng dân tộc chủ nghĩa chống người nhập cư.

Một ứng cử viên khác, chính trị gia trung tả Muharrem Ince đã bỏ cuộc đua hôm thứ Năm sau khi bị giảm đáng kể về xếp hạng nhưng việc rút lui của ông được hội đồng bầu cử của đất nước coi là không hợp lệ và các phiếu bầu cho ông sẽ được tính.

Các cử tri cũng sẽ bỏ phiếu để bầu vào các ghế trong quốc hội gồm 600 thành viên. Phe đối lập sẽ cần ít nhất một đa số để có thể ban hành một số cải cách dân chủ mà họ đã hứa.

Việc bỏ phiếu tại 11 tỉnh bị ảnh hưởng bởi trận động đất đã làm nảy sinh lo ngại về việc đăng ký của gần 9 triệu cử tri.

Khoảng 3 triệu người đã rời vùng động đất để đến các tỉnh khác, nhưng chỉ có 133.000 người đăng ký bỏ phiếu tại địa điểm mới. Các đảng chính trị và tổ chức phi chính phủ đã lên kế hoạch vận chuyển cử tri bằng xe buýt nhưng không rõ có bao nhiêu người sẽ thực hiện hành trình quay trở lại.

Nhiều người sống sót sau trận động đất sẽ bỏ phiếu trong các thùng chứa đã được biến thành các điểm bỏ phiếu tạm thời được dựng lên trong sân trường.

Việt Hà