Thổ Nhĩ Kỳ tìm cách giảm sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga

Hãng Botas của Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố dừng hoạt động đường ống TurkStream từ ngày 27/7 - 10/8 với lý do để sửa chữa. Đáng chú ý đây là lần sửa chữa thứ 2 trong vòng chưa đầy 2 tháng (lần trước theo đề nghị của Gazprom từ 23 - 29/6). Như vậy, cả hai đường ống cung cấp khí cho Thổ Nhĩ Kỳ sẽ dừng hoạt động. Đường ống Blue Stream sau khi dừng sửa chữa hồi tháng 5 đến nay vẫn chưa hoạt động trở lại bởi không có nhu cầu. Lý do chính là Thổ Nhĩ Kỳ giảm mua khí đốt qua đường ống của Gazprom và thay bằng LNG, một phần vì giá khí spot tại EU thấp.

Thổ Nhĩ Kỳ đang lấy khí đốt từ Nga ít hơn 70% so với thời điểm này năm ngoái, đẩy gã khổng lồ khí đốt Gazprom vào danh sách đứng sau Azerbaijan và Iran trong các nhà cung cấp khí đốt chính của Thổ Nhĩ Kỳ. Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã thay thế LNG cho khí đốt của Nga, do giá LNG giảm.

Đã hơn hai tháng trôi qua, nhưng đường ống 16 tỷ mét khối mỗi năm vẫn trống rỗng, các nguồn tin trong ngành công nghiệp khí đốt của Nga và Thổ Nhĩ Kỳ nói với Reuters. Nguyên nhân là thiếu nhu cầu. Theo kết quả của quý đầu tiên, Thổ Nhĩ Kỳ đã giảm 70% lượng mua khí đốt của Nga so với năm 2019 và gần gấp 14 lần so với con số của 2 năm trước.

Kết quả là, Nga đã giảm từ vị trí đầu tiên trong số các nhà cung cấp khí đốt lớn nhất cho nước này. Trong số 1,87 tỷ m3 khí đốt được cung cấp cho Thổ Nhĩ Kỳ, Azerbaijan (924 triệu m3) được giao một nửa, Iran (557 triệu m3) đứng ở vị trí thứ hai và Nga quay trở lại vị trí thứ ba với 389 triệu m3.

Thổ Nhĩ Kỳ đã thay thế khí đốt của Nga bằng khí đốt tự nhiên hóa lỏng, được cung cấp dồi dào cho thị trường châu Âu và rẻ hơn nhiều. Vào tháng 5, giá giao ngay tại các trung tâm khí đốt lớn nhất châu Âu đã giảm xuống còn 40 - 45 USD/1.000 m3. Sự phục hồi của tháng 6 lên 72 USD/1.000 m3 không kéo dài lâu, và vào tháng 7, các báo giá lại giảm.

Vào cuối tuần trước, giá trước ngày giao dịch trực tiếp tại sàn giao dịch TTF của Hà Lan đã giảm xuống còn 67 USD/1.000 m3.

Gazprom đang cố gắng bán gas nhiều hơn, sử dụng các hợp đồng có độ trễ giao hàng lớn cho mùa đông sắp tới hoặc năm tới. Nhưng Gazprom không thể giữ giá xuất khẩu dưới mức hòa vốn: vào cuối tháng 6, trung bình 1.000 m3 nhiên liệu từ Nga đã đi đến châu Âu ở mức 94 USD, thấp hơn điểm sinh lời của Gazprom, trong đó Fitch ước tính ở mức 105 USD.

Nhập khẩu LNG sang Thổ Nhĩ Kỳ tăng vọt 300%. Các nhà cung cấp lớn nhất là Qatar (786 triệu m3) và Hoa Kỳ (370 triệu m3). Phần còn lại được mua ở Algeria, Nigeria, Cameroon và Ai Cập.

Khí đốt của Gazprom không cạnh tranh về giá. Từ ngày 1/4, Thổ Nhĩ Kỳ phải trả 228 USD/1.000 m3, cao hơn gần 4 lần so với báo giá tại chỗ. Theo Ngân hàng Trung ương Liên bang Nga, trong quý II, doanh thu xuất khẩu của Gazprom đã giảm gần gấp 3 lần và đạt mức tối thiểu kể từ năm 2002 - 3,5 tỷ USD.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tại lễ vận hành TurkStream

Đầu năm 2020, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã chứng kiến sự ra mắt của đường ống khí đốt TurkStream vận chuyển khí đốt Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ và các thị trường ở đông nam châu Âu. Vào thời điểm đó, Gazprom nói rằng đường ống TurkStream sẽ cải thiện an ninh năng lượng trong khu vực.

Tuy nhiên, những người chỉ trích chính sách năng lượng của Nga, bao gồm cả Hoa Kỳ, các nước vùng Baltic, Ba Lan và một số quốc gia EU khác, nói rằng chính sự thống trị nguồn cung khí đốt của Moscow đã làm suy yếu an ninh năng lượng châu Âu.

Ngọc Linh