Thời điểm 'vàng' khơi thông dòng chảy làm phim chiến tranh cách mạng

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Nguyễn Văn Tân, Phó chủ tịch Thường trực Hội Điện ảnh Việt Nam nhấn mạnh, đây là thời điểm "vàng" để khơi thông sáng tác phim về đề tài chiến tranh cách mạng.

“Cơn địa chấn” của điện ảnh Việt

Phóng viên (PV): “Mưa đỏ” mới đây đã trở thành bộ phim Việt Nam có doanh thu phòng vé cao nhất trong lịch sử. Ông có nhìn nhận thế nào?

Ông Nguyễn Văn Tân: "Mưa đỏ" thực sự là một bất ngờ vượt ngoài mong đợi. Thành công ấy không chỉ là niềm vui của ê-kíp làm phim mà còn lan tỏa đến giới điện ảnh và công chúng. Điều này càng có ý nghĩa khi lâu nay, phim chiến tranh cách mạng thường chiếu phi thương mại, mang tính "phục vụ", nên hình thành định kiến khó có doanh thu. "Mưa đỏ", cũng như "Đào, phở và piano", đã chứng minh điều ngược lại: Phim sử dụng ngân sách Nhà nước (thường khá hạn chế), khai thác đề tài từng bị coi là khô khan, vẫn có thể tạo nên "cơn địa chấn" phòng vé, thu hút đông đảo khán giả trẻ là lực lượng chiếm tới 80-90% người mua vé hiện nay.

Ông Nguyễn Văn Tân, Phó chủ tịch Thường trực Hội Điện ảnh Việt Nam.

PV: Trước đó, điện ảnh đề tài chiến tranh cách mạng cũng thành công và gây tiếng vang với "Đào, phở và piano" và "Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối". Ông nhận thấy sức sống của dòng phim này hiện nay thế nào?

Ông Nguyễn Văn Tân: Thành công của "Đào, phở và piano", "Địa đạo" và mới đây là "Mưa đỏ" đã chứng minh khán giả sẵn sàng đón nhận dòng phim này. Trước đây, nhiều đạo diễn lo ngại phim chiến tranh sẽ khó thu hút người xem, nhưng thực tế đã chứng minh điều ngược lại. Đây là thời điểm "vàng" để khơi thông sáng tác phim về đề tài chiến tranh cách mạng.

Chiến tranh với sự khốc liệt và bi tráng luôn là tấm gương phản chiếu bản lĩnh, khí phách dân tộc, hiện lên những phẩm chất cá nhân, luôn là nguồn chất liệu phong phú cho điện ảnh. Thành công liên tiếp của ba bộ phim trên cho thấy sức hút của đề tài này chưa bao giờ giảm. Điểm khác biệt là cách tiếp cận đã mới mẻ hơn, phản ánh chiến tranh bằng góc nhìn của hôm nay, quan tâm đến khán giả và yếu tố thương mại.

Cảnh trong phim đề tài chiến tranh cách mạng "Mưa đỏ" của Điện ảnh Quân đội nhân dân. Ảnh: Đoàn phim cung cấp

Trước đây, phim chiến tranh cách mạng chủ yếu do Nhà nước đặt hàng, chiếu trong dịp kỷ niệm nên các nhà làm phim ít quan tâm đến phản ứng công chúng. Nay tình hình đã khác. "Đào, phở và piano" gây sốt với hơn 20 tỷ đồng, "Địa đạo" đạt 172 tỷ đồng, và "Mưa đỏ" trở thành phim Việt doanh thu cao nhất. Những thành công gần đây đã mở rộng cánh cửa cho dòng phim chiến tranh cách mạng, khẳng định thể loại này vẫn có sức hấp dẫn mạnh mẽ. Hiệu ứng từ khán giả không chỉ giúp các nhà làm phim thêm tự tin làm mới sáng tạo, mà còn khuyến khích các nhà sản xuất tư nhân mạnh dạn đầu tư vào dòng phim này và các thể loại khác như phim lịch sử, văn hóa dân tộc hay cả phim tác giả, phim độc lập.

Một yếu tố quan trọng khác là chiến lược tiếp thị, quảng bá. Nếu "Đào, phở và piano" lan tỏa nhờ hiệu ứng khán giả thì "Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối" và "Mưa đỏ" đều có kế hoạch truyền thông bài bản, từ khai máy đến công chiếu. Những câu chuyện hậu trường, thông tin về nghệ sĩ liên tục được cập nhật khiến khán giả dõi theo. Khi phim trở thành đề tài bàn tán ở quán cà phê, bên mâm cơm hay trong giờ nghỉ làm, hiệu ứng đám đông sẽ kéo khán giả đến rạp.

Ngoài ra, thời điểm phát hành cũng thuận lợi. "Địa đạo" công chiếu đúng dịp 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, còn "Mưa đỏ" ra mắt dịp 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9. Trong không khí đại lễ, tinh thần dân tộc dâng cao, những tác phẩm điện ảnh vừa hàm chứa giá trị nghệ thuật vừa mang tính giải trí như vậy càng dễ tạo nên hiệu ứng mạnh mẽ.

Cần hội tụ sức mạnh tổng hợp giữa Nhà nước và tư nhân

PV: Việc các bộ phim đề tài chiến tranh cách mạng gây sốt phòng vé đồng thời cũng liên quan đến doanh thu. Ông nhận thấy thực tiễn phát hành các bộ phim chiến tranh cách mạng ra rạp thương mại hiện nay thế nào?

Ông Nguyễn Văn Tân: Thực tế cho thấy sự khác biệt rất rõ. "Đào, phở và piano" là phim sử dụng ngân sách Nhà nước 100% nên gặp nhiều khó khăn khi phát hành thương mại. Trong khi đó, "Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối" hoàn toàn từ nguồn xã hội hóa và "Mưa đỏ" do Điện ảnh Quân đội nhân dân sản xuất, phối hợp cùng Galaxy Studio phát hành, lại thuận lợi hơn nhiều.

Điều đó cho thấy hạn chế lớn nhất hiện nay chính là cơ chế phát hành phim Nhà nước. Hiện chưa có quy định rõ ràng cho phép đơn vị sản xuất chủ động phát hành cũng như cơ chế hợp tác, tỷ lệ chia doanh thu với các đối tác. Vì vậy, phim nhà nước khó phối hợp theo hình thức công - tư để ra rạp. Trong khi đó, chính sự tham gia của tư nhân đang thúc đẩy điện ảnh phát triển mạnh mẽ, từ sản xuất đến phổ biến, tạo nên một thị trường khá sôi động.

Từ thực tiễn 3 bộ phim vừa qua, có thể thấy rất cần sớm tháo gỡ những điểm nghẽn pháp lý để Nhà nước và tư nhân có thể hợp tác hiệu quả hơn trong sản xuất và phát hành. Khi có cơ chế hợp lý, điện ảnh Việt sẽ phát triển mạnh hơn, đặc biệt là với dòng phim chiến tranh cách mạng.

Hình ảnh trong phim "Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối". Ảnh: Đoàn phim cung cấp

PV:Chúng ta cần có những giải pháp thế nào để sức sống của dòng phim này được bền vững?

Ông Nguyễn Văn Tân: Điều quan trọng là dòng phim này phải được duy trì đều đặn, không để những thành công vừa rồi chỉ dừng lại ở hiện tượng nhất thời. Muốn vậy, Nhà nước cần có sự đầu tư thỏa đáng hơn, phù hợp với yêu cầu sản xuất hiện nay, đồng thời các đơn vị tư nhân cũng nên mạnh dạn đồng hành để mở rộng quy mô.

Bên cạnh đó, công tác quảng bá phải được chú trọng. Một bộ phim dù hay đến đâu nhưng thiếu truyền thông thì cũng dễ rơi vào cảnh “áo gấm đi đêm”. Kế hoạch truyền thông nên được xây dựng từ sớm, gắn liền với quá trình sản xuất, đồng thời mở rộng thêm nhiều kênh phát hành để tiếp cận đông đảo khán giả.

Điều không kém phần quan trọng là đội ngũ làm phim phải luôn tìm tòi đổi mới, từ kịch bản đến cách thể hiện, chú trọng khai thác "mỏ vàng" văn học về đề tài cách mạng, kháng chiến với nhiều tác phẩm đã in sâu trong tâm thức bao thế hệ độc giả, biết tận dụng ưu thế công nghệ hiện đại và lắng nghe thị hiếu khán giả... Chỉ khi đó, phim chiến tranh cách mạng mới vừa giữ được giá trị lịch sử, vừa có sức hấp dẫn với người xem hôm nay.

Với tư cách tổ chức nghề nghiệp, Hội Điện ảnh Việt Nam rất trân trọng sự đồng hành của báo chí và truyền thông. Chính các kênh này đã góp phần đưa tác phẩm đến gần hơn với công chúng. Khi khán giả thực sự quan tâm, các nhà sản xuất sẽ có thêm niềm tin và động lực để tiếp tục đầu tư cho dòng phim này.

PV: Trân trọng cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này!

Theo QĐND