'Thời gian vàng' trong cấp cứu đột quỵ thiếu máu não, xuất huyết não và nhồi máu cơ tim
Trong cấp cứu đột quỵ và nhồi máu cơ tim, mỗi giây phút đều quan trọng, quyết định sự sống của người bệnh.
Theo các bác sĩ Bệnh viện Giaan115, trong cấp cứu đột quỵ và nhồi máu cơ tim, mỗi giây phút đều quan trọng, quyết định sự sống. Việc chẩn đoán nhanh, chính xác để can thiệp kịp thời không chỉ giúp cứu sống bệnh nhân mà còn tăng khả năng hồi phục, giảm di chứng.
Vì sao đột quỵ, nhồi máu cơ tim cần được cấp cứu trong 'thời gian vàng'?
Đột quỵ thiếu máu não (nhồi máu não)
Thời gian vàng để điều trị nhồi máu não là trong vòng 4,5 giờ kể từ khi khởi phát triệu chứng. Trong thời gian này, thuốc tiêu sợi huyết có thể được sử dụng để làm tan cục máu đông, khôi phục lưu lượng máu đến vùng não bị ảnh hưởng. Hiệu quả điều trị cao nhất đạt được trong 1 giờ đầu tiên sau khởi phát triệu chứng do khả năng cứu được nhiều tế bào thần kinh nhất.
Kỹ thuật lấy huyết khối cơ học có thể mở rộng cửa sổ điều trị lên đến 6-24 giờ ở những bệnh nhân được chọn lọc, đặc biệt khi có tắc nghẽn ở các mạch máu lớn. Quyết định này dựa trên các kỹ thuật hình ảnh học tiên tiến như CT hoặc MRI để đánh giá vùng tranh tối tranh sáng – khu vực não còn khả năng cứu vãn.
Ảnh minh họa
Đột quỵ xuất huyết não
Không có khái niệm "giờ vàng" chuẩn hóa cho đột quỵ xuất huyết não như trong nhồi máu não. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng khối máu tụ thường mở rộng trong 3-6 giờ đầu tiên sau khởi phát triệu chứng, với khoảng 1/3 trường hợp xảy ra trong 3 giờ đầu. Do đó, can thiệp sớm, đặc biệt trong 6-8 giờ đầu, là rất quan trọng để kiểm soát chảy máu, giảm áp lực nội sọ, và ngăn ngừa tổn thương thêm.
Phẫu thuật loại bỏ khối máu tụ có thể được xem xét trong vòng 24 giờ ở một số bệnh nhân, đặc biệt với khối máu tụ bề mặt hoặc ở vị trí dễ tiếp cận. Quyết định phẫu thuật phụ thuộc vào kích thước, vị trí khối máu tụ, tổng trạng của bệnh nhân. Một số trường hợp ưu tiên điều trị bảo tồn, tập trung vào kiểm soát huyết áp và theo dõi sát trong khoa Nội Thần kinh – Đột quỵ.
Nhồi máu cơ tim cấp
Với nhồi máu cơ tim cấp, cần can thiệp mạch vành qua da (PCI) trong vòng 90 phút từ lúc vào viện. Thời gian lý tưởng từ khi xuất hiện triệu chứng đến khi tái thông mạch máu là dưới 120 phút. Điều này giúp giảm thiểu tổn thương cơ tim và tăng tỷ lệ sống sót. Nhiều nghiên cứu cho thấy bệnh nhân được PCI sớm có tỷ lệ tử vong thấp hơn đáng kể so với những người đến muộn (sau 12 giờ).
Lưu ý: Nếu xảy ra ngừng tuần hoàn (ngưng tim), người bệnh chỉ có 4 phút vàng để được cấp cứu hồi sinh tim phổi.
Cách xử trí khi gặp người có dấu hiệu đột quỵ, nhồi máu cơ tim
Ảnh minh họa
Để xử trí người có dấu hiệu đột quỵ, cần lưu ý việc đầu tiên cần làm chính là lập tức liên lạc đến các cơ sở y tế có dịch vụ cấp cứu đột quỵ. Cần đảm bảo thời gian vàng cấp cứu đột quỵ để hạn chế tối đa các tế bào não bị tổn thương và chết đi, do đó nên hành động càng nhanh càng tốt.
Sau khi đã liên hệ với dịch vụ cấp cứu, để người bệnh nằm tại nơi bằng phẳng, thoáng khí, hạn chế tối đa việc di chuyển người bệnh liên tục. Kiểm tra xem người bệnh có đang còn thở hay không. Nếu không thì thực hiện hô hấp nhân tạo. Giúp người bệnh nới lỏng quần áo để người bệnh dễ thở hơn.
Không tự ý cho người có dấu hiệu đột quỵ uống thuốc hay ăn, uống để tránh người bệnh bị sặc gây ngạt thở. Không dùng kim đâm vào đầu ngón tay của người bệnh. Ngoài ra, cũng không nên cạo gió, bấm huyệt, châm cứu hay tự ý thực hiện bất kỳ phương pháp điều trị đột quỵ nào mà chưa có hướng dẫn của bác sĩ. Nhanh chóng đưa người bệnh đi cấp cứu. Tuy nhiên, cần hạn chế di chuyển người bệnh đột quỵ bằng xe máy. Thay vào đó nên sử dụng xe ô tô và tốt nhất là di chuyển bằng xe cứu thương chuyên dụng.
Với sơ cứu cho người bị nhồi máu cơ tim cấp (đột quỵ tim), cần đặt bệnh nhân ngồi hoặc nằm, nới lỏng thắt lưng, quần áo để giúp máu lưu thông dễ dàng. Gọi 115 hoặc số điện thoại khẩn cấp của bệnh viện gần nhất. Nếu không thể chờ xe cấp cứu đến, hãy chủ động thuê taxi hoặc tự mình chở bệnh nhân đến bệnh viện.
Cho bệnh nhân nhai và nuốt một viên aspirin trong khi chờ cấp cứu. Aspirin giúp ngăn ngừa tình trạng đông máu, giảm nguy cơ tổn thương tim. Không dùng aspirin nếu bệnh nhân bị dị ứng với thuốc.
Ép tim ngoài lồng ngực (Hồi sinh tim phổi – CPR): Tiến hành càng sớm càng tốt vì cứ mỗi 1 phút chậm trễ thì người bệnh mất đi 10% cơ hội được cứu sống.
