Thú chơi 'tận diệt' rừng

Thú chơi cây cảnh nở rộ

Phong trào chơi kim sa tùng rộ lên trong khoảng 5 năm trở lại đây. Tại Quảng Trị, nguồn cung kim sa tùng chủ yếu tập trung ở các chủ vườn tại một số địa phương ven biển như xã Mỹ Thủy, xã Triệu Cơ. Ngoài những trảng cát, vùng rừng trên cát ở địa phương, dân săn cây cảnh còn đến địa bàn khác để đào bới loại cây này về bán.

Tìm về xã Mỹ Thủy, nơi có nhiều nhà vườn và nghệ nhân kim sa tùng, chúng tôi chứng kiến cảnh mua bán loại cây này khá nhộn nhịp. Ghé vào một nhà vườn ở ngay trục đường chính của thôn Mỹ Thủy, chúng tôi được người phụ nữ niềm nở đón tiếp và tận tình chia sẻ cách chăm sóc kim sa tùng. Chị này cho biết ngoài trực tiếp tại vườn, chị còn livestream để bán cây. “Nếu các anh mua cây tại vườn thì giá sẽ rẻ hơn và dễ dàng chọn lựa cây ưng ý”, chị chủ vườn chào mời.

Kim sa tùng tại một nhà vườn ở Mỹ Thủy - Ảnh: Q.H

Chỉ tay vào 5 gốc kim sa tùng đang ngâm nước trong thùng xốp, người phụ nữ nói: “Chồng tôi đi đào cả ngày nhưng chỉ được chừng này phôi (gốc cây mới đào về, chưa ươm thuần-PV). Giờ kim sa tùng kiếm khó lắm. Nếu các anh mua phôi thì tôi lấy giá giao lưu, 200 nghìn cả mớ này. Tự ươm cũng có cái thú của nó”. Tiếp đó, chị chủ vườn giới thiệu những cây đã được ươm sống trong bầu hoặc vào chậu, với giá cả “thượng vàng hạ cám” từ vài trăm nghìn đồng đến vài chục triệu đồng.

Chúng tôi tiếp tục ghé một nhà vườn khác, nơi anh chủ đang ngồi ngắm một gốc kim sa tùng đã ươm thành công và vào chậu. Theo lời giới thiệu của người dân, chủ vườn này là một trong những nghệ nhân cây cảnh có tiếng ở làng. Không vồn vã chào mời, anh điềm đạm hỏi thăm khách rồi sẵn sàng chia sẻ kiến thức. Anh khuyên không nên mua phôi vì kim sa tùng rất khó chăm, chỉ nên mua những cây đã ươm sống hoặc vào chậu càng lâu càng tốt.

Sau một hồi trò chuyện, chủ vườn mới kín đáo mời chào: “Hôm rồi có mấy khách đại gia ở Đông Hà đánh xe bán tải về đây mua toàn gốc đẹp. Kim sa tùng giờ thịnh lắm, vừa đẹp vừa phong thủy, không chơi lúc này thì đợi đến lúc nào nữa. Hàng bây giờ càng ngày càng khan hiếm”. Người này cũng khoe bán được chậu kim sa tùng “vip” với giá hơn 30 triệu đồng vào dịp Tết vừa qua.

Khi chúng tôi hỏi về nguồn gốc, những chủ vườn chẳng ngần ngại cho biết cây do người dân đào bới ở các vùng rừng địa phương, sau đó khan hiếm thì dạt ra những địa bàn vùng cát khác dọc biển trong tỉnh. Ngoài ra, một số nhà vườn nhập phôi từ TP. Huế về ươm trồng, tạo dáng, vào chậu rồi bán.

Xế chiều, chúng tôi chứng kiến cảnh xe tải lớn đi gom đơn hàng kim sa tùng dọc đường làng ở Mỹ Thủy để gửi cho khách. Một chủ vườn hôm đó xuất bán khoảng 10 cây, tâm trạng rất vui nhưng vẫn nói tránh: “Được chừng đó có ăn nhằm gì đâu anh”.

Tan hoang rừng làng

Tại vùng rừng trên cát ở các xã Mỹ Thủy, Triệu Cơ, Nam Cửa Việt, Cửa Việt, không khó để tìm thấy cây chổi, nhưng chỉ còn những cây nhỏ xíu và không có dáng thế, nên mới được dân chơi cây cảnh “tha”. Dấu tích đào bới khắp nơi. Tiếc nhất là những gốc chổi bị đào lên nhưng không đạt, người ta vứt cho chết khô.

Rừng làng Nhĩ Hạ (xã Cửa Việt) là một trong những khu vực cây chổi phân bố bạt ngàn trên những trảng cát. Thế nhưng thời gian qua, do công tác quản lý bị buông lỏng, người dân các địa phương khác đến đào bới cây chổi một cách tận diệt. Đi khắp vùng rừng của làng, đâu đâu cũng dễ dàng bắt gặp dấu tích đào, chặt gốc chổi. Theo một số người dân ở làng, trước đây, người khác xứ đến đào cây chổi, cây tràm và nhiều loài cây khác về làm cảnh một cách công khai. Những đội săn cây cảnh từ 3 đến 4 người thả sức đào bới, chọn lựa những gốc chổi ưng ý chất đầy xe, gốc không đạt thì vứt cho chết khô khắp rú. Cứ thế, sau một thời gian, rừng trên cát làng Nhĩ Hạ tan hoang.

Theo tìm hiểu, phải có tuổi đời hàng chục đến hàng trăm năm thì những gốc chổi ở rừng làng Nhĩ Hạ mới “hút” dân đào cây cảnh như thế. Không chỉ chổi, trước đây có một giai đoạn thú chơi cây tràm nổi lên, rừng làng Nhĩ Hạ cũng từng “chảy máu”. Tiếc nhất là loài hoa dẻ vốn phân bổ rất nhiều ở những vùng rừng của làng này đã biến mất cũng vì thú chơi cây cảnh.

Đến khi rừng của làng bị đào bới tan hoang, một số người dân trong thôn Nhĩ Hạ xót xa nên đã đẩy đuổi và phản ánh, buộc thôn phải vào cuộc. Trưởng thôn Nhĩ Hạ Phạm Thanh Sang cho biết, thời gian gần đây, thôn đã phát hiện và xử phạt theo hương ước của làng 3 trường hợp người dân địa phương khác đến đào cây chổi phá rừng. Thời gian tới, thôn sẽ tiến hành cắm bảng cấm đào cây ở các rừng của làng để cảnh báo.

Không còn những trảng cát bạt ngàn cây chổi, không còn bắt gặp mùi hoa dẻ thơm nức chứa đầy ký ức tuổi thơ, rừng làng Nhĩ Hạ bây giờ là những vạt tràm trơ trọi chết khô, vì lá vừa lên đã bị người ta bứt về nấu dầu. Thấy mà xót xa!

Thú chơi kim sa tùng khiến chổi ở rừng làng Nhĩ Hạ bị đào bới kiểu “tận diệt” - Ảnh: Q.H

Kiểm lâm vào cuộc

Hôm chúng tôi về Mỹ Thủy tìm hiểu “vấn nạn” đào bới tận diệt cây chổi vì thú chơi kim sa tùng thì biết được lực lượng kiểm lâm Hải Lăng đã vào cuộc. Cụ thể, Hạt Kiểm lâm Hải Lăng đã cử cán bộ phối hợp với cán bộ xã Mỹ Thủy tiến hành kiểm tra, đẩy đuổi những trường hợp vào rừng đào chổi.

Hạt phó Hạt Kiểm lâm Hải Lăng Văn Lợi cho biết, nếu người dân đào chổi ở trong rừng (gồm rừng đặc dụng, phòng hộ và sản xuất) là vi phạm pháp luật về lâm nghiệp và sẽ bị xử phạt hành chính. “Muốn xử lý phải có tang chứng, vật chứng và xác định được cây chổi đào chỗ nào. Mức độ xử phạt hành chính phụ thuộc vào số lượng chổi”, ông Lợi nói.

Từ lâu, cây cảnh đã trở thành thú chơi hấp dẫn, mang lại những giá trị về nghệ thuật và tinh thần. Tuy nhiên, khi thú chơi ấy biến thành “vấn nạn” tàn phá rừng, “tận diệt” nhiều loài cây, nó không chỉ ảnh hưởng đến hệ sinh thái mà còn làm mất đi những giá trị văn hóa, ký ức của địa phương. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa của các cơ quan chức năng.

Quang Hải