Thu nhập tiền tỷ từ nghề chế tác sừng độc nhất vô nhị

Lược múi bưởi là sản phẩm cổ truyền của làng Thụy Ứng

Cứ có dịp các địa phương hay các trung tâm du lịch tổ chức hội chợ, bà Vũ Thị Mười (55 tuổi, ngụ làng Thụy Ứng, xã Thường Tín, TP Hà Nội) lại trở thành đại diện "không chính thức" của làng đưa sản phẩm đi giới thiệu. Gian hàng lược sừng và các sản phẩm mỹ nghệ từ sừng trâu, bò của bà luôn nhận được sự chú ý của nhiều người.

Bà Mười thường đại diện làng đưa sản phẩm đi giới thiệu

Những chiếc lược sừng được đánh bóng lên màu tự nhiên, trong sáng như ngọc. Là thợ giỏi, bà Mười không chỉ nói những ưu điểm sản phẩm của mình mà còn giới thiệu tường tận những tinh túy nghề lược sừng độc nhất vô nhị của làng Thụy Ứng.

Bà Mười chia sẻ, nghề làm lược sừng của làng Thụy Ứng hình thành và phát triển từ giữa thế kỷ XVI đến nay. Trải qua hơn 400 năm, những thế hệ nghệ nhân của làng đã ghi tên tuổi khi dựng nên phố Hàng Lược, một trong 36 phố phường của đất Thăng Long.

Cổ truyền, các xưởng trong làng chỉ làm duy nhất sản phẩm lược, nổi bật nhất là loại lược múi bưởi. Những chiếc lược tinh tế, được làm công phu, giá chỉ vài chục nghìn đồng nên luôn được thị trường ưa chuộng. Những năm gần đây, nhờ ứng dụng kỹ thuật mới, thế hệ thợ trẻ của làng đã chế tác sản phẩm đa dạng hơn, đặc biệt có những dòng hàng mỹ nghệ từ sừng được bán với giá hàng chục triệu đồng. Sản phẩm mới giúp làng tăng thêm danh tiếng, mở rộng thị trường ra khắp châu Á và nhiều nước châu Âu, người thợ tăng thêm thu nhập.

Nghệ nhân Nguyễn Văn Sử giới thiệu tác phẩm Khuê Văn Các làm từ sừng bò

"Gia đình tôi là chủ xưởng, những năm cao điểm tôi thuê đến hơn 30 thợ. Nghề sừng thì nam nữ đều làm được, thu nhập của thợ trên 10 triệu đồng/tháng. Xưởng nhà tôi đều đặn mỗi năm xuất khẩu trên 1 tỷ đồng tiền hàng, những năm cao điểm lượng hàng xuất đi trị giá đến 3 tỷ đồng", bà Mười cho biết.

Ông Nguyễn Văn Sử (65 tuổi), nghệ nhân nổi tiếng bậc nhất ở Thụy Ứng kể, thợ làm sừng bắt đầu học nghề khi chưa đến 10 tuổi. Bắt đầu đời nghề bằng những việc bê đồ, dọn xưởng hay chỉ là đứng quạt cho cha mẹ làm việc. Khi đã quen với cưa, với đục, những đứa trẻ sẽ được cha mẹ cho tập cắt sừng thành phôi. Trong khoảng 10 năm học nghề, người thợ sẽ lần lượt tập qua gần 20 công đoạn như cưa sừng, nướng sừng, cắt gọt, mài dũa, lau bóng thành phẩm...

Từ chiếc sừng xù xì, người thợ có thể tạo ra những sản phẩm mịn như ngọc

"Học ra nghề thì chỉ mấy năm, nhưng để giỏi nghề thì già như tôi vẫn phải không ngừng học hỏi. Nghề khó, nên yêu cầu tay thợ rất cao. Thế hệ trẻ ngày nay may mắn khi có nhiều công cụ hỗ trợ, làm được nhiều hơn, hàng cũng đẹp hơn", ông Sử cười nói.

Ông Sử cho biết thêm, nhờ nghề làm sừng, mỗi năm gia đình "bỏ két" được vài ba trăm triệu đồng, có tiền xây nhà cửa khang trang, nuôi con ăn học. Hai con trai của ông Sử cũng đang nối nghề cha.

Anh Nguyễn Hùng Cường (43 tuổi), cũng là chủ một xưởng chế tác sừng ở Thụy Ứng đang tất bật cho đơn hàng mới. Mỗi năm, xưởng của anh chế biến lượng nguyên liệu trị giá khoảng 700 triệu đồng, tạo ra hàng vạn chiếc lược. Lượng công việc lớn, gia đình anh phải thuê thêm xưởng vệ tinh ở xã khác phụ gia công.

"Nghề giúp mọi thành viên trong gia đình đều có công việc quanh năm. Vợ chồng đều kiếm ra tiền, lại được quây quần bên nhau", anh Cường nói.

Một nữ nghệ nhân đang hoàn thiện sản phẩm

Theo thống kê của Ban nhân dân làng Thụy Ứng, hiện trong làng có trên 1.000 hộ tham gia các công đoạn sản xuất sản phẩm từ sừng. Mỗi ngày, làng đều đặn nhập về và chế biến lượng nguyên liệu trị giá khoảng 600 triệu đồng, sản phẩm chủ yếu phục vụ xuất khẩu. Nhiều chủ xưởng chế tác sừng trong làng có thu nhập tiền tỷ mỗi năm, thợ làm sừng cũng có thu nhập 250.000-500.000 đồng/ngày.

Là làng nghề làm sừng độc nhất ở Việt Nam, Thụy Ứng đang định hướng trở thành điểm du lịch, tham quan, trải nghiệm nghề truyền thống.

Yên Vân