Thủ phủ ma túy mới của châu Âu

Vào ngày 15/9 tại Brussels, thủ tướng Bỉ, các bộ trưởng Nội vụ, Tư pháp và Y tế, công tố viên liên bang cùng 14 thị trưởng các thành phố trên khắp đất nước đã tham gia cuộc họp để bàn về một vấn đề đang ngày càng trở nên nghiêm trọng: Buôn lậu ma túy.

Toàn cảnh cảng Antwerp, cảng lớn thứ 2 châu Âu và sâu nhất trong lục địa. Ảnh: New York Times.

Trung tâm cocaine mới của châu Âu

Đây được cho là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng bạo lực gia tăng kỷ lục ở Bỉ vào mùa hè vừa qua. Một thẩm phán Bỉ, người đã chỉ trích chính quyền vì phản ứng chậm chạp với loại tội phạm này, cho rằng tình hình tồi tệ đến mức cần phải hành động ngay nếu không Bỉ sẽ trở thành một "quốc gia ma túy".

Mọi chuyện bắt đầu vào năm 2012, khi một băng đảng tội phạm Hà Lan tổ chức bắt cóc một thanh niên. Người này trước đó đã tìm cách ăn trộm một bịch cocaine từ container trên cảng Antwerp của Bỉ.

Những kẻ bắt cóc thậm chí đã gửi cho gia đình nạn nhân hình ảnh của một chiếc máy nghiền thịt, và đe dọa sẽ cho nam thanh niên vào đó.

Kể từ đó, bạo lực vẫn chưa dừng lại.

Mùa hè này, trên khắp nước Bỉ đã xảy ra các vụ nổ súng, phóng hỏa, đâm dao khiến ít nhất một người chết. Thậm chí nhiều ngôi nhà và cơ sở kinh doanh bị ném lựu đạn.

Những sự việc này diễn ra chủ yếu ở thủ đô Brussels, một phần trong nỗ lực tranh giành địa bàn giữa các băng đảng ma túy địa phương, nhưng một số cũng diễn ra tại Antwerp, nơi được coi là trung tâm buôn lậu cocaine vào châu Âu trong một thập kỷ qua.

Khoảng 90 tấn cocaine đã bị thu giữ tại Antwerp trong năm 2021, và 28 tấn khác được tìm thấy khi chúng vẫn còn ở Nam Mỹ, khi đang trên hành trình đến Bỉ. Con số này tương đương 40% lượng cocaine được thu giữ trên toàn bộ châu Âu.

Với 12 triệu container đi qua Antwerp mỗi năm, việc kiểm tra từng container để tìm ma túy giấu bên trong là điều gần như không thể với lực lượng hải quan Bỉ. Giới chức nước này ước tính họ chỉ bắt được khoảng 10% lượng cocaine được buôn lậu qua cảng Antwerp, điều này có nghĩa là khoảng gần 900 tấn cocaine có thể đã đi vào châu Âu trót lọt thông qua cửa ngõ này.

Ông Kristian Vanderwaeren, Giám đốc lực lượng hải quan Bỉ, cho biết mặc dù lượng ma túy thu giữ vào năm 2021 đạt mức kỷ lục, điều đó vẫn không mấy ảnh hưởng đến hoạt động của các băng đảng buôn lậu. Ảnh: Hải quan Bỉ.

"Mô hình kinh doanh của họ (tội phạm ma túy) là vận chuyển số lượng khổng lồ cocaine bằng nhiều container nhất có thể, và sau đó họ chấp nhận bị bắt giữ 10-20%", ông Kristian Vanderwaeren, Giám đốc lực lượng hải quan Bỉ, nhận định.

Mặc dù chỉ là cảng lớn thứ 2 châu Âu (sau Rotterdam của Hà Lan) nếu tính về công suất, nhưng Antwerp là cảng nằm sâu nhất trong lục địa. Cộng với vị trí trái tim châu Âu của Bỉ, và một mạng lưới logistics đẳng cấp có sẵn ở Antwerp, các băng đảng ma túy sẵn sàng chấp nhận việc khoảng 10-20% cocaine sẽ bị thu giữ, coi như đó là chi phí kinh doanh.

Miếng bánh khổng lồ cho tội phạm ma túy

Một lượng khổng lồ hàng hóa đến từ khắp nên trên thế giới đi qua cảng Antwerp mỗi ngày, và từ đây, chúng nhanh chóng được phân phối đến các điểm đến trên khắp châu Âu, một cách cực kỳ nhanh chóng và hiệu quả, cho dù chúng là cà phê, máy móc hay ma túy.

"Việc buôn lậu hàng cấm phần lớn diễn ra tương tự cách vận chuyển hàng hóa bình thường. Vì vậy những cảng biển được sử dụng để vận chuyển lượng lớn hàng hóa, cũng là nơi mà tội phạm chọn để buôn lậu", ông Walter Kemp, Giám đốc chiến lược của tổ chức Sáng kiến Toàn cầu chống lại Tội phạm Có tổ chức Xuyên quốc gia, cho biết.

Trong số 12 triệu container đi qua Antwerp mỗi năm, lực lượng hải quan chỉ kiểm tra vật lý khoảng 2%, tương đương 240.000 container. Vì vậy, nếu bạn là tội phạm buôn lậu ma túy, cơ hội để cocaine lọt qua Antwerp là rất lớn.

Một trong những mặt hàng mà tội phạm Nam Mỹ thường xuyên sử dụng để buôn lậu cocaine vào châu Âu, đó là trái cây, và đặc biệt nhất là chuối.

"Chuối là mặt hàng phổ biến được tội phạm sử dụng để buôn lậu cocaine từ Nam Mỹ vào châu Âu. Đó là mặt hàng xuất khẩu chính của khu vực này, và cũng vì chuối là loại hàng hóa có khả năng hư hỏng, vì vậy lực lượng hải quan chịu áp lực phải nhanh chóng thông quan chúng", bà Fatjona Mejdini, Giám đốc khu vực Nam - Đông Âu của tổ chức Sáng kiến Toàn cầu chống lại Tội phạm Có tổ chức Xuyên quốc gia, nhận định.

Các băng đảng tội phạm xuyên quốc gia ngày càng muốn đẩy mạnh buôn lậu cocaine vào châu Âu, vì trên thực tế trong thập niên qua ở lục địa già, số người sử dụng loại ma túy này có xu hướng tăng lên, trái với thị trường Mỹ. Thêm vào đó, giá bán lẻ cocaine trên thị trường chợ đen ở châu Âu cũng cao hơn ở Mỹ.

Trước đây, cocaine vào châu Âu chủ yếu từ Colombia, thông qua các cảng biển ở phía nam lục địa già trên biển Địa Trung Hải. Nhưng bây giờ, khi có nhiều nước Nam Mỹ hơn như Peru hay Ecuador tham gia vào mạng lưới vận chuyển cocaine quốc tế, miếng bánh đã phình ra to hơn.

Hải quan Bỉ đang kiểm tra một container hàng hóa tại cảng Antwerp, nơi chỉ có 2% lượng hàng hóa được kiểm tra vật lý mỗi năm. Ảnh: New York Times.

Các băng đảng mafia gốc Balkan, đặc biệt là các nhóm tội phạm Bosnia và Albania, đã phát triển và mở rộng nhiều tuyến buôn lậu cocaine mới ở phía bắc châu Âu, nhắm đến những cảng biển như Antwerp, Rotterdam hay Hamburg. Những tổ chức tội phạm này giờ đây kiểm soát gần như toàn bộ chuỗi cung ứng, giúp chúng đạt lợi nhuận khổng lồ.

"Biên lợi nhuận của việc buôn lậu cocaine không nằm ở việc bán lẻ hay sản xuất, mà chủ yếu đến từ quá trình vận chuyển", ông Jeremy McDermott, nhà sáng lập của tổ chức Insight Crime, nhận định.

Khi các băng đảng cũng dùng "cây gậy và củ cà rốt"

Theo ông McDermott, ở khâu sản xuất cocaine, lợi nhuận thu về chỉ vào khoảng 150%, con số này ở khâu bán lẻ là 300%, nhưng ở khâu vận chuyển, các băng đảng có thể thu về lợi nhuận lên tới 1.500%. Điều này cũng một phần giải thích tại sao các băng đảng chấp nhận khả năng bị tịch thu 10-20% lượng cocaine trong quá tình vận chuyển.

Khoản lợi nhuận khổng lồ này được các băng đảng sử dụng nhằm đút lót cho lực lượng thực thi pháp luật, không chỉ ở các quốc gia Nam Mỹ mà thậm chí ở các nước phát triển tại châu Âu.

"Tôi có hai nhân viên dưới quyền phải ngồi tù vì họ đã tham gia hỗ trợ các băng đảng tội phạm. Chỉ cần họ đưa một container nhất định đến một vị trí cụ thể trên cảng, họ có thểm kiếm được 50.000 euro, kiếm tiền rất dễ", ông Kristian Vanderwaeren, giám đốc lực lượng hải quan Bỉ, chia sẻ.

Hồi năm ngoái, lực lượng hải quan Bỉ đã thu giữ một container chứa 11 tấn cocaine bên trong. Số ma túy này có giá lên tới 750 triệu USD trên thị trường chợ đen. Sau quá trình điều tra của cảnh sát Bỉ, người đứng đầu lực lượng chống ma túy của thành phố Antwerp đã bị bắt giữ do có liên quan đến vụ việc, bên cạnh 3 nhân viên cảnh sát khác, cũng như một luật sư.

Không chỉ đưa hối lộ, các băng đảng tội phạm cũng sử dụng bạo lực nhằm đe dọa và thao túng cảnh sát cũng như chính trị gia Bỉ. Ông Bart De Wever, thị trưởng thành phố Antwerp, người tham gia cuộc gặp hôm 15/9 vừa qua, nổi tiếng là chính trị gia có quan điểm cứng rắn với tội phạm ma túy. Điều này khiến cho cảnh sát Bỉ phải đặt ông dưới sự bảo vệ của họ 24/7.

Các container hàng hóa được đi qua máy soi chiếu để xem chúng có chứa cocaine bên trong hay không. Ảnh: New York Times.

Theo Giám đốc hải quan Vanderwaeren, mặc dù cảnh sát Bỉ đã thực hiện một chiến dịch chưa từng có tiền lệ để chống lại tội phạm ma túy với số vụ bắt giữ kỷ lục trong năm 2021, việc này chưa thể giải quyết được vấn đề. Giá cocaine trên thị trường chợ đen vẫn không thay đổi, cho thấy nguồn cung mặt hàng cấm này vẫn tương đối ổn định.

Sau cuộc họp hôm 15/9, chính phủ Bỉ cam kết sẽ đưa ra một kế hoạch mới để chống lại tội phạm ma túy. Kế hoạch bao gồm ngân sách 300 triệu euro để tuyển dụng thêm các sĩ quan cảnh sát, hướng tới việc kiểm tra 100% container ra vào cảng Antwerp, sửa đổi luật ma túy đã tuổi đời 100 năm của thành phố này, cũng như bổ nhiệm công tố viên đặc biệt phụ trách các vụ việc ở cảng.

Quốc Thăng