Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Bonnie Denise Jenkins: Cùng nhau sẽ đi xa hơn

Chưa vơi nỗi lo về bom mìn

Sáng 9/9/2022, tại hiện trường xử lý bom mìn ở xã Triệu Sơn, huyện Triệu Phong, cán bộ, nhân viên Dự án RENEW/NPA đang tất bật với những công việc thường nhật. Có một điểm khác là hôm ấy, họ không bấm nút điểm hỏa, hủy nổ đầu đạn còn sót lại sau chiến tranh. Nhiệm vụ này do Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Bonnie Denise Jenkins thực hiện. Khi tiếng nổ lớn vang rền cùng cột khói bụi bốc lên cao, bà Jenkins và những người chứng kiến đều có cảm xúc khó tả.

Thứ trưởng Jenkins nhận bó hoa từ một nữ nhân viên làm nhiệm vụ khắc phục hậu quả bom mìn ở Quảng Trị - Ảnh: Q.H

Trong chiến tranh, quân đội Mỹ đã sử dụng hơn 7,6 triệu tấn bom xuống Việt Nam, trong đó có khoảng 10% không phát nổ và trở thành “mầm họa” giữa thời bình. Báo cáo của Bộ Quốc phòng Việt Nam vào năm 2017 xác định, Quảng Trị là địa phương bị ô nhiễm bom mìn nặng nhất cả nước. 81,36% diện tích toàn tỉnh là đất ô nhiễm bom mìn.

Đại sứ Bonnie Denise Jenkins đảm nhận chức vụ Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ từ tháng 7/2021. Đây là lần đầu tiên bà đến Quảng Trị. Tuy nhiên, địa danh này không mấy xa lạ đối với thứ trưởng và bà hiểu rõ đằng sau những con số ám ảnh trên là rất nhiều nỗi đau. Tuy đã lùi xa nhưng “bóng ma” chiến tranh vẫn hiện diện ở Việt Nam. Tai nạn bom mìn cướp đi tính mạng, sự lành lặn của nhiều người. Theo thống kê từ Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, từ năm 1975 đến nay, cả nước có trên 1 triệu người tử vong và bị thương do tai nạn bom mìn. Quảng Trị là địa phương có số lượng người tử vong, bị thương do tai nạn bom mìn lớn nhất cả nước.

Ngay sau chiến tranh, lãnh đạo và người dân Quảng Trị đã bắt tay vào hành trình giảm thiểu nỗi đau do bom mìn, vật nổ còn sót lại sau chiến tranh. Tuy nhiên, những tiếng nổ vẫn vang lên giữa thời bình, cướp đi ước mơ, hy vọng của biết bao người dân vô tội. Thứ trưởng Bonnie Denise Jenkins trầm ngâm khi biết vào đầu năm 2022, hai vụ tai nạn bom mìn đã xảy ra ở Quảng Trị làm một người đàn ông tử vong và một học sinh lớp 9 bị thương. Trước đó, hơn 4 năm trôi qua, Quảng Trị không xảy ra vụ tai nạn bom mìn, vật nổ nào. Hai vụ việc đau lòng vừa xảy ra chính là lời nhắc nhở: nỗi lo về bom mìn, vật nổ sau chiến tranh chưa hề vơi.

Nỗ lực tạo nên “hình mẫu lý tưởng”

Trụ sở PeaceTree Vietnam nằm giữa một không gian tươi xanh, yên bình. Đến thăm, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Bonnie Denise Jenkins rất bất ngờ khi biết, phần lớn cây xanh ở đây được những người bạn đến từ Hoa Kỳ trồng. Chuyện trò với Thứ trưởng Jenkins, Giám đốc Quốc gia Tổ chức PeaceTree Vietnam Phạm Thị Hoàng Hà chia sẻ, sự ra đời của tổ chức bắt đầu từ câu chuyện một người mẹ Hoa Kỳ có con trai tham chiến và trút hơi thở cuối cùng ở Việt Nam.

Cảm nhận rõ nỗi đau của mẹ, người con gái đã cùng chồng thành lập tổ chức này để bắc nhịp cầu giữa những trái tim yêu chuộng hòa bình của hai nước và kêu gọi mọi người hàn gắn nỗi đau, chung tay khắc phục hậu quả bom mìn.

“PeaceTree Vietnam là tổ chức phi chính phủ Hoa Kỳ đầu tiên được cấp giấy phép hoạt động về lĩnh vực tìm kiếm, phá hủy bom mìn, vật liệu nổ sau chiến tranh ở Việt Nam. Chúng tôi đã có mặt tại Quảng Trị hơn 25 năm”, bà Hà cho biết.

Thứ trưởng Jenkins dành thời gian chuyện trò, thảo luận với các nữ cán bộ, nhân viên làm nhiệm vụ khắc phục hậu quả bom mìn, vật nổ sau chiến tranh - Ảnh: Q.H

Từ sự mở lối của PeaceTree Vietnam, nhiều tổ chức, dự án khác đã đến với Quảng Trị, mang theo nguồn viện trợ lớn. Từ năm 1996 đến tháng 7/2022, tỉnh Quảng Trị vận động trên 146,4 triệu USD cho lĩnh vực khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh. Trong đó, Chính phủ Hoa Kỳ hỗ trợ tỉnh khoảng 91,1 triệu USD thông qua các tổ chức, dự án.

Từ sự hỗ trợ này, ngoài khắc phục hậu quả chiến tranh, nhiều hoạt động khác đã được triển khai như: hỗ trợ người khuyết tật; phòng tránh, giảm nhẹ rủi ro thiên tai; xây dựng trường học, trạm y tế; tặng học bổng cho trẻ em nghèo… Đây là cách làm thiện chí của những con người yêu chuộng hòa bình với mong muốn khép lại quá khứ, hướng tới tương lai.

Trực tiếp chứng kiến cán bộ, nhân viên các tổ chức, dự án làm việc, Thứ trưởng Jenkins khẳng định, sự hỗ trợ của Chính phủ Hoa Kỳ cho các hoạt động khắc phục bom mìn ở Quảng Trị là “hoàn toàn xứng đáng”. Thứ trưởng Jenkins cảm ơn những người đã không quản ngại khó khăn, nguy hiểm để mang lại sự bình yên cho người dân.

Nhờ đó, “mảnh đất chết” sau chiến tranh mới được hồi sinh. Đến nay, tổng số diện tích đất đã được rà phá bom mìn, vật nổ ở Quảng Trị đạt 275,85 triệu m2. Số vụ tai nạn bom mìn, vật liệu nổ trên địa bàn giảm xuống đáng kể.

Vui mừng trước thành quả của sự hợp tác nhưng Thứ trưởng Bonnie Denise Jenkins vẫn không quên những con số ám ảnh mà bà biết từ lúc còn ở Hoa Kỳ. Vì thế, trò chuyện với lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Trị và cán bộ, nhân viên các tổ chức, dự án, bà mong muốn mọi người hợp tác tốt, cùng nhau làm việc chăm chỉ hơn nữa.

Thứ trưởng Jenkins nói: “Những gì chúng ta đang làm đóng vai trò quan trọng trong quan hệ đối tác giữa hai nước. Sự phối hợp giữa Chính phủ Mỹ, các tổ chức phi chính phủ với chính quyền tỉnh Quảng Trị là hình mẫu tuyệt vời. Tuy nhiên, chúng ta vẫn còn nhiều công việc cần phải làm để người dân Quảng Trị có cuộc sống an toàn, tốt đẹp hơn”.

Nhân lên niềm tin

Dẫu chỉ có một ngày ở Quảng Trị nhưng Thứ trưởng Bonnie Denise Jenkins vẫn dành thời gian để quan sát, chuyện trò, tìm hiểu về các nữ cán bộ, nhân viên làm nhiệm vụ khắc phục hậu quả bom mìn, vật nổ sau chiến tranh. Bà yêu cầu thư ký sắp xếp lịch trình để có thể chủ trì một cuộc thảo luận bàn tròn với họ.

Bà Jenkins chia sẻ: “Tôi ấn tượng với những tà áo dài mà các nữ cán bộ, nhân viên dự án, tổ chức phi chính phủ mặc trong cuộc thảo luận. Trước đó, vào buổi sáng, họ còn khoác trên mình những bộ đồng phục mạnh mẽ như những nhân viên nam khác. Với mỗi màu áo, họ đều có vẻ đẹp riêng”.

Thứ trưởng Bonnie Denise Jenkins bấm nút điểm hỏa, hủy nổ đầu đạn còn sót lại sau chiến tranh - Ảnh: Q.H

Thực ra, không phải ngẫu nhiên mà Thứ trưởng Jenkins muốn gặp các nữ cán bộ, nhân viên làm nhiệm vụ khắc phục hậu quả bom mìn, vật nổ sau chiến tranh. Ít ai biết, thứ trưởng chính là người sáng lập, Giám đốc Điều hành và Chủ tịch Hội đồng Phụ nữ da màu tiến bộ hòa bình và an ninh.

Bà cũng từng phục vụ trong chính quyền của Tổng thống Obama với tư cách là đặc phái viên, điều phối viên cho các chương trình giảm thiểu đe dọa tại Cục An ninh quốc tế và Không phổ biến vũ khí hạt nhân. Thứ trưởng Jenkins cũng đã chinh phục được học vị tiến sĩ về quan hệ quốc tế tại Đại học Virginia Hoa Kỳ. Từ câu chuyện đời mình, bà luôn có một niềm tin về sự vươn lên cùng những người phụ nữ trong mọi hoàn cảnh.

Chính những ấn tượng đẹp dành cho nhau mà Thứ trưởng Jenkins và các nữ cán bộ, nhân viên làm nhiệm vụ khắc phục hậu quả bom mìn, vật nổ sau chiến tranh gần như không có khoảng cách. Theo đề nghị của thứ trưởng, các nữ cán bộ, nhân viên đã chia sẻ về con đường dẫn họ đến với nghề; những khó khăn, thử thách và niềm vui trong công việc; ước mơ, hy vọng... Ai cũng vui khi nhận được sự quan tâm của mọi người, trong đó có Thứ trưởng Jenkins.

Những điều bà chia sẻ tại cuộc trò chuyện có lẽ sẽ đọng lại rất sâu trong tâm trí những nữ cán bộ, nhân viên các tổ chức, dự án. Chị Nguyễn Thị Ngọc Thúy, đội phó của một đội khảo sát kỹ thuật thuộc Tổ chức NPA nói: “Thứ trưởng Bonnie Denise Jenkins là nguồn cảm hứng lớn cho phụ nữ tham gia hành động bom mìn. Bà đã làm việc không mệt mỏi để thúc đẩy vai trò của phụ nữ trong mọi lĩnh vực cuộc sống, đóng góp vào việc thay đổi nhận thức của mọi người về vị trí và vai trò của phụ nữ cũng như thúc đẩy bình đẳng giới”. Cũng theo chị Thúy, cuộc gặp với Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ giúp chị và đồng sự thêm tin vào bản thân, nêu cao quyết tâm, nỗ lực hơn để ngày càng làm tốt công việc của mình.

Quang Hiệp