Thứ trưởng Bộ NN&MT: 'Xây đê cao chưa chắc đã giúp Thái Nguyên hết ngập'

Đại diện tỉnh Thái Nguyên cho biết, hai năm gần đây, địa phương liên tiếp hứng chịu các trận lũ lớn. Đặc biệt, trận lũ lịch sử tháng 10/2025 đã phá vỡ mọi kỷ lục quan trắc trên sông Cầu đoạn qua tỉnh. Tại trạm thủy văn Gia Bảy, mực nước đạt 29,9m - vượt đỉnh lũ lịch sử năm 2024 hơn 1m và vượt báo động 3 gần 3m.

Trận lũ này gây ảnh hưởng tới hơn 200.000 hộ dân, trong đó 115 nhà bị sập, 465 nhà hư hỏng nặng, gần 70.000 nhà bị ngập sâu.

Ngành nông nghiệp thiệt hại nghiêm trọng với hơn 13.500ha cây trồng và thủy sản bị hư hại, hơn 1 triệu con vật nuôi chết hoặc bị cuốn trôi. Nhiều công trình hạ tầng giao thông, thủy lợi, giáo dục, y tế… bị tàn phá nặng nề.

Đề xuất loạt công trình trọng điểm để chống ngập

Trước tình hình đó, tỉnh Thái Nguyên kiến nghị Trung ương xem xét, hỗ trợ triển khai các dự án cấp bách nhằm giảm thiểu rủi ro lũ lụt. Trọng tâm là dự án đầu tư, nâng cấp và hoàn thiện hệ thống công trình đê điều, phòng chống lũ lụt hai bên bờ sông Cầu đoạn qua khu vực trung tâm tỉnh.

Các hạng mục chính gồm: Xây dựng đập Thác Huống 2; xây dựng đồng bộ đê, kè, đường giao thông mặt đê hai bên sông Cầu và suối Mo Linh; hệ thống chống ngập úng đô thị trung tâm; cầu Gia Bảy mới và trạm bơm thoát nước khu vực trung tâm.

Trận lũ lịch sử tại Thái Nguyên tháng 10 vừa qua. Ảnh: Bảo Khánh

Đại diện tỉnh Thái Nguyên cũng cho biết thêm, bên cạnh nguyên nhân mưa lớn cực đoan, Thái Nguyên hiện còn thiếu hệ thống hồ chứa ở thượng nguồn để cắt lũ. Nhiều khu vực trung tâm chưa có đê bao hoặc công trình hiện hữu đã xuống cấp, không còn phù hợp với tình hình mới.

Cần giải pháp đồng bộ toàn lưu vực sông Cầu

Theo các chuyên gia của Bộ NN&MT, muốn giải quyết căn cơ tình trạng ngập lụt tại Thái Nguyên cần một giải pháp tổng thể trên toàn lưu vực sông Cầu.

Tại thượng nguồn, Bộ đề xuất xây dựng 4 hồ chứa nước với tổng dung tích khoảng 200 triệu m³, có thể cắt lũ được khoảng 130 triệu m³.

Ở hạ du, cần nghiên cứu kỹ phương án tăng khả năng thoát lũ, bởi thực tế những năm qua, dòng chảy tại vùng hạ du sông Cầu thường chậm, gây ngập kéo dài.

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh, vấn đề ngập lụt của Thái Nguyên chỉ có thể giải quyết khi được đặt trong tổng thể các tỉnh thuộc lưu vực sông Cầu.

Bộ NN&MT sẽ giao các đơn vị chuyên môn nghiên cứu kỹ, có số liệu khoa học để đưa ra giải pháp phù hợp, quản trị rủi ro thiên tai theo hướng thuận thiên, chấp nhận rủi ro có kiểm soát.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp (bên phải) làm việc với lãnh đạo tỉnh Thái Nguyên. Ảnh: NN

Ông Hiệp lưu ý, mọi giải pháp công trình cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Phải trả lời được câu hỏi: Xây đê có hết được ngập không? Nếu Thái Nguyên không ngập thì hạ du có ngập không?

Ông cho rằng, việc xây đê quá cao có thể không giải quyết triệt để tình trạng ngập úng tại trung tâm tỉnh, ngược lại còn ảnh hưởng đến không gian đô thị và làm gia tăng nguy cơ ngập ở các địa phương hạ du.

Thứ trưởng đề nghị tỉnh Thái Nguyên cần khẩn trương xây dựng cầu Gia Bảy mới để mở rộng khả năng thoát lũ và đảm bảo an toàn công trình. Đồng thời, tỉnh cần triển khai ngay dự án thoát nước đô thị tại các phường trung tâm, song song với việc tính toán lại toàn bộ phương án đê hai bờ sông Cầu dựa trên cơ sở khoa học cụ thể.

Xây hồ chứa thượng nguồn, tháo điểm nghẽn đập Thác Huống

Về lâu dài, Bộ NN&MT cùng tỉnh Thái Nguyên sẽ nghiên cứu xây dựng 4 hồ chứa nước ở thượng nguồn sông Cầu để cắt lũ, kết hợp với các giải pháp tăng khả năng thoát lũ ở hạ du và vận hành linh hoạt hồ chứa theo hướng “thuận thiên”.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết đập Thác Huống cũ – được xây dựng từ thời Pháp để dâng nước tưới tiêu – hiện đã trở thành điểm nghẽn cản dòng chảy, làm giảm khả năng thoát lũ. Bộ sẽ sớm triển khai dự án xử lý điểm nghẽn này để cải thiện khả năng tiêu thoát nước, đảm bảo an toàn cho khu vực trung tâm tỉnh.

“Phòng chống ngập lụt cho Thái Nguyên không chỉ là nhiệm vụ của một địa phương mà cần sự phối hợp liên vùng, liên ngành. Mục tiêu là hài hòa giữa phát triển đô thị, an toàn dân cư và thích ứng với biến đổi khí hậu”, Thứ trưởng Hiệp khẳng định.

Vũ Điệp