Thủ tướng đệ đơn từ chức, chính trường Italy rơi vào khủng hoảng

Trong bài phát biểu kéo dài gần một giờ đồng hồ trước Thượng viện, ông Conte đã chỉ trích ông Salvini, cho rằng việc đảng cực hữu Liên đoàn phương Bắc đề xuất bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với ông là vấn đề nghiêm trọng và có thể dẫn tới những hậu quả về kinh tế cũng như chính trị tại đất nước Nam Âu.

Bên cạnh đó, Thủ tướng Italy còn chỉ trích ông Salvini, lãnh đạo đảng này kiêm Phó Thủ tướng và Bộ trưởng Nội vụ, đã hành động vô trách nhiệm khi yêu cầu một cuộc bầu cử mới sau khi cuộc bầu cử gần nhất diễn ra cách đây có 18 tháng, đặt lợi ích cá nhân và lợi ích của đảng Liên đoàn phương Bắc lên trên lợi ích quốc gia.

Ông Salvini thậm chí bị coi là đang ganh đua để giành lấy chiếc ghế Thủ tướng, theo CNN. “Với cuộc khủng hoảng chính trị xảy ra vào giữa tháng 8, các cuộc bầu cử có thể sẽ diễn ra vào mùa thu này và sau đó dẫn đến một chính phủ lâm thời và khiến chúng ta yếu thế hơn với các đối tác EU”, ông Conte nhấn mạnh.

Ông Conte còn “tấn công” ông Salvini, người ngồi ngay cạnh ông trong cuộc họp của Thượng viện, rằng ông này “thiếu nhanh nhạy chính trị” và sau đó, ông Conte đã nộp đơn từ chức lên Tổng thống Sergio Mattarella.

Thủ tướng Italy Giuseppe Conte phát biểu trước Thượng viện tối 20-8, bên trái là ông Metteo Salvini. Ảnh: AP

Chưa dừng lại ở đó, ngay sau khi ông Conte vừa kết thúc bài phát biểu, ông Salvini đã đứng dậy và giành lấy micro khẳng định rằng ông sẽ “làm lại tất cả những gì ông đã làm”, nhấn mạnh ông “là một người tự do” và “không sợ sự phán xét của người Italy”. Ông Salvini cho biết ông muốn mang đến cho người Italy một “tương lai phát triển và thịnh vượng”, đồng thời, lên tiếng bảo vệ chính sách của mình về châu Âu và nhập cư, vấn đề được cho là khiến liên minh sụp đổ.

Ông Conte, một giáo sư ngành luật chưa có nhiều kinh nghiệm chính trị trước đó, đã trở thành Thủ tướng của Italy vào tháng 6-2018 sau khi Liên đoàn Phương Bắc và Phong trào Năm Sao đạt được thỏa thuận liên minh. Hai đảng dân túy và có hơi hướng chống châu Âu đã bảo toàn được đủ số phiếu trong cuộc bầu cử tháng 3-2018, nhưng liên minh này đã không “sống thọ” vì những bất đồng quan điểm về các chính sách quan trọng.

Ngày 8-8, ông Matteo Salvini yêu cầu tổ chức một cuộc tổng tuyển cử sớm nhất có thể, đồng thời tuyên bố rằng liên minh đa số tại Quốc hội Italy không lâu nữa sẽ chấm dứt. Điều này cũng đồng nghĩa với việc chính phủ liên minh giữa hai đảng Liên đoàn phương Bắc của ông Salvini và đảng Phong trào Năm Sao của ông Luigi Di Maio sẽ tan rã.

Đây được coi là diễn biến không mấy bất ngờ bởi mối quan hệ giữa hai đảng Liên đoàn phương Bắc và Phong trào Năm Sao đã trở nên rất căng thẳng trong thời gian qua. Những tranh chấp đã lên đến đỉnh điểm vào tuần qua khi hai bên rơi vào đối đầu chính trị liên quan đến thuyền cứu hộ người di cư mang tên Open Arms bị mắc kẹt ngoài khơi Italy đến 19 ngày.

Trong khi ông Salvini từ chối cho Open Arms cập cảng bất chấp phán quyết của tòa án, ông Conte lại yêu cầu ông Salvini “khẩn trương áp dụng các biện pháp cần thiết để đảm bảo hỗ trợ và bảo vệ những người thiểu số trên thuyền”. Theo Euronews, thuyền này đa được cập cảng Lampedusa của Italy vào tối 20-8.

Trước đó, giữa tháng 7-2019, nguy cơ chính phủ liên minh sụp đổ đã được nhắc đến sau khi hai đảng này bất đồng sâu sắc trong việc ủng hộ ứng cử viên giữ chức Chủ tịch Ủy ban châu Âu là bà Ursula von der Leyen. Trong khi đảng Liên đoàn phương Bắc của ông Matteo Salvini chống bà Ursula von der Leyen thì đảng Phong trào Năm Sao của ông Luigi Di Maio ủng hộ bà này.

Ngày 7-8 vừa qua đánh dấu sự mâu thuẫn không thể dung hòa giữa hai bên khi trong phiên họp cuối cùng của Quốc hội Italy trước khi nghỉ hè, các nghị sĩ của đảng Phong trào Năm Sao đã bỏ phiếu chống lại dự án xây dựng đường sắt cao tốc nối thành phố Turin, miền Bắc Italy, với thành phố Lyon của Pháp, dù đây là dự án then chốt được đảng Liên đoàn phương Bắc hậu thuẫn.

Việc Thủ tướng Giuseppe Conte từ chức đã chính thức đánh dấu sự tan rã của chính phủ liên minh giữa đảng Liên đoàn phương Bắc và Phong trào Năm Sao. Sau khi Thủ tướng Giuseppe Conte từ chức, Tổng thống Sergio Mattarella sẽ giữ vai trò then chốt trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng chính trị hiện nay tại Italy. Tổng thống Italy sẽ tiến hành tham vấn để tìm kiếm một liên minh đa số mới và thành lập chính phủ liên minh mới tại Italy hoặc tổ chức bầu cử trước thời hạn.

Các chuyên gia đã đưa ra nhiều kịch bản cho chính trường Italy, trong đó có khả năng Tổng thống Italy yêu cầu Thủ tướng Giuseppe Conte tiếp tục tại vị để lãnh đạo một chính phủ chuyển tiếp, nhằm giúp Italy tiếp tục các kế hoạch quan trọng của đất nước, đặc biệt là trong bối cảnh Quốc hội Italy phải phê duyệt và đệ trình dự thảo ngân sách cho các lãnh đạo EU tại Brussels vào tháng 10 này để giúp Italy giải quyết khoản thâm hụt ngân sách lên tới 23 tỷ euro hiện nay.

Trong trường hợp đơn từ chức của ông Giuseppe Conte được chấp thuận, các chính đảng lớn của Italy sẽ tiến hành tham vấn nhằm hình thành một chính phủ liên minh mới. Nhiều khả năng sẽ có một liên minh thay thế giữa phong trào Năm Sao và Đảng Dân chủ đối lập trung tả.

Ngoài ra, phong trào Năm Sao vẫn có thể kết hợp với Liên đoàn phương Bắc dưới thời của một thủ tướng khác. Còn nếu diễn ra một cuộc bầu cử trước thời hạn, nhiều cuộc thăm dò gần đây cho thấy đảng Liên đoàn phương Bắc của ông Matteo Salvini có khả năng chiếm lợi thế lớn so với các đối thủ khác.

Duy Tiến (Tổng hợp)