Thủ tướng Netanyahu từ chối thỏa hiệp tư pháp, Israel lún sâu vào khủng hoảng

Hãng tin AP cho biết Tổng thống Israel Isaac Herzog hôm 15.3 đã trình bày một thỏa hiệp tư pháp trong bài phát biểu trên truyền hình toàn quốc.

Herzog nói rằng ông đã tham khảo ý kiến của nhiều bộ phận trên khắp đất nước và cho rằng sự sống còn của Israel phụ thuộc vào việc đạt được thỏa hiệp. “Vực thẳm đang ở phía trước”, ông Herzog nói.

Theo đề xuất của ông Herzog, Quốc hội Israel sẽ không thể đảo ngược các phán quyết của Tòa án Tối cao. Nhưng các thẩm phán sẽ không được phép hủy bỏ luật chính được gọi là “Luật cơ bản”, đóng vai trò như một loại hiến pháp.

"Luật cơ bản" sẽ yêu cầu đa số nghị viện để thông qua. Ngoài ra, việc bổ nhiệm tư pháp sẽ được thực hiện bởi một ủy ban bao gồm các nhà lập pháp, thẩm phán và đại diện của liên minh cầm quyền và phe đối lập.

“Đây không phải là dự thảo của riêng tôi. Đó là dự thảo của quốc gia. Không có bên nào thắng, không có bên nào thua”, ông Herzog nói.

Về phần mình, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã nhanh chóng từ chối đề xuất này.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu - Ảnh: AP

“Thật không may, những điều mà tổng thống trình bày đã không được các đại diện của liên minh đồng ý. Và các yếu tố trung tâm của đề xuất mà ông ấy đưa ra chỉ kéo dài tình trạng hiện tại và không mang lại sự cân bằng cần thiết. Đó là thật sự đáng tiếc”, ông Netanyahu nói tại sân bay quốc tế Israel trước khi lên đường sang Đức hôm 15.3.

Merav Michaeli, lãnh đạo đảng Lao động đối lập, hoan nghênh đề xuất mới của Tổng thống Israel Isaac. Theo bà Michaeli, việc ông Netanyahu thẳng thừng từ chối đề xuất cho thấy ông “không ủng hộ cải cách pháp luật mà muốn lật đổ tư pháp”.

Được biết, kế hoạch cải cách tư pháp của ông Netanyahu sẽ cho phép quốc hội bác bỏ các quyết định của Tòa án Tối cao và trao cho liên minh quốc hội quyết định cuối cùng đối với tất cả các cuộc bổ nhiệm tư pháp.

Các đồng minh của ông Netanyahu nói rằng đề xuất này là cần thiết để hạn chế những gì họ cho là quyền hạn quá mức của các thẩm phán. Tuy nhiên, phe đối lập cho rằng động thái này sẽ phá hủy hệ thống kiểm tra và cân bằng của Israel bằng cách tập trung quyền lực vào tay của thủ tướng và liên minh cầm quyền của ông.

Đáng chú ý, đề xuất cải cách tư pháp của ông Netanyahu đã châm ngòi cho làn sóng biểu tình rầm rộ của hàng chục nghìn người Israel cũng như bị các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, nhà kinh tế và chuyên gia pháp lý chỉ trích.

Những quân nhân dự bị thậm chí đã đe dọa sẽ ngừng báo cáo nghĩa vụ nếu đề xuất được thông qua. Ngay cả một số đồng minh thân cận nhất của Israel, bao gồm Mỹ, cũng đã kêu gọi ông Netanyahu nên thận trọng.

Một phái đoàn cấp cao gồm các nhà lãnh đạo người Mỹ gốc Do Thái hôm 15.3 đã có chuyến thăm chớp nhoáng tới Israel để thúc giục các bên tìm kiếm một sự thỏa hiệp.

Sự xuất hiện của khoảng 30 nhà lãnh đạo từ Liên đoàn Do Thái ở Bắc Mỹ đánh dấu bước đột phá hiếm hoi của cộng đồng Do Thái ở Mỹ vào các vấn đề nội bộ của Israel, đồng thời phản ánh những lo ngại rằng tình trạng hỗn loạn bên trong Israel có thể lan sang các cộng đồng Do Thái ở nước ngoài.

Eric Fingerhut, Chủ tịch của Liên đoàn Do Thái, cho biết chuyến thăm kéo dài 24 giờ, diễn ra trong thời gian ngắn, đã thể hiện “mối quan tâm và lo lắng nghiêm trọng” về cải cách tư pháp ở Israel vốn đã dấy lên trong cộng đồng người Do Thái Mỹ.

Fingerhut tiết lộ nhóm của ông không thể gặp Thủ tướng Netanyahu, nhưng đã hội đàm với nhiều thành viên cấp cao trong liên minh cầm quyền, các nhà lãnh đạo phe đối lập và Tổng thống Herzog. Ông Fingerhut cho biết Liên đoàn Do Thái đã gửi thông điệp tới tất cả các bên là tìm kiếm một sự thỏa hiệp và xoa dịu bầu không khí bị phân cực sâu sắc.

Người Do Thái ở Mỹ có xu hướng nắm giữ các quan điểm chính trị tự do và đồng cảm với các luồng Do Thái giáo tự do đang đấu tranh để được công nhận ở Israel. Một loạt các nhóm Do Thái đã đưa ra quan ngại rằng các quyền thiểu số và đa nguyên tôn giáo có thể bị suy yếu bởi cuộc đại tu hệ thống tư pháp.

Liên đoàn Do Thái Bắc Mỹ đại diện cho hơn 400 cộng đồng Do Thái trên khắp Mỹ và Canada. Nhóm này đã quyên góp và phân phối hơn 2 tỉ USD mỗi năm để hỗ trợ các cộng đồng Do Thái và những người dân dễ bị tổn thương ở Israel và trên toàn thế giới.

Hoàng Vũ (theo AP)