Thủ tướng: Nghị quyết số 71 khai thông điểm nghẽn, tạo đột phá, chấn hưng nền giáo dục

Nội dung trên được Thủ tướng Phạm Minh Chính đề cập khi truyền đạt chuyên đề "Nội dung trọng tâm, cốt lõi của Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo và Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 71" tại hội nghị toàn quốc sáng 16/9.

Thủ tướng Phạm Minh Chính. (Ảnh: VGP)

Thủ tướng khẳng định Đảng và Nhà nước luôn dành sự quan tâm đặc biệt, coi giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu.

Do đó, Việt Nam đạt nhiều kết quả quan trọng trong lĩnh vực giáo dục như: tiếp cận giáo dục bình đẳng; chất lượng giáo dục phổ thông ngày càng được cải thiện, được xếp vào mức cao trong khu vực và nhóm quốc gia có cùng mức thu nhập, đạt giải cao trong các kỳ thi quốc tế; giáo dục đại học có chuyển biến rõ nét về chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học và hội nhập quốc tế...

Tuy nhiên, Thủ tướng chỉ ra nhiều tồn tại, hạn chế như: đầu tư cho giáo dục đào tạo chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới và phát triển; mức tăng chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục, đào tạo nhiều năm thấp hơn mức tăng trưởng GDP cả nước; tiếp cận giáo dục còn chênh lệch đáng kể giữa các vùng miền, nhóm đối tượng; đội ngũ nhà giáo và điều kiện học tập ở nhiều nơi chưa đáp ứng được yêu cầu.

"Giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp có khoảng cách lớn so với các nước tiên tiến; trình độ, kỹ năng của lực lượng lao động còn thấp, đội ngũ nhân lực khoa học và công nghệ còn mỏng... Tăng trưởng năng suất lao động chưa cao có phần nguyên nhân, trách nhiệm của lĩnh vực giáo dục và đào tạo", Thủ tướng nói.

Chỉ ra nhiều nguyên nhân, Thủ tướng cho biết trong đó có phần do thể chế, chính sách về giáo dục và đào tạo chậm đổi mới, chưa đồng bộ; ưu đãi đầu tư cho giáo dục chưa đủ hấp dẫn để thu hút các nguồn lực xã hội.

"Ví dụ như trước đây tự chủ đại học nhưng lại thu tiền đất như thu với doanh nghiệp nên chính sách triển khai không hiệu quả, dẫn đến trì trệ", Thủ tướng dẫn chứng.

Bên cạnh đó, Thủ tướng cho rằng quản lý Nhà nước về giáo dục và đào tạo chưa thực sự hiệu quả, phù hợp với thực tế, chưa thông suốt. Yêu cầu đặt ra và thực tiễn diễn biến nhanh hơn nhưng quản lý Nhà nước còn lạc hậu.

"Tâm lý trọng danh vị trong xã hội còn nặng nề, chính sách sử dụng cán bộ còn coi trọng bằng cấp hơn thực lực. Mình coi cái danh quan trọng hơn năng lực thực chất dẫn đến tình trạng chạy theo bằng cấp, chức danh", Thủ tướng nhấn mạnh.

Nêu nhiều thay đổi sâu sắc trong bối cảnh quốc tế và trong nước, Thủ tướng cho rằng cần thiết đưa ra những chủ trương, quyết sách mạnh mẽ hơn để khai thông điểm nghẽn, tạo đột phá phát triển, chấn hưng nền giáo dục nước nhà.

Trình bày các nội dung trọng tâm của Nghị quyết số 71, Thủ tướng cho biết, Nghị quyết 71 nêu rõ quan điểm giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, giáo dục toàn diện "Đức - Trí - Thể - Mỹ".

"Đây là yếu tố quan trọng nhất quyết định tương lai dân tộc, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân; phát huy truyền thống hiếu học, xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời vì sự nghiệp phát triển nhanh và bền vững của đất nước, vì tương lai của dân tộc. Giáo dục và đào tạo lấy người học là trung tâm, là chủ thể; nhà trường là nền tảng, nhà giáo là động lực", Thủ tướng nêu rõ.

Bên cạnh đó, chuyển đổi mạnh mẽ tư duy từ đào tạo kiến thức sang đào tạo toàn diện năng lực, phẩm chất của người học; bảo đảm "học đi đôi với hành", giáo dục mầm non, phổ thông là nền tảng hình thành nhân cách, phát triển phẩm chất và năng lực; giáo dục nghề nghiệp là then chốt; giáo dục đại học là nòng cốt phát triển nhân lực trình độ cao, nhân tài.

Về nhiệm vụ, giải pháp đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Thủ tướng cho biết nghị quyết xác định 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp, gồm 5 nhóm chung và 3 nhóm riêng cho các bậc học.

Một là nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy và hành động, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ để đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Hai là đổi mới mạnh mẽ thể chế, tạo cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội cho phát triển giáo dục và đào tạo.

Ba là tăng cường giáo dục toàn diện đức, trí, thể, mỹ, hình thành hệ giá trị con người Việt Nam thời đại mới.

Bốn là chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đào tạo.

Năm là tập trung xây dựng đội ngũ nhà giáo, cơ sở vật chất trường lớp đạt chuẩn, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non và phổ thông; tăng cường việc dạy và học ngoại ngữ, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học.

Thủ tướng cho rằng phải đào tạo công dân toàn cầu, không chỉ biết tiếng Việt mà phải biết tiếng Anh và một số ngôn ngữ có tính chất phổ biến khác.

Sáu là cải cách, hiện đại hóa giáo dục nghề nghiệp, tạo đột phá phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng nghề cao.

Bảy là hiện đại hóa và nâng tầm giáo dục đại học, tạo đột phá phát triển nhân lực trình độ cao và nhân tài để dẫn dắt nghiên cứu, đổi mới sáng tạo.

Tám là đẩy mạnh hợp tác, hội nhập quốc tế sâu rộng về giáo dục và đào tạo.

Thông tin về những điểm mới, đột phá về nhiệm vụ, giải pháp phát triển giáo dục và đào tạo, Thủ tướng nhấn mạnh về đột phá về thể chế, chính sách; đột phá về quản lý, quản trị; đột phá về nguồn lực đầu tư, trong đó ngân sách Nhà nước bảo đảm các điều kiện giáo dục đạt chuẩn, phấn đấu cơ cấu chi đầu tư 5%; chi cho giáo dục đại học 3%.

Bên cạnh đó là đột phá về phát triển đội ngũ nhà giáo, chuyên gia và nhân tài; đột phá trong chính sách hỗ trợ người học; đột phá về tự chủ và phát huy năng lực sáng tạo của các cơ sở giáo dục, đào tạo; đột phá về năng lực ngoại ngữ, chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục.

Thủ tướng cho biết, ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71, Chính phủ đã xây dựng và ban hành Chương trình hành động để thực hiện Nghị quyết số 71, bao gồm 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn, cụ thể hóa thành 36 mục tiêu và 151 nhiệm vụ.

Với những nhiệm vụ cần triển khai ngay trong năm 2025, Thủ tướng cho biết các bộ, ngành, địa phương tiếp tục đẩy mạnh công tác hoàn thiện thể chế, chính sách; khẩn trương rà soát, đánh giá việc triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông để điều chỉnh phù hợp.

Trong đó, mục tiêu là bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, sử dụng ngay từ năm học 2026-2027; xây dựng lộ trình, tính toán chi phí để tới năm 2030 cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh.

"Xây dựng lộ trình và triển khai ngay các chủ trương về chế độ lương, phụ cấp cho nhà giáo, cán bộ quản lý, nhân viên ngành giáo dục; rà soát, sắp xếp, tái cấu trúc các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp; sáp nhập, giải thể các cơ sở đào tạo không đạt chuẩn; sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về thực hiện chủ trương không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập", Thủ tướng nêu rõ.

Một nhiệm vụ khác, Thủ tướng nêu rõ cần quyết liệt triển khai chủ trương của Bộ Chính trị về đầu tư xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở tại 248 xã biên giới đất liền.

Trước mắt, theo người đứng đầu Chính phủ, thí điểm đầu tư hoàn thành xây mới hoặc cải tạo 100 trường trong năm 2025.

Nhấn mạnh con người chính là yếu tố quan trọng nhất, quyết định sự thành bại của quốc gia, đầu tư cho con người chính là đầu tư cho sự phát triển, Thủ tướng bày tỏ tin tưởng chắc chắn rằng, Nghị quyết số 71 cùng với các quyết sách của Bộ Chính trị sẽ được thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả, tạo nền tảng, cơ sở vững chắc đưa đất nước ta phát triển nhanh và bền vững, sánh vai với các cường quốc năm châu, như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn.

Anh Văn