Thủ tướng Phạm Minh Chính: Tạo mọi điều kiện, môi trường thuận lợi nhất cho khởi nghiệp

Thu hút vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam đã tăng trưởng trở lại

Chiều 25/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự chương trình Dấu ấn Ngày hội Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia và Tuần lễ Đổi mới sáng tạo khởi nghiệp TP. Hồ Chí Minh 2023 (Techfest - Whise 2023).

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Techfest - Whise 2023

Techfest - Whise 2023 do Bộ Khoa học và Công nghệ và UBND TP. Hồ Chí Minh chủ trì, Sở Khoa học và Công nghệ TP. Hồ Chí Minh phối hợp cùng các đơn vị thực hiện với chủ đề "Phát huy tài nguyên đất nước - Nâng tầm hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam hội nhập quốc tế".

Phát biểu khai mạc sự kiện, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho biết, trong những năm vừa qua, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam đã và đang có xu hướng phát triển tích cực.

Theo Báo cáo chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) do Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới - WIPO vừa mới công bố vào tháng 10/2023, Việt Nam tiếp tục duy trì vị trí thứ 2 trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình thấp, chỉ sau Ấn Độ.

Chỉ số xếp hạng của bảng xếp hạng các hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu StartupBlink năm 2023 cũng cho thấy, hệ sinh thái của các thành phố ở Việt Nam như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh có những bước cải thiện, tiếp tục tăng trưởng, đưa Việt Nam xếp hạng thứ 58 trên thế giới về chỉ số này.

"Sau thời kỳ Covid-19, thu hút vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam đã tăng trưởng trở lại với 634 triệu USD năm 2022 và đạt gần 500 triệu USD trong nửa đầu năm 2023" - Bộ trưởng nói.

Việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo với mục tiêu cuối cùng là tạo ra môi trường thuận lợi để hình thành và phát triển các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, tạo ra giá trị vượt trội.

Vì vậy, hệ thống hỗ trợ cần thiết phải có hành lang pháp lý, chính sách, và các chủ thể hỗ trợ mạnh, cụ thể là các Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạolàm hạt nhân để huy động, khai thác, liên kết và tối ưu hóa các nguồn lực trong hệ sinh thái tại địa phương, tại trung ương, từ khu vực tư nhân và cả từ nước ngoài.

"Hiện nay, trên cả nước đã có gần 200 khu làm việc chung, khoảng 70 vườn ươm doanh nghiệp, 30 tổ chức thúc đẩy kinh doanh và 108 quỹ đầu tư mạo hiểm" - Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ thông tin.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt phát biểu

Người đứng đầu ngành Khoa học và Công nghệ cho rằng, nguồn lực quan trọng nhất hỗ trợ cho doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo chính là: Hành lang pháp lý thuận lợi, cơ chế, chính sách ưu đãi; nguồn lực tài chính phù hợp và sự liên kết chặt chẽ giữa khu vực doanh nghiệp và các trường đại học/viện nghiên cứu. Đây chính là “Hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia - NIS” đã được hình thành và phát triển trong những năm qua ở nước ta.

Từ thực tiễn cho thấy, các trung tâm này cần phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh nội sinh và ngoại lực để liên kết, thu hút, khai thác hiệu quả các nguồn lực nói trên, đặc biệt là nguồn lực tài chính, nguồn lực đầu tư và lực lượng chuyên gia trong và ngoài nước.

Ưu tiên hàng đầu để phát triển nhanh, bền vững đất nước

Tại sự kiện, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, khoa học công nghệ, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo là một xu thế tất yếu, khách quan, sự lựa chọn mang tính chiến lược, ưu tiên hàng đầu để phát triển nhanh, bền vững đất nước; vừa có thời cơ, thuận lợi, vừa có khó khăn, thách thức, điều quan trọng là chúng ta phải có sự kiên trì, bản lĩnh và trí tuệ để phát huy tối đa thời cơ, thuận lợi và hóa giải khó khăn, thách thức để phát triển đất nước.

Khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo sẽ tạo dựng giá trị trên cơ sở khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới; là chìa khóa mở ra cánh cửa phát triển đột phá cho doanh nghiệp và là động lực quan trọng phát triển nhanh và bền vững của các quốc gia, nhất là trong thời đại của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Những năm qua, Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định "Phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh", "Phát triển nhanh và bền vững dựa chủ yếu vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số".

"Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn khẳng định và hết sức ủng hộ, tạo mọi điều kiện, môi trường thuận lợi nhất cho khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo" - Thủ tướng nhấn mạnh, đồng thời cho hay, chúng ta phải coi khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng góp phần thúc đẩy mạnh mẽ tăng trưởng kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả sản xuất kinh doanh, tăng năng suất lao động, mở ra không gian phát triển mới.

Năm 2023, Việt Nam xếp thứ 46/132 quốc gia và nền kinh tế về đổi mới sáng tạo toàn cầu, đứng thứ 4 trong khu vực ASEAN và nằm trong top dẫn đầu của các nền kinh tế đang phát triển. TP. Hồ Chí Minh đứng trong nhóm 81-90 thuộc Top 100 thị trường startup mới nổi của toàn cầu (theo Báo cáo Hệ sinh thái Khởi nghiệp Toàn cầu của Startup Genome).

"Đầu tư cho khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo vẫn giữ được mức phát triển tương đối tốt so với khu vực ASEAN (với 56 dự án, tổng vốn đầu tư 500 triệu USD)" - Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và lãnh đạo các bộ, ngành, lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh thực hiện nghi thức khai trương Dấu ấn Ngày hội Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia và Tuần lễ Đổi mới sáng tạo khởi nghiệp TP. Hồ Chí Minh 2023

Hiện nay, Việt Nam có trên 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp; trên 140 trường đại học, viện nghiên cứu tổ chức hoạt động khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo với các vườn ươm, trung tâm, câu lạc bộ hỗ trợ khởi nghiệp.

Nhiều doanh nghiệp, tập đoàn lớn, kiều bào ta ở nước ngoài đã tích cực tham gia vào hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo tại Việt Nam. Cơ sở mới của Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia vừa được khánh thành tại Hòa Lạc, Hà Nội.

Trong thành quả chung của đất nước, có đóng góp quan trọng của hoạt động khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của Việt Nam trị giá hàng trăm triệu, hàng tỷ USD đã và đang hình thành, phát triển không chỉ tại Việt Nam mà còn ở nhiều nơi trên thế giới.

"Trí tuệ Việt, sức sáng tạo Việt Nam, ý chí người Việt Nam từng bước khẳng định và vươn lên trong thế giới đầy biến động. Tôi rất vui mừng vì người Việt Nam chúng ta đã biết tận dụng lợi thế riêng có, tạo dựng được những mô hình doanh nghiệp như vậy, đã gây dựng được nền tảng và lớn mạnh, vượt ra khỏi biên giới quốc gia, hội nhập với thế giới" - Thủ tướng nêu rõ.

Xây dựng văn hóa khởi nghiệp, tinh thần khởi nghiệp

Từ thực tiễn chỉ đạo, điều hành, Thủ tướng cho rằng khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo đã làm thay đổi đời sống kinh tế, xã hội một cách nhanh chóng và mạnh mẽ, đặc biệt là trong ứng dụng khoa học công nghệ vào đời sống, sản xuất, chuyển đổi số, thương mại điện tử, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao...

Thói quen, hành vi, tiêu dùng, sinh hoạt... hiện tại đã và đang không thể tách rời khoa học và công nghệ, sản phẩm, dịch vụ của các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Đổi mới sáng tạo khởi nghiệp đang là động lực mới, mở ra không gian phát triển mới, góp phần phát triển nhanh và bền vững.

Mặc dù đã đạt được những kết quả bước đầu đáng khích lệ, nhưng do xuất phát điểm chậm hơn nên hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của Việt Nam vẫn còn có khoảng cách so với một số nước trong khu vực và trên thế giới và chưa tương xứng với tiềm năng, trí tuệ, năng lực của con người Việt Nam.

Mặt khác, hiện nay cũng như tình trạng chung của khu vực và thế giới, trong giai đoạn "mùa đông gọi vốn", các nhà đầu tư quốc tế ngày càng thận trọng hơn, đa dạng hóa danh mục đầu tư, quản lý rủi ro chặt chẽ hơn.

Từ phía Chính phủ, chúng tôi nhìn nhận và khẳng định sự cần thiết và quan trọng của khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo đối với sự phát triển của kinh tế, xã hội; khẳng định sự ủng hộ và đồng hành của cơ quan quản lý nhà nước trong xây dựng và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

"Chúng tôi cũng sẵn sàng lắng nghe và điều chỉnh chính sách, tạo điều kiện thuận lợi tốt nhất, ban hành, thực thi những mô hình thí điểm, đặc thù để thúc đẩy đổi mới sáng tạo nói chung và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nói riêng" - Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm các gian hàng tại Techfest - Whise 2023

Thủ tướng nhấn mạnh, xây dựng pháp luật phải cắt giảm tối đa thủ tục, giảm bớt xin cho, giảm sách nhiễu, giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp và nhất là phải phân cấp, phân quyền, đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi và tăng cường giám sát, kiểm tra.

Để công cuộc khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo phát triển hiệu quả, thực chất đòi hỏi chúng ta phải có chiến lược bài bản, thực hiện có trọng tâm, trọng điểm. Quan điểm xuyên suốt của Chính phủ là lấy người dân, doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu và là động lực, nguồn lực của khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.

Cụ thể, phải đổi mới mạnh mẽ tư duy, nhận thức, hành động phù hợp điều kiện thực tiễn cùng với thể chế, cơ chế, chính sách ưu đãi vượt trội nhằm xây dựng Việt Nam là điểm đến hấp dẫn khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của khu vực và thế giới, địa điểm hấp dẫn cho thử nghiệm các ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo hay mô hình kinh doanh; đặt doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo vào trung tâm, tạo điều kiện tốt nhất cho doanh nghiệp phát triển; tạo cơ chế kết nối chặt chẽ giữa doanh nghiệp khởi nghiệp, những nhà đầu tư và các chuyên gia.

Khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo phải triển khai một cách khoa học, bài bản và có trọng tâm, trọng điểm; trước mắt tập trung vào 4 ưu tiên chính: Thứ nhất, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong công nghệ thông tin, an ninh mạng, dịch vụ kỹ thuật số như công nghệ tài chính, thương mại điện tử, logistics…; thứ hai, Khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong công nghệ y tế, giáo dục.

Thứ ba, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong công nghệ môi trường và năng lượng; thứ tư, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong phát triển kinh tế nông nghiệp, nông nghiệp công nghệ cao và cần hướng tới phát triển bền vững, tác động tích cực tới môi trường, xã hội.

Phát huy tính chủ động, sáng tạo; huy động mọi nguồn lực, sự tham gia của cả hệ thống chính trị, người dân và cộng đồng doanh nghiệp. Tận dụng và thúc đẩy mạnh mẽ đầu tư của các nhà đầu tư thiên thần, các quỹ đầu tư mạo hiểm, vườn ươm khởi nghiệp, đầu tư cho nghiên cứu và phát triển, các mô hình tăng tốc khởi nghiệp, không gian làm việc chung... cùng với sự hỗ trợ tài chính từ ngân sách nhà nước, tạo động lực theo tinh thần bắt kịp, tiến cùng và nỗ lực đột phá vượt lên, đóng vai trò tiên phong.

Xây dựng văn hóa khởi nghiệp, tinh thần khởi nghiệp, nhất là cho thế hệ trẻ Việt Nam; là những con người đi đầu trong công cuộc đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp; phải trao cơ hội cho các bạn trẻ để phát triển một cách toàn diện năng lực và phẩm chất, trí tuệ, phát huy sở trường, tạo nên sự khác biệt theo cách riêng của mình, dám chấp nhận thất bại, rủi ro, trở thành một phần quan trọng, rất đáng tự hào của đất nước Việt Nam, tự tin bước ra thế giới với tâm thế của những công dân toàn cầu.

Xác định khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo là nhiệm vụ trọng tâm của các cấp, các ngành, các địa phương, cơ quan, đơn vị, cả hệ thống chính trị, của toàn dân. Nhà nước thực hiện định hướng, điều phối, xây dựng thể chế, chính sách, kiến tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động hiệu quả của toàn hệ thống khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Kết hợp hài hòa, hiệu quả giữa phát triển năng lực nội sinh với tận dụng tối đa cơ hội, nguồn lực bên ngoài; phát huy truyền thống, văn hóa, lịch sử dân tộc, tinh thần đoàn kết, tự lực, tự cường của con người Việt Nam, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.

Thủ tướng nhấn mạnh, để sớm thu hẹp khoảng cách phát triển và đưa Việt Nam trở thành một quốc gia hàng đầu về khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, các bộ, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị cần có giải pháp gắn khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo với tri thức, khoa học công nghệ và đặc thù riêng có của đất nước, con người Việt Nam, mỗi tập thể và mỗi cá nhân.

Quỳnh Nga