Thuật toán mạng xã hội áp đặt cách người dùng nhìn thế giới, hãy ngăn chặn trước khi quá muộn!

Thuật toán AI đang khống chế suy nghĩ người dùng.

Thật khó để xác định chính xác thời điểm chúng ta mất quyền kiểm soát với những gì xuất hiện trên News Feed vào tay các công ty truyền thông xã hội lớn nhất.

Được tích hợp thuật toán AI thông minh, các đề xuất xem trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Twitter, Instagram và YouTube đang lôi kéo người dùng xem càng lâu càng tốt.

Các nền tảng này tối đa hóa phạm vi tiếp cận của những nội dung nhạy cảm - các cuộc tấn công, thông tin sai lệch, các thuyết âm mưu để thu hút sự quan tâm. Cách hoạt động này đang đẩy người dùng vào thế giới thông tin tiêu cực.

Các tình huống xấu nhất không còn chỉ là giả thuyết. Mọi người được đề xuất những nội dung hấp dẫn họ nhất, họ nhấp chuột, họ đọc, họ xem, họ rơi vào tâm lý số đông và kết nối với những người cùng chí hướng. Ví dụ điển hình gần đây nhất là cuộc nổi loạn tại Điện Capitol của Hoa Kỳ.

Chúng ta không thể hoàn toàn đổ lỗi cho các phương tiện truyền thông xã hội. Và các thuật toán không phải là những người duy nhất đáng trách. Việc các tài khoản Facebook và Twitter của Tổng thống Trump bị khóa cho thấy điều ngược lại: những người điều hành các công ty vẫn có tiếng nói cuối cùng về những gì có - và không - xuất hiện trên nền tảng xã hội.

Nhưng cho dù thế nào thì đây vẫn là một vấn đề công nghệ nghiêm trọng: thuật toán mạng xã hội phụ trách những gì chúng ta thấy và chúng hoạt động không minh bạch.

Biên tập viên từ Wall Street Journal sẽ chia sẻ một số ý tưởng để người dùng không bị "xỏ mũi" bởi các nền tảng xã hội.

1. Nền tảng không có thuật toán, không có quảng cáo

Mark Weinstein, người sáng lập MeWe, một mạng xã hội tự gọi mình là “Anti-Facebook” (Chống Facebook), là đơn vị cung cấp dự luật quyền riêng tư đầu tiên của ngành cho các thành viên quyền kiểm soát dữ liệu, tin tức và quyền riêng tư chung trên nền tảng.

Trên MeWe, bạn theo dõi bạn bè, trang hoặc nhóm. Các bài đăng xuất hiện trong nguồn cấp dữ liệu của bạn khi chúng được đăng. “Không nhà quảng cáo, không nhà tiếp thị, không tổ chức chính trị và không thành viên nào có thể nâng cao nội dung vào nguồn cấp dữ liệu của người khác. Vì vậy, chúng tôi loại bỏ hoàn toàn ý tưởng khuếch đại, gây rối và thái quá”, ông Weinstein nói.

Cụ thể, ý tưởng của MeWe nhằm hạn chế sự lan truyền của thông tin sai lệch. “Bạn không thể bị đưa vào luồng thông tin sai lệch bởi một thuật toán hoặc bởi chính phủ Nga hoặc chính phủ Trung Quốc,” ông nói thêm.

Gần đây, khi người dùng tìm kiếm các lựa chọn thay thế cho Facebook, Twitter và Parler, họ đã tìm đến MeWe, công ty hiện có báo cáo 15,5 triệu người dùng. Ông Weinstein nói rằng mạng xã hội này đã đầu tư rất nhiều vào việc kiểm duyệt và các điều khoản dịch vụ của nó rất rõ ràng: Bạn sẽ bị xóa tài khoản vì kích động bạo lực, đăng tài liệu bất hợp pháp và hơn thế nữa. Sau khi Parler bị loại bỏ, MeWe đã liên hệ với Apple, Google và Amazon về việc đảm bảo ứng dụng đáp ứng các nguyên tắc kiểm duyệt của họ.

Tuy nhiên, vấn đề với dòng thời gian không theo thuật toán là do nguồn cấp dữ liệu có thể quá nhiều và khó sắp xếp. Đó chính xác là những gì Twitter, Facebook và Instagram đã nói với Wall Street Journal khi trả lời câu hỏi tại sao họ lại bỏ mặc định theo thứ tự thời gian ngay từ đầu.

Không có quảng cáo, không có thao túng News Feed và không giám sát nguồn cấp dữ liệu của người dùng. Dữ liệu thành viên không được bán cho các nhà quảng cáo, nhà làm Marketing hoặc bất cứ chính trị gia nào. Đó là lý do tại sao nhiều người chuyển sang dùng WeMe.

2. Loại bỏ những kẻ phá hoại

Tuy nhiên, đối với những ông lớn phụ thuộc vào quảng cáo, việc loại bỏ thuật toán là điều không thể.

Thay vào đó, các chuyên gia đề xuất rằng các nền tảng nên nghiêm túc trong việc loại bỏ nội dung tiêu cực, giật gân và kích động, đồng thời ưu tiên những người đáng tin cậy, chu đáo và có uy tín - ngay cả khi điều đó làm giảm tương tác.

Trong một nghiên cứu vào tháng 3/2020, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng YouTube trên thực tế đã giảm quảng cáo các video kích động tiêu cực sau khi công ty thay đổi thuật toán đề xuất của mình.

Facebook cũng đã làm như vậy. Trong những tuần trước cuộc bầu cử, Facebook và Instagram đã thực hiện các bước để hạn chế sự lan truyền thông tin lệch lạc mà các thuật toán phân loại, bao gồm cả những tuyên bố tiết lộ về việc gian lận cử tri và lá phiếu. Hành động này dẫn đến sự gia tăng các nguồn tin tức đáng tin cậy và giảm các trang web đảng phái.

Các cơ quan quản lý cũng có thể can thiệp. Ngoài các vụ kiện chống độc quyền, đã có những lời kêu gọi cụ thể buộc các công ty phải chịu trách nhiệm về các thuật toán của họ. Một dự luật đề xuất các nền tảng xã hội chịu trách nhiệm về “thuật toán quảng bá chủ nghĩa cực đoan”.

3. Trao lại quyền kiểm soát cho người dùng

Ý tưởng điên rồ nhất trong tất cả? Chỉ cần trả lại cho người dùng quyền kiểm soát.

Jesse Lehrich, người đồng sáng lập của Accountable Tech, cho biết: “Điều gì sẽ xảy ra nếu mọi người có thể kiểm soát nguồn tin tức chính trị khác nhau hoặc xem các bài đăng từ bạn bè và gia đình”.

Ít nhất, Facebook cho phép bạn xem một số thông tin về lý do tại sao bạn nhìn thấy nội dung trên News Feed. Nhấn vào ba dấu chấm ngang trên bất kỳ bài đăng nào trong News Feed, sau đó nhấn vào "Tại sao tôi lại thấy bài đăng này?"

Dưới đây là một số cách hạn chế nội dung hiển thị trên các nền tảng xã hội:

Facebook: Trong trình duyệt web, hãy chuyển đến biểu tượng trang chủ đầu News Feed. Sau đó, chọn mục “Gần đây nhất”.

Twitter: Twitter dễ dàng hơn nhiều. Một ngôi sao nhỏ ở góc trên bên phải của trang web và ứng dụng cho phép bạn “Xem các bài đăng mới nhất” thay vì “Các bài đăng hàng đầu”.

YouTube: Bạn không thể tắt toàn bộ bộ đề xuất thuật toán nhưng bạn có thể chuyển sang "Video mới nhất" trong từng danh mục hoặc truy vấn tìm kiếm. Bạn cũng có thể tắt tự động phát.

TikTok: Bên cạnh nguồn cấp dữ liệu "Dành cho bạn" theo thuật toán, bạn có thể chuyển sang "Đang Follow" để hiển thị những người bạn theo dõi trên nền tảng.

Instagram: Bạn không thể kiểm soát nội dung hiển thị trên Instagram. Một phát ngôn viên của Facebook giải thích rằng với nguồn cấp dữ liệu theo trình tự thời gian cũ, mọi người đã bỏ lỡ 70% số bài đăng trên Instagram - gần một nửa số bài đăng của bạn bè và gia đình của họ. Sau khi thực hiện thay đổi đối với nguồn cấp dữ liệu thuật toán, công ty nhận thấy rằng trung bình, người dùng đã xem hơn 90% bài đăng của bạn bè họ.

Trong nhiều năm qua, mạng xã hội là cái phễu hình thành nhận thức của người dùng về thế giới. Sẽ có nhiều thuật toán hơn phục vụ lợi nhuận của Big Tech, hay chúng ta sẽ có quyền kiểm soát thực sự? Điều này phụ thuộc vào quyết định của các ông chủ đứng đằng sau các nền tảng xã hội.

Theo Wall Street Journal

Thanh Hà