Thức cùng biển đêm

Ngư dân trở về với thành quả sau một đêm lênh đênh trên biển

Ra khơi trong đêm

Chiều xuống, người chồng xách can dầu máy, bưng thùng xốp đựng đá; vợ mang theo cặp lồng cơm, phích nước trà ấm rời nhà, sẵn sàng cho một đêm lênh đênh. 5 giờ chiều, những chiếc ghe lần lượt vượt sóng, tiến thẳng ra biển.

Ngư dân Nguyễn Văn Hệ (66 tuổi) đã có hơn 40 năm gắn bó với nghề câu mực. Mỗi lần xuất bến, ông đều chuẩn bị kỹ lưỡng và kiểm tra lại các dụng cụ: Cần câu tay dài khoảng 2 - 3 mét, nhẹ, dễ cầm. Đầu cần gắn lưỡi chùm, hay còn gọi là lưỡi câu giả - loại chuyên dùng câu mực, có nhiều móc nhọn tỏa tròn như hoa sen. Còn đèn cao áp là loại đèn công suất lớn thường được treo hai bên mạn thuyền, có tác dụng dụ mực. Mực rất nhạy với ánh sáng, nên ánh đèn càng mạnh thì càng dễ thu hút mực kéo đến. Mỗi con mực dính câu, được nhấc lên sẽ cho vào thùng đựng nước biển, giúp mực sống hoặc tươi lâu, sẽ bán được giá.

“Biển bây giờ thất thường, mực khi nhiều, khi ít, phải đi xa hơn mới được. Nguy hiểm là thế nhưng nghề mưu sinh mà, có hôm được hôm mất”, ông Hệ vừa chuẩn bị đồ nghề vừa hướng mắt về phía biển mênh mông.

Chọn điểm neo thuyền cũng đòi hỏi kinh nghiệm biết dựa vào dòng chảy và nhiệt độ nước. Thường, mực xuất hiện nhiều vào đêm tối trời, có trăng mờ, ít gió. Bật đèn, khoảng 30 phút, đàn mực sẽ bắt đầu xuất hiện. Chúng bị thu hút bởi ánh sáng và bơi đến gần mặt nước, lượn lờ dưới làn sáng đèn như những chiếc bóng bạc mềm mại. Khi mồi giả được thả xuống nước, lưỡi câu được hạ từ từ, độ sâu khoảng 3 - 5 mét. Ngư dân sẽ lắc nhẹ cần theo nhịp “nhấc - nhả” tạo cảm giác mồi đang bơi. Khi mực thấy mồi, nó sẽ lao tới và quấn vào lưỡi câu. Lúc này, người câu cảm nhận được độ nặng và giật thật dứt khoát.

Cũng là một ngư dân dày dạn kinh nghiệm, ông Nguyễn Văn Lơ (58 tuổi) chia sẻ: Khi mực dính mồi, giật mạnh quá sẽ xé thân mực, nhẹ quá là tuột mất, nên phải giật đúng lực, đúng nhịp, giật nhanh tay để mực không nhả ra.

Một đêm câu mực có thể kéo dài tới từ 9 - 10 tiếng. Mỗi cú giật nhẹ là thêm một con mực tươi rói văng lên, nhuốm đẫm mùi mặn mòi của biển.

“Câu lúc nào cũng phải tỉnh táo. Mắt liếc đèn, tay giật cần, tai lắng sóng. Có những đêm “trúng mánh”, không những câu mực mà còn có thể dùng vợt để xúc mực. Vui lắm!” - ông Lơ cười.

Khác với đi lưới cá, câu mực thường mỗi ngư dân đi một ghe. Biển không chỉ là "cần câu cơm", mà là nơi luôn có những hiểm nguy hiện hữu: tai nạn lao động, sóng lớn, thuyền chìm. Ở những làng chài nhỏ bé, cũng đã có những ngư dân đi mà không trở về… Thế nhưng, cuộc sống vẫn cứ phải tiếp diễn, họ vẫn ra khơi, bởi những ngư dân đã quen với cảnh quanh năm quăng quật cùng sóng nước, bỏ nghề thì cũng chẳng biết làm nghề gì.

Thường nghề câu mực kéo dài từ tháng 2 đến tháng 9 âm lịch. Ngư dân đi câu sẽ theo dõi thời tiết và ra khơi những ngày trời yên biển lặng. Theo những ngư dân, mùa câu mực là mùa “kiếm gạo” bởi giá mực câu luôn cao, mực bán chạy không bao giờ lo “được mùa mất giá”, hay bị ép giá mà có bao nhiêu thương lái thu mua hết bấy nhiêu. Nếu đi câu đều, mỗi tháng họ kiếm từ 20 - 30 triệu đồng.

Phiên chợ sớm trên bờ biển

Hơn 4 giờ sáng, mặt trời chưa rạng nhưng những người đàn bà làng biển đã có mặt ở ngoài bãi biển. Chuyện trò rôm rả, nhưng ánh mắt ai cũng hướng về phía biển. Khi tiếng máy nổ càng rõ, những chiếc ghe vào sát bờ, những người phụ nữ hồ hởi chạy ra đón chồng, đón ghe trở về.

Trên bãi cát, một phiên chợ nhỏ nhanh chóng hình thành. Những thùng mực tươi lần lượt được bưng xuống khỏi ghe. Những con mực câu đã được bảo quản cẩn thận để giữ cho thật tươi, thật mướt mà không bị trầy da. Những người thu mua mực cũng đã chờ sẵn.

Những rổ mực tươi rói, nhấp nháy óng ánh màu ánh kim được cân ngay trên bờ cát. Giá mực câu giao động từ 350 - 400 ngàn đồng/kg, tùy theo kích thước mực. Mực câu lúc nào cũng được giá bởi mực câu gần bờ luôn giữ được độ tươi, ăn rất ngon, giòn ngọt. Tiếng cân, tiếng mặc cả, tiếng những đứa trẻ con thức dậy sớm chạy theo mẹ ríu rít tạo nên một không gian nhộn nhịp nơi làng biển.

Vừa thoăn thoắt xếp mực vào rổ, chị Hà Thị Thai, vợ ngư dân Nguyễn Văn Hệ vừa vui mừng: “Biển mênh mông vậy đó, nhưng nghe tiếng máy ghe là tui nhận ra liền. Mỗi lần thấy ghe vào là mừng khôn xiết. Mừng vì chồng bình yên trở về”.

Mỗi chuyến đêm ngư dân thường câu được từ 4 - 8kg mực, thu về tiền triệu. Thành quả đó là những bữa cơm đủ đầy, là tiền học phí cho con, là những vật dụng cần thiết trong nhà được sắm sửa ngày một đầy đủ, hiện đại. Và hơn hết, đó là niềm tự hào khi được sống bằng sức lao động chân chính giữa mênh mông sóng nước.

Người phụ nữ làng biển lặng lẽ làm hậu phương vững chắc: chuẩn bị đồ đi biển, bưng rổ mực đi bán, nuôi gà, làm bánh kiếm thêm thu nhập cho những ngày biển động. Họ thức dậy trước khi gà gáy, ra bãi đón chồng, nuôi hy vọng về những ngày yên bình, đủ đầy cho cả gia đình.

Nghề biển vất vả là vậy, nhưng người dân làng chài vẫn kiên trì bám nghề. Với họ, giữ lấy nghề truyền thống cũng chính là giữ lấy biển khơi. “Con cháu chúng tôi có đứa theo nghề, có đứa không. Nhưng đứa nào đã bén duyên với biển là khó “dứt” lắm. Cuộc sống ngày càng hiện đại, cơ hội việc làm cũng nhiều hơn nhưng thật vui khi thấy những thế hệ con cháu theo nghề, cùng cha chú vươn khơi bám biển”, ông Hệ vui vẻ kể.

Bài, ảnh: Thảo Vy