Thúc đẩy chỉ số đổi mới sáng tạo

Sinh viên Trường Đại học Công Thương TP Hồ Chí Minh làm thí nghiệm khoa học tại phòng nghiên cứu. Ảnh: Hà An

ThS Hoàng Thị Thoa - Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo và Khởi nghiệp, Trường Đại học Công Thương TP Hồ Chí Minh chia sẻ về vai trò của trường đại học trong việc thúc đẩy Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) do Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng từ năm 2023.

Bám sát thực tiễn địa phương

- Thưa bà, trong những năm qua, Trường Đại học Công thương TP Hồ Chí Minh (HUIT) coi hoạt động đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp như thế nào trong chiến lược phát triển và gắn với thúc đẩy phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo?

- Từ năm 2017, nhà trường nhận thức rõ xu thế phát triển và những giá trị mang lại từ hoạt động đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp đặc biệt đối với sinh viên, giảng viên. Do đó, lãnh đạo nhà trường đã tập trung xây dựng, chuẩn bị nền tảng để triển khai các hoạt động này theo chủ trương của Chính phủ mà cụ thể là Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ GD&ĐT. Các hoạt động đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp được định hướng từ ngày đầu, gắn với lợi thế so sánh vùng, địa phương, phục vụ thiết thực cho sự phát triển bền vững của TP Hồ Chí Minh và các tỉnh khu vực.

Cụ thể, ngay trong sứ mệnh và tầm nhìn, nhà trường xác định phát triển theo hướng nghiên cứu ứng dụng và đổi mới sáng tạo gắn với nhu cầu xã hội, thể hiện trách nhiệm xã hội, phục vụ cộng đồng và hội nhập quốc tế. Trong 5 năm qua, với những chính sách và quy định, quy trình cụ thể, các hoạt động đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp luôn bám sát thực tiễn địa phương mang lại những kết quả tích cực.

- Bà có thể chia sẻ cụ thể hơn kết quả đạt được?

- Chúng tôi xây dựng và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp trong và ngoài trường trên cơ sở gắn kết và phát huy lợi thế của nhà trường với tổ chức, đơn vị như Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Công Thương, cộng đồng doanh nghiệp và doanh nhân ở TP Hồ Chí Minh và một số địa phương. Đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, đội ngũ cố vấn… có vai trò tạo điều kiện, môi trường thuận lợi phát triển các dự án đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp trong nhà trường.

Các hoạt động đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp được chúng tôi định hướng, bám sát nhu cầu xã hội, giải quyết các vấn đề thực tế địa phương, tạo giá trị thiết thực phục vụ cộng đồng và xã hội. Các ý tưởng sáng tạo, dự án khởi nghiệp khởi nguồn từ HUIT luôn được sự đồng hành, hỗ trợ của chính quyền địa phương và cộng đồng xã hội, một số đã hiện thực hóa mang lại giá trị thiết thực cho cộng đồng, doanh nghiệp.

Trong hoạt động đào tạo đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, có sự tham gia xây dựng chương trình, giảng dạy, đánh giá kết quả, tư vấn, cố vấn của cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân, chuyên gia, nhà khoa học… Chúng tôi tham gia tích cực vào các hoạt động, chương trình, sự kiện, cuộc thi dành cho sinh viên diễn ra tại TPHCM và khu vực, qua đó góp phần làm phong phú hoạt động giáo dục, đào tạo của địa phương.

ThS Hoàng Thị Thoa - Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo và Khởi nghiệp, Trường Đại học Công Thương TP Hồ Chí Minh. Ảnh: NVCC

5 trụ cột của 52 chỉ số

- Trong Bộ chỉ số Đổi mới sáng tạo địa phương (PII) do Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng gồm 5 trụ cột của 52 chỉ số đầu vào, theo bà đâu là điểm mạnh của đại học?

- Trong 5 trụ cột của 52 chỉ số đầu vào thì trụ cột điểm mạnh của đại học là con người và nghiên cứu phát triển (trụ cột 2). Vì 2 yếu tố này gắn liền chức năng, nhiệm vụ của các đại học và trường đại học. Các nguồn lực của Nhà nước và xã hội khi đầu tư vào các trường hướng đến phát triển con người và nghiên cứu phát triển. Tuy nhiên, để phát huy thế mạnh, nguồn lực của đại học và các trường đại học, Nhà nước cần có quy định mang tính pháp lý nhằm nâng cao hiệu quả mối quan hệ giữa đại học với tổ chức, cá nhân và nguồn lực xã hội.

Cụ thể, đại học và các trường đại học có thế mạnh về đội ngũ nhà khoa học, tài năng trẻ với ý tưởng sáng tạo, dự án khởi nghiệp và điều này cần sự đồng hành, hỗ trợ của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp và Nhà nước để có điều kiện phát triển. Các ý tưởng, dự án khởi nghiệp cũng tạo môi trường để thế hệ trẻ rèn luyện và phát triển bản thân.

Nguồn vốn con người và nghiên cứu phát triển là thế mạnh của đại học nhưng muốn thúc đẩy nó, các trường đang gặp nhiều vấn đề khó khăn. Xuất phát từ thực tế công tác, tôi nhận thấy Việt Nam có nhiều thuận lợi. Dù bước qua đỉnh cao của thời kỳ dân số vàng nhưng chúng ta có thể tận dụng cơ hội về lực lượng lao động dồi dào, đặc biệt khi tuổi nghỉ hưu tăng lên.

Tuy nhiên, số lượng không đi kèm chất lượng khi đa số lao động Việt Nam chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động trong giai đoạn toàn cầu hóa, đặc biệt sự phát triển công nghệ, trí tuệ nhân tạo. Thế hệ trẻ có nhiều điều kiện phát triển trí lực và thể lực; mang trong mình những giá trị của truyền thống dân tộc. Tuy nhiên, các bạn trẻ còn yếu kỹ năng, thiếu kinh nghiệm, trải nghiệm thực tế,… dẫn đến không phát huy hết tiềm lực, thế mạnh, gây lãng phí cho xã hội.

Về giáo dục đại học, hiện các đại học và trường đại học có nhiều điều kiện hơn để phát triển về quy mô, cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và nhà khoa học. Tuy nhiên, các đại học chủ yếu chú trọng giảng dạy, đào tạo về lý thuyết chưa bám sát thực tế phát triển, chưa đi sâu vào hoạt động đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp. Trong khi, các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động lại thiếu nhân lực; nhiều bài toán về công nghệ, nhân lực chưa có lời giải.

Vấn đề trên chỉ được tháo gỡ khi công tác giáo dục đào tạo kết hợp với nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo tại đại học và các trường đại học phải gắn kết chặt chẽ, có sự tham gia đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân. Sự gắn kết này phải mật thiết, tương hỗ nhau giữa các bên cung - cầu về nhân lực và khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo dưới sự quản lý của Nhà nước.

Gian hàng triển lãm tại Ngày hội Khởi nghiệp Quốc gia của Học sinh - Sinh viên 2025. Ảnh: Lê Nam

Tạo tác động tích cực đến mọi mặt xã hội.

- Các đại học nói chung và Trường Đại học Công Thương TP Hồ Chí Minh nói riêng sẽ đóng góp và ảnh hưởng thế nào tới các chỉ số về đổi mới sáng tạo của địa phương, đặc biệt với TP Hồ Chí Minh - trung tâm nghiên cứu, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo cả nước?

- Trường Đại học Công Thương TP Hồ Chí Minh, trú đóng trên địa bàn TP Hồ Chí Minh - là trung tâm kinh tế, tài chính, khoa học công nghệ của quốc gia, nên nhà trường nhận thức rõ trách nhiệm của đơn vị trong quá trình phát triển toàn diện, bền vững của địa phương.

Việc các địa phương, trong đó có TP Hồ Chí Minh phấn đấu đạt các chỉ tiêu trong Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương là bước tiến quan trọng của Chính phủ trong điều hành và phát triển đất nước. Trong bộ tiêu chí, có nhiều nội dung liên quan đến các hoạt động của chúng tôi.

Nhà trường nhận định những lợi thế nội tại như nguồn vốn về con người; cơ sở vật chất, thiết bị công nghệ, phòng thí nghiệm và tiềm lực nghiên cứu; năng lực sáng tạo; nền tảng kết nối doanh nghiệp… sẽ là điều kiện quan trọng để HUIT đóng góp vào sự phát triển của địa phương.

Cụ thể, chúng tôi đẩy mạnh kết nối các nguồn lực để phát triển hoạt động đào tạo về đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sẽ góp phần cùng TP Hồ Chí Minh đạt các tiêu chí trong bộ tiêu chí đổi mới sáng tạo địa phương. Trong quá trình kết nối nguồn lực thực hiện các hoạt động đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, chúng tôi luôn lấy sinh viên làm trung tâm, hướng lợi ích đến sinh viên sẽ tạo được hiệu quả.

Ngoài ra, nhà trường tổ chức hoạt động nâng cao kiến thức, kỹ năng, thái độ, bổ sung kinh nghiệm thực tế cho sinh viên và các bạn trẻ. Những hoạt động này đóng góp quan trọng vào vốn con người với hoạt động nghiên cứu phát triển, tạo ra sản phẩm tri thức sáng tạo và công nghệ.

Nhà trường sẽ tiếp tục phát triển các hoạt động đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp nhằm tạo ra nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp, startup với những sản phẩm có giá trị, mang hàm lượng tri thức, sáng tạo và công nghệ cao phục vụ cộng đồng. Việc này góp phần phát triển thị trường, kết hợp với các hoạt động truyền thông, đào tạo góp phần nâng cao trình độ doanh nghiệp. Các kết quả trên sẽ hợp lực tạo điều kiện phát triển cơ sở hạ tầng trong kinh tế, tạo sự tác động tích cực đến các mặt, lĩnh vực của đời sống xã hội.

Hà An (Thực hiện)