Thúc đẩy khu vực tư nhân tham gia ứng phó biến đổi khí hậu

Thách thức “kép” cho công tác phòng, chống bão

Trong tuần qua, việc hai cơn bão hoạt động gần như nối tiếp nhau trên Biển Đông đã tạo nên một hình thái thời tiết phức tạp, buộc các cơ quan chức năng và người dân phải liên tục cập nhật thông tin, không được chủ quan và luôn sẵn sàng giải pháp ứng phó. Các mô hình dự báo cho thấy, bão số 9, dù đã suy yếu, không còn là siêu bão, nhưng tâm bão vẫn duy trì sức gió mạnh cấp 15 (167 - 183km/giờ), giật trên cấp 17, đổ bộ vào vùng biển Quảng Ninh - Hải Phòng ngày 25/9. Mức độ rủi ro thiên tai được xác định ở cấp 4 - mức rất cao.

Cùng với đó, sự xuất hiện của bão Bualoi tiếp tục đặt ra thách thức kép cho công tác phòng, chống thiên tai. Bualoi có xu hướng tăng cấp nhanh, dự báo trở thành bão số 10, có thể khiến vùng biển phía Đông khu vực Bắc và giữa Biển Đông có gió mạnh dữ dội từ đêm 26/9, sóng biển cao 5 - 7m. Đến 7h ngày 27/9, khi vào đến Biển Đông, bão có thể đạt cấp 11, giật cấp 14.

Thực tế cho thấy, thiên tai ngày càng phức tạp, khốc liệt và không chỉ dừng lại ở tác động tự nhiên, mà còn gắn liền với những rủi ro kinh tế - xã hội sâu rộng. Đáng lo ngại, thời gian gần đây, tình huống “bão chồng bão” được xem là một hiện tượng khí tượng hiếm gặp nhưng ngày càng xuất hiện nhiều hơn trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu.

Việt Nam là một trong những quốc gia dễ bị tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu. Thống kê mỗi năm, trung bình có từ 10 đến 12 cơn bão, lũ quét, sạt lở đất, hạn hán và xâm nhập mặn gây thiệt hại lớn. Sự gia tăng về tần suất và cường độ của các cơn bão như trường hợp bão số 9 và bão Bualoi chính là minh chứng cho tính cấp bách của việc xây dựng năng lực chống chịu khí hậu trên phạm vi toàn quốc.

Thúc đẩy khu vực tư nhân phát huy vai trò tiên phong

Thành công trong thích ứng khí hậu nằm ở khả năng cộng đồng có thể chống chịu và vươn lên sau các biến cố khí hậu, thiên tai. Tuy nhiên, công tác ứng phó thiên tai không thể chỉ dựa vào nguồn lực công, mà đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội, trong đó khu vực tư nhân cần phát huy vai trò tiên phong, trở thành động lực quan trọng trong xây dựng hệ sinh thái thích ứng khí hậu bền vững.

Tháng 9/2025, Việt Nam công bố Kế hoạch Hành động Quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu (NAP) cập nhật, trở thành quốc gia thứ 65 trong gần 150 nước đang phát triển chủ động chuyển hóa các cam kết quốc tế thành hành động cụ thể. Văn kiện này không chỉ đưa ra định hướng chiến lược mà còn thiết lập hệ thống chỉ số đo lường, cơ chế cập nhật 5 năm, cùng chiến lược huy động nguồn lực rõ ràng.

Điểm nhấn nổi bật chính là khẳng định vai trò của khu vực tư nhân, coi đây là thành tố không thể thiếu trong quá trình thích ứng. Bởi lẽ, dù ngân sách công luôn được ưu tiên, nguồn lực này khó có thể đủ sức chống đỡ mọi tác động khí hậu ngày càng khốc liệt. Dòng vốn đầu tư, sự sáng tạo và khả năng linh hoạt từ khu vực tư nhân sẽ mở ra hướng đi mới. Các mô hình hợp tác công - tư được xem là giải pháp then chốt để tăng sức chống chịu, từ đầu tư hạ tầng xanh đến phát triển công nghệ cảnh báo sớm.

Đơn cử, Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) đang đồng hành cùng Việt Nam triển khai hệ thống cảnh báo sớm, cơ sở dữ liệu trực tuyến về giám sát, đánh giá tiến trình thích ứng khí hậu - công cụ giúp chuẩn hóa dữ liệu, minh bạch hóa thông tin, đồng thời nâng cao khả năng tiếp cận các nguồn quỹ khí hậu quốc tế.

Cùng với đó, một loạt giải pháp tài chính sáng tạo đã được đề xuất, bao gồm tài chính hỗn hợp, trái phiếu xanh, quỹ tác động… nhằm tạo cơ hội cho doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào các lĩnh vực trọng yếu như nông nghiệp thích ứng, hạ tầng chống chịu, năng lượng tái tạo, bảo hiểm rủi ro thiên tai. Ngoài ra, các chính sách hiện hành đều khuyến khích khu vực tư nhân có thể đóng góp, đẩy mạnh đổi mới công nghệ trong các lĩnh vực trọng yếu về giảm phát thải khí nhà kính và ứng phó biến đổi khí hậu như lưới điện thông minh, cải tiến hệ thống thoát nước đô thị, nông nghiệp chính xác, giải pháp dựa vào thiên nhiên như phục hồi rừng ngập mặn…

Đỗ Trang