Thúc đẩy nỗ lực toàn cầu bảo vệ trẻ em khỏi bạo lực

Những thách thức và giải pháp toàn cầu

Hội nghị đã nhấn mạnh thực trạng bạo lực trẻ em vẫn đang diễn ra phổ biến trên toàn cầu, để lại những hậu quả nghiêm trọng và đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ các quốc gia. Các hình thức bạo lực mà trẻ em phải đối mặt rất đa dạng, từ bạo lực thể chất, tinh thần đến lạm dụng tình dục. Đáng chú ý, gia đình, trường học và cộng đồng - những nơi đáng lẽ phải an toàn nhất - lại trở thành môi trường mà trẻ em dễ bị tổn thương.

Những hậu quả của bạo lực không chỉ tác động tiêu cực đến tâm lý và thể chất mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống và tương lai của trẻ em. Các em bị bạo lực thường đối mặt với nguy cơ cao về sức khỏe tâm thần, bệnh tật và các khó khăn xã hội. Tác động của bạo lực không dừng lại ở cá nhân mà còn lan rộng, ảnh hưởng qua nhiều thế hệ, cản trở những nỗ lực xây dựng một xã hội phát triển bền vững. Dù vậy, các quốc gia vẫn có cơ hội để đảo ngược tình hình nhờ những giải pháp khả thi đã được đề xuất. Điều tích cực là chúng ta đã có những giải pháp rõ ràng và hiệu quả.

Bà Sheema SenGupta, Giám đốc phụ trách Bảo vệ trẻ em của UNICEF, phát biểu: “Chúng ta là thế hệ đầu tiên hiểu được mức độ phổ biến, nguyên nhân và cái giá của bạo lực đối với trẻ em - và cũng là thế hệ đầu tiên biết được những giải pháp hiệu quả”. Thúc đẩy phương pháp nuôi dạy con cái tích cực, đảm bảo môi trường trường học an toàn và trang bị kỹ năng cho nhân viên tuyến đầu là các bước đi quan trọng. Kế hoạch chi tiết, chi phí tiết kiệm đã được đề xuất để phù hợp với từng quốc gia. Nhiều quốc gia đã đạt được kết quả đáng khen ngợi trong việc giảm thiểu bạo lực đối với trẻ em.

Tại Thụy Điển, chương trình “Nuôi dạy tình thương” giúp cha mẹ quản lý cảm xúc, giảm 30% các trường hợp bạo lực gia đình chỉ sau 5 năm triển khai. Ở Hàn Quốc, “Hotline 1366” đã xử lý hơn 200.000 báo cáo bạo lực trong năm 2023. Trong khi đó, Phần Lan tập trung xây dựng trường học an toàn thông qua lắp đặt hệ thống camera an ninh và bổ sung đội ngũ tư vấn tâm lý, góp phần giảm tỷ lệ bạo lực học đường xuống còn 5% sau 10 năm. Trong khi đó, luật bảo vệ trẻ em trên môi trường số tại Canada giúp giảm 40% các trường hợp quấy rối trực tuyến. Dẫu vậy, tiến bộ đạt được vẫn còn chưa đồng đều và cần thêm những cam kết chính trị mạnh mẽ để giải quyết triệt để thách thức.

Trước tình hình cấp bách này, các quốc gia và tổ chức quốc tế đã thể hiện quyết tâm bằng nhiều cam kết cụ thể. Tại hội nghị, 8 quốc gia, bao gồm Burundi, Sri Lanka, Gambia và Panama, đã tuyên bố xây dựng luật chống bạo lực trẻ em. Bên cạnh đó, Vương quốc Anh cùng các đối tác quốc tế cam kết thành lập Lực lượng Đặc nhiệm toàn cầu với mục tiêu đảm bảo trẻ em trong trường học được bảo vệ tuyệt đối. Các biện pháp bảo vệ bao gồm giáo dục phòng ngừa và hỗ trợ tâm lý cho các nạn nhân là trẻ em.

Ngoài ra, quần đảo Solomon đã nâng độ tuổi kết hôn tối thiểu từ 15 lên 18 tuổi, trong khi Tây Ban Nha chuẩn bị ban hành Luật An toàn mạng cho trẻ em nhằm bảo vệ các em khỏi các nguy cơ trực tuyến. Đồng thời, nhiều sáng kiến đang được triển khai nhằm nâng cao nhận thức và giảm thiểu bạo lực đối với trẻ em. Chẳng hạn, tại Nhật Bản, chính phủ đã tăng gấp đôi ngân sách cho các trung tâm hỗ trợ trẻ em bị bạo hành và phát động chiến dịch toàn quốc về giáo dục cộng đồng.

Ở Brazil, chương trình “Trường học an toàn” được thực hiện với việc lắp đặt hệ thống giám sát và đội ngũ nhân viên tư vấn tâm lý ngay tại các trường học. Tại Canada, đạo luật bảo vệ trẻ em trên môi trường số đã được thông qua, với các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc đối với hành vi quấy rối trực tuyến. Những sáng kiến trên là minh chứng rõ ràng cho cam kết của các quốc gia trong việc tạo ra môi trường an toàn hơn cho trẻ em.

Các hình thức bạo lực mà trẻ em phải đối mặt rất đa dạng, từ bạo lực thể chất, tinh thần đến lạm dụng tình dục. Ảnh minh họa.

Nỗ lực và hành trình bảo vệ trẻ em của Việt Nam

Việt Nam không đứng ngoài xu hướng toàn cầu trong việc bảo vệ trẻ em, với nhiều chính sách và chương trình đã được triển khai mạnh mẽ nhằm tạo ra môi trường an toàn hơn cho thế hệ tương lai. Những nỗ lực này đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, đặc biệt trong việc xây dựng các trung tâm bảo trợ trẻ em - nơi cung cấp không chỉ sự hỗ trợ pháp lý mà còn là điểm tựa tâm lý quan trọng cho các em bị tổn thương. Tính đến tháng 12/2024, cả nước có 45 trung tâm bảo trợ trẻ em được đầu tư nâng cấp, tiếp nhận và hỗ trợ hơn 25.000 trẻ em mỗi năm, với tỷ lệ thành công trong việc tái hòa nhập cộng đồng đạt 85%.

Song song với việc xây dựng các trung tâm bảo trợ, các chương trình tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về bạo lực trẻ em đã được triển khai rộng khắp, từ các đô thị lớn đến vùng sâu, vùng xa. Ví dụ, chiến dịch “Trẻ em an toàn - Cộng đồng hạnh phúc” do Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội phối hợp với UNICEF thực hiện đã tiếp cận được hơn 10 triệu người qua các nền tảng mạng xã hội và hội thảo trực tiếp trong năm 2024. Nhờ các chiến dịch truyền thông này, nhận thức xã hội về quyền trẻ em và trách nhiệm bảo vệ trẻ ngày càng được cải thiện, góp phần giảm 15% các trường hợp bạo lực gia đình so với năm 2020, theo báo cáo của Tổng cục Thống kê.

Trong lĩnh vực giáo dục, việc đưa nội dung phòng, chống bạo lực, giáo dục kỹ năng sống và quyền trẻ em vào chương trình học đã tạo ra những chuyển biến tích cực. Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết hơn 70% học sinh tiểu học và trung học cơ sở tại 63 tỉnh, thành đã được học các chương trình này. Các khảo sát độc lập do tổ chức Save the Children thực hiện cho thấy, 92% học sinh tham gia đã hiểu rõ hơn về quyền lợi của mình và biết cách ứng phó với các tình huống nguy hiểm.

Không chỉ dừng lại ở lĩnh vực giáo dục, Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách và luật pháp mang tính đột phá để bảo vệ quyền lợi trẻ em, đồng thời khuyến khích sự tham gia tích cực của các cơ quan, đoàn thể và tổ chức xã hội. Luật Trẻ em sửa đổi năm 2024 là một bước tiến lớn, với việc bổ sung các điều khoản về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng. Theo đó, mọi hành vi bạo lực hoặc lạm dụng trẻ em trực tuyến sẽ bị xử lý nghiêm khắc, với mức phạt lên tới 500 triệu đồng hoặc 5 năm tù giam.

Những tiến bộ trong lĩnh vực pháp lý cũng đi kèm với việc tăng cường ứng dụng công nghệ để phát hiện và xử lý sớm các hành vi bạo lực trên không gian mạng. Việt Nam đã triển khai hệ thống giám sát và báo cáo trực tuyến “VSAFE”, cho phép trẻ em và phụ huynh báo cáo các trường hợp bạo lực hoặc lạm dụng qua ứng dụng di động. Hệ thống này đã nhận được hơn 12.000 báo cáo trong năm 2024, trong đó 85% trường hợp được xử lý trong vòng 48 giờ.

Ngoài ra, các sáng kiến giáo dục về an toàn kỹ thuật số cũng được đẩy mạnh. Chiến dịch “Cùng con an toàn trên mạng”, được triển khai trên toàn quốc, đã cung cấp tài liệu hướng dẫn và tổ chức hơn 500 buổi hội thảo, thu hút sự tham gia của hơn 300.000 phụ huynh và trẻ em.

Việc hợp tác sâu rộng với các tổ chức quốc tế như UNICEF, Save the Children hoặc các tổ chức phi chính phủ khác đã mang lại kinh nghiệm và phương pháp hỗ trợ tiên tiến, từ đó nâng cao hiệu quả trong công tác bảo vệ trẻ em. Trong năm 2024, Việt Nam đã tiếp nhận hơn 15 triệu USD viện trợ từ UNICEF để triển khai các chương trình bảo vệ trẻ em tại vùng sâu, vùng xa và khu vực chịu ảnh hưởng bởi thiên tai.

Một ví dụ điển hình là dự án “Trường học an toàn” tại miền Trung, giúp xây dựng hơn 50 trường học có khả năng chống chịu thiên tai, đảm bảo an toàn cho hàng ngàn học sinh. Để đạt được mục tiêu giảm thiểu tối đa bạo lực trẻ em, Việt Nam cần tiếp tục kết hợp hài hòa các yếu tố nòng cốt như giáo dục, pháp luật, truyền thông và hỗ trợ xã hội. Chỉ khi mọi thành phần trong xã hội - từ gia đình, nhà trường đến các tổ chức và chính phủ - cùng chung tay hành động, chúng ta mới có thể xây dựng một tương lai thực sự an toàn và đầy hy vọng cho mọi trẻ em trên cả nước. Những nỗ lực trong năm 2024 là minh chứng rõ ràng rằng, Việt Nam đang đi đúng hướng trong hành trình bảo vệ và nuôi dưỡng thế hệ tương lai.

Bảo vệ trẻ em khỏi bạo lực không chỉ là một yêu cầu đạo đức mà còn là nền tảng để xây dựng một xã hội an toàn, công bằng và bền vững. Như Nelson Mandela từng nhấn mạnh: “An toàn và an ninh không tự nhiên xảy ra; đó là kết quả của sự đồng thuận và đầu tư tập thể”. Điều này cho thấy, mọi cấp độ từ chính phủ, tổ chức quốc tế đến cộng đồng và cá nhân đều cần phối hợp chặt chẽ để đạt được mục tiêu này. Tuy nhiên, trách nhiệm không thể chỉ nằm trên vai các nhà lãnh đạo hoặc tổ chức lớn. Mỗi cá nhân, mỗi gia đình đều có vai trò quan trọng trong việc tạo ra một môi trường lành mạnh và an toàn cho trẻ em. Đó có thể là việc thay đổi cách giáo dục trong gia đình, phát triển các kỹ năng sống hoặc đơn giản là lắng nghe trẻ em nhiều hơn.

Hơn lúc nào hết, tất cả chúng ta cần hành động ngay hôm nay. Đầu tư vào giáo dục, xây dựng các chính sách bảo vệ hiệu quả và đảm bảo quyền trẻ em không chỉ là trách nhiệm của hiện tại mà còn là món quà dành cho tương lai. Hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ. Từ nâng cao nhận thức đến việc thúc đẩy các chương trình hành động cụ thể, tất cả đều có thể tạo ra sự thay đổi. Chỉ khi có sự chung tay của cả xã hội, chúng ta mới có thể đảm bảo một tương lai không còn bạo lực và đầy ắp hy vọng cho thế hệ mai sau.

Khổng Hà