Thúc đẩy phát triển công nghiệp chế biến nông sản và cơ giới hóa nông nghiệp

Các đại biểu dự hội nghị tại điểm cầu Thanh Hóa.

Tại điểm cầu Thanh Hóa, đồng chí Mai Xuân Liêm, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cùng đại diện lãnh đạo các sở, ngành liên quan đã tham dự hội nghị.

Nâng cao năng lực công nghiệp chế biến nông sản và thúc đẩy cơ giới hóa trong nông nghiệp là điều kiện căn bản góp phần nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững cho nông sản. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, từ năm 2013-2019, công nghiệp chế biến nông sản cả nước đã có bước phát triển mạnh trên cả quy mô và mức độ so với giai đoạn 5 năm trước. Tốc độ gia tăng giá trị hàng năm đạt từ 5-7%. Trong đó, xuất khẩu chiếm khoảng 65% tổng giá trị sản phẩm chế biến.

Nhờ công nghiệp chế biến nông sản tăng trưởng mạnh, các mặt hàng nông sản xuất khẩu trong những năm qua tăng cao. Kim ngạch xuất khẩu nông sản tăng bình quân 8-10%, trong đó năm 2019 đạt mức kỷ lục 41,3 tỷ USD. Hiện nông sản Việt Nam đã xuất sang hơn 180 nước và vùng lãnh thổ, trong đó có các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản.

Hiện nay, tại nhiều địa phương đã hình thành và phát triển hệ thống công nghiệp chế biến nông sản có công suất thiết kế bảo đảm chế biến khoảng 120 triệu tấn nguyên liệu nông sản/năm, với hơn 7.500 doanh nghiệp quy mô công nghiệp gắn với xuất khẩu. Riêng trong 2 năm 2018-2019, đã có 30 dự án lớn về chế biến nông sản, với số vốn khoảng 1 tỷ USD được khởi công xây dựng, trong đó, một số cơ sở đã đi vào sản xuất. Trong nước cũng đã phát triển, hình thành một số ngành hàng hoặc sản phẩm có công nghệ chế biến hiện đại như: chế biến hạt điều, lúa, gạo, tôm, cá tra… Ngành công nghiệp chế biến nông sản đang tạo việc làm cho khoảng 1,6 triệu lao động, đồng thời đưa nông nghiệp Việt Nam hội nhập với thế giới.

Trong lĩnh vực cơ giới hóa đồng bộ, hiện tỷ lệ cơ giới hoa làm đất cây nông nghiệp đạt 94%; khâu gieo, trồng đạt 42%; các khâu chăm sóc đạt 77%; thu hoạch lúa đạt 65%... Năm 2019 so với năm 2011 số lượng máy kéo cả nước tăng khoảng 48%, máy gặt đập liên hợp tăng 79%; máy sấy nông sản tăng 29%. Đối với công nghiệp chế tạo máy, thiết bị nông nghiệp, đến nay, ngành cơ khí trong nước đã sản xuất được động cơ, máy kéo công suất đến 30 mã lực (HP), chiếm trên 30% thị phần trong nước. Cả nước hiện có 7.803 doanh nghiệp cơ khí và gần 100 cơ sở chế tạo máy, thiết bị nông nghiệp.

Bên cạnh đó, báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng chỉ ra những hạn chế cơ bản trong phát triển công nghiệp chế biến nông sản và cơ giới hóa ở nước ta, như: Trình độ công nghệ chế biến còn hạn chế. Nhiều cơ sở chế biến của nhiều ngành hàng có tuổi đời trên 15 năm. Doanh nghiệp chưa chủ động được nguồn nguyên liệu. Tổn thất sau thu hoạch cao, chiếm tới 10-20%. Trong cơ giới hóa nông nghiệp, hầu hết các máy làm đất công suất nhỏ, chỉ thích hợp với quy mô hộ và đất manh mún. Một số khâu tỷ lệ cơ giới hóa còn thấp. Các chính sách về đất đai, tài chính, tín dụng, khoa học công nghệ… chưa đáp ứng kịp yêu cầu thực tiễn sản xuất, kinh doanh.

Phát biểu kết luận hội nghị trực tuyến, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh và đánh giá cao những thành tựu vượt bậc của ngành nông nghiệp trong những năm qua. Trong đó, nhiều ngành hàng, nhiều sản phẩm nông sản có những bước phát triển nhanh, như: sữa, ngành gỗ, thủy sản. Tuy nhiên, Thủ tướng cũng thẳng thắn đánh giá, lĩnh vực phát triển công nghiệp chế biến nông sản và cơ giới hóa của nước ta còn rất nhiều dư địa phát triển. Lãng phí và thất thoát lớn trong nông nghiệp vẫn còn cao do các khâu chế biến, thu hoạch, bảo quản còn hạn chế. Tỷ lệ cơ giới hóa còn thấp.

Để thực hiện thành công mục tiêu đưa ngành công nghiệp chế biến nông sản Việt Nam đứng trong số 10 nước hàng đầu thế giới vào năm 2030, là trung tâm chế biến sâu và logistics nông sản toàn cầu và có đủ năng lực chế biến, đáp ứng yêu cầu của sản xuất nông nghiệp với tốc độ tăng giá trị hàng nông sản qua chế biến sâu đạt 7-8%/năm, đưa mức độ cơ giới hóa các khâu trong sản xuất nông nghiệp đạt từ 80-100%, Thủ tướng đề nghị, sau hội nghị này, Bộ NN-PTNT chủ trì, cùng các Bộ ngành sớm nghiên cứu, soạn thảo và trình Thủ tướng chỉ thị về chiến lược phát triển công nghiệp chế biến và cơ giới hóa nông nghiệp đến năm 2030, nghị định về chính sách cho công nghiệp chế biến và cơ giới hóa trong nông nghiệp.

Thủ tướng cũng đề nghị các địa phương, doanh nghiệp, các Bộ ngành cần lắng nghe, tiếp thu, vận dụng phù hợp, tháo gỡ, tạo điều kiện cho hộ nông dân, HTX, doanh nghiệp có điều kiện tiếp cận nhiều hơn nữa về cơ giới hóa và đẩy mạnh chế biến nhằm đón thời cơ mới của một đất nước có nền nông nghiệp đa dạng. Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục nghiên cứu, áp dụng sâu hơn công nghệ nhằm nâng cao giá trị và chất lượng các sản phẩm nông sản. Bộ Công Thương triển khai sớm chiến lược phát triển ngành cơ khí để đẩy mạnh khâu ứng dụng cơ giới hóa trong nông nghiệp. Thủ tướng cũng đề nghị Ngân hàng Nhà nước sớm nghiên cứu chính sách hỗ trợ, kéo dài thời gian vay, giảm lãi suất, do tỉ suất lợi nhuận của nông nghiệp rất thấp.

Bên cạnh đó, Thủ tướng cũng nhấn mạnh việc đẩy mạnh xuất khẩu nông sản tươi là rất cần thiết, nhưng chế biến sâu càng quan trọng hơn nhằm gia tăng giá trị, tạo điều kiện cho việc phát triển và mở rộng thị trường xuất khẩu, hạn chế tối đa việc được mùa rớt giá. Bên cạnh việc tiếp tục tìm kiếm, mở rộng thị trường xuất khẩu, Thủ tướng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của việc phát triển, chinh phục thị trường nội địa trong thời gian tới. Xem đây là ưu tiên hàng đầu để nhân dân trong nước được sử dụng sản phẩm nông sản an toàn, chất lượng.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Mai Xuân Liêm triển khai nhiệm vụ cho các sở, ngành, địa phương trong tỉnh.

Sau hội nghị trực tuyến của Chính phủ, đồng chí Mai Xuân Liêm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trên cơ sở kết luận của Thủ tướng, tham mưu cho tỉnh các giải pháp để triển khai các biện pháp cụ thể trong phát triển công nghiệp chế biến nông sản và cơ giới hóa. Đồng thời, tiếp tục nắm bắt, khuyến khích, tạo điều kiện trong vấn đề tích tụ ruộng đất, phát triển hàng hóa quy mô lớn. Với các doanh nghiệp, HTX, hộ gia đình có nhu cầu thuê đất, phát triển các vùng sản xuất tập trung, các địa phương cần tích cực tạo điều kiện thuận lợi trong các thủ tục tiếp cận. Phó Chủ tịch Mai Xuân Liêm cũng đề nghị Ngân hàng Nhà nước - Chi nhánh Thanh Hóa quan tâm, tạo điều kiện thúc đẩy các chính sách tín dụng trên lĩnh vực nông nghiệp, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, HTX đầu tư, phát triển các vùng sản xuất hàng hóa tập trung và xây dựng các nhà máy chế biến, nâng cao giá trị nông sản trên địa bàn.

Minh Hằng