Thực hư một tập đoàn quyền lực của Mỹ sở hữu 47% đất đai ở Ukraine

Ông Zelensky trao đổi với ông Larry Fink, Chủ tịch kiêm CEO của tập đoàn BlackRock theo hình thức trực tuyến. Ảnh: Văn phòng Tổng thống Ukraine.

Đất đai Ukraine – Tài sản vô giá giữa xung đột

Ukraine từ lâu được biết đến với những cánh đồng màu mỡ bậc nhất thế giới, nhờ vào loại đất “đen” quý hiếm gọi là chornozem – chứa hàm lượng mùn cao, rất lý tưởng cho nông nghiệp. Quốc gia này sở hữu khoảng 25% trữ lượng đất đen toàn cầu, biến nơi đây thành điểm nóng chiến lược cả về địa chính trị lẫn kinh tế.

Kể từ khi xung đột bùng phát năm 2022, việc tái thiết Ukraine trở thành chủ đề được nhiều tập đoàn quốc tế quan tâm. Trong số đó, cái tên BlackRock nổi lên như một đối tác tiềm năng.

BlackRock không chỉ là một quỹ đầu tư bình thường, mà là thế lực tài chính có ảnh hưởng sâu rộng bậc nhất thế giới hiện nay. Với khối tài sản hơn 11.000 tỷ USD (năm 2024), tập đoàn này kiểm soát cổ phần ở hàng loạt doanh nghiệp lớn, từ công nghệ, dầu khí cho đến y tế và quốc phòng ở Mỹ và trên thế giới. Các quyết định đầu tư của BlackRock không chỉ gây chấn động thị trường tài chính, mà còn ảnh hưởng đến chính sách kinh tế của nhiều quốc gia.

Đầu năm nay, BlackRock đã tìm cách thâu tóm quyền quản lý cảng Panama từ một công ty ở Hong Kong (Trung Quốc). Tuy nhiên, tham vọng đó nhanh chóng vấp phải sự phản ứng mạnh từ phía Bắc Kinh. Trung Quốc đã công khai lên tiếng và gây áp lực khiến thương vụ bị đình lại.

Quay trở lại với Ukraine, cuối năm 2022, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã gặp Giám đốc điều hành BlackRock, ông Larry Fink, để bàn về việc thành lập Quỹ Phát triển Ukraine (UDF), nhằm kêu gọi đầu tư nước ngoài cho công cuộc tái thiết, theo trang mạng Ukraine United24media.

Từ cuộc gặp kín đến tin đồn chấn động

Mức độ phân bổ đất đai màu mỡ phù hợp phát triển nông nghiệp ở Ukraine. Ảnh: United24media.

Chỉ một thời gian ngắn sau cuộc gặp, mạng xã hội và truyền thông không chính thống bắt đầu xuất hiện nhiều thông tin gây sốc: BlackRock đã “thâu tóm” 47% đất nông nghiệp Ukraine, và thậm chí yêu cầu Kiev không chôn thi thể binh sĩ ở những khu vực “đất quý” này để “không lãng phí tài nguyên”.

Một số kênh truyền thông Nga còn lan truyền thông tin đại diện BlackRock đã yêu cầu Tổng thống Zelensky “lấy lại quyền kiểm soát” đất đai ở vùng Kherson, Kharkiv và Zaporizhzhia – nơi được cho là đã lọt vào tay các nhà đầu tư quốc tế.

Các bài đăng bằng tiếng Anh cũng lan truyền chóng mặt. Một tài khoản trên nền tảng X mang tên @ShadowofEzra đăng tải tuyên bố về “47% đất đai ở Ukraine bị chiếm hữu”, thu hút tới 5,8 triệu lượt xem. Tài khoản khác là @iluminatibot thì khẳng định BlackRock đã ký “thỏa thuận nửa nghìn tỷ USD” để tái thiết Ukraine, làm dấy lên nhiều thuyết âm mưu.

Phủ nhận từ các bên liên quan

Tuy nhiên, các hãng kiểm chứng thông tin độc lập như Delfi (Litva) hay Mythdetector (Gruzia) đều bác bỏ những tuyên bố này. Theo họ, BlackRock không hề sở hữu, mua hay thuê bất kỳ mảnh đất nông nghiệp nào tại Ukraine.

Phía BlackRock cũng lên tiếng làm rõ. Người phát ngôn Marc Bubeck khẳng định: “Chúng tôi chưa bao giờ mua bất kỳ mảnh đất nông nghiệp nào ở Ukraine. Các thông tin lan truyền là hoàn toàn sai sự thật”.

Thực tế, BlackRock chỉ thực hiện vai trò tư vấn miễn phí cho chính phủ Ukraine trong giai đoạn thiết kế quỹ UDF, chứ không trực tiếp đầu tư hay kiểm soát bất kỳ tài sản nào. Thậm chí đến tháng 1/2025, họ đã dừng hẳn các hoạt động liên quan do “không tìm được nhà đầu tư phù hợp”.

Tình hình sở hữu đất nông nghiệp ở Ukraine tính đến năm 2020. Ảnh: United24media.

“Không ai muốn đổ tiền vào một thị trường đầy bất ổn và rủi ro pháp lý như Ukraine hiện nay”, ông Bubeck nói với truyền thông địa phương, theo United24media.

Hệ thống sở hữu đất đai tại Ukraine

Theo luật Ukraine hiện hành, người nước ngoài không được phép sở hữu đất nông nghiệp ở nước này. Việc mở cửa thị trường đất đai mới chỉ diễn ra từ tháng 7/2021, sau gần 20 năm bị cấm. Dù luật cho phép cá nhân Ukraine được mua bán đất tư nhân, nhưng đất thuộc sở hữu nhà nước vẫn bị cấm chuyển nhượng.

Tính đến nay, chỉ có khoảng 1,5% đất nông nghiệp đủ điều kiện đã được mua bán, với giá trung bình dưới 1.000 euro/ha – thấp hơn rất nhiều so với mặt bằng châu Âu. Đặc biệt, chưa có công ty nước ngoài nào được phép sở hữu đất trừ khi được chấp thuận qua một cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc.

Theo United24media, phần lớn đất đai vẫn thuộc về các công ty nông nghiệp Ukraine, với khoảng 15.600 doanh nghiệp kiểm soát 54% diện tích đất nông nghiệp. Chỉ hai công ty có yếu tố nước ngoài sở hữu đất ở Ukraine. Công ty Agroprosperis có đầu tư từ Mỹ sở hữu 300.000 ha và công ty Continental Farmers của Ả Rập Saudi, sở hữu 195.000 ha.

Đăng Nguyễn - United24media