Thực hư 'thần dược' mang tên mật cá

Nghe lời người quen nói mật cá éc (cá ét - Labeo chrysophekadion, họ cá chép, có ở sông Mekong, sông Chao Phraya (Thái Lan), bán đảo Mã Lai, Sumatra, Java và Kalimantan, trị được bệnh tim, nên ngày 14-8, ông N.V.B., 46 tuổi, ở xã Thanh Mỹ, huyện Tháp Mười, Đồng Tháp mua hai con cá éc để lấy mật, nhưng ông làm vỡ một cái... Ông cho mật vào nước để uống, khoảng vài giờ sau thấy người mệt lừ đừ, đau bụng rồi đến không tiểu được, ngày sau lại xuất hiện vàng da, vàng mắt, nên gia đình đưa đi BV cấp cứu…

Hỏi gia đình, bác sĩ nghĩ đến ngộ độc mật cá. Triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm cho thấy ông đã suy gan, thận cấp nên lập tức phải chạy thận nhân tạo, chống độc, truyền dịch tăng thải độc… để cứu tính mạng...

Sau một tuần hồi sức tích cực, ngày 20-8, BV Đồng Tháp cho biết bệnh nhân đã qua nguy kịch. Bác sĩ nói, rất may một chiếc mật vỡ, nếu không ông uống cùng lúc cả 2 thì chưa chắc đã qua được…

Trước đó, chị T.K.Y, 37 tuổi, cũng ở Đồng Tháp, được BV Triều An, TP HCM cứu sống. BS Ngô Dũng Cường, Trưởng khoa cấp cứu hồi sức tích cực và chống độc BV Triều An cho biết, bệnh nhân suy gan cấp, tổn thương thận cấp nặng do uống mật cá ét để bồi bổ sức khỏe… Sau 6 ngày uống mật thấy mệt, buồn nôn, tiểu tiện rất ít; vàng da, vàng mắt… Phải mất hai tuần điều trị tích cực, lọc máu 6 lần, chức năng gan, thận mới được cải thiện…

Đã từ lâu, nhân dân các vùng miền phía Bắc truyền miệng nhau mật cá trắm chữa được bệnh đau bụng, đau lưng, hen suyễn, ho kinh niên; người ốm yếu, suy nhược uống mật cá trắm sẽ khỏe...; tráng dương cho người khỏe…, nay ở phía Nam cũng truyền như vậy. Vì thế hàng năm cả nước có hàng chục vụ ngộ độc mật cá trắm…

Một bệnh nhân phải điều trị ở BV Bạch Mai vì nuốt mật cá trắm.

Ông Lê Đình Đ., 58 tuổi, ở Thanh Liêm, Hà Nam thì nhập Trung tâm chống độc Bạch Mai ngày mồng 4 Tết… Nghe nói uống mật cá trắm khỏe người, nên pha mật cá vào rượu… Sau uống khoảng 7 giờ, ông đau bụng, nôn nhiều, tiểu ít, vẫn cố chịu đựng vì kiêng đi viện đầu năm, nhưng tình thế nguy ngập, buộc phải đi...

BS Nguyên ở Trung tâm nói rằng: Nếu ông đến muộn chút nữa, có thể sẽ tử vong vì không được chạy thận lọc độc kịp thời… Sau 3 ngày chạy thận, thải độc, truyền dịch…, ông qua được cơn hiểm nghèo nhưng vẫn còn phải chạy thận tiếp…

Cô T.T.N., 26 tuổi, ở Bạc Liêu, nghe đồn nuốt 100 cái mật cá trôi tươi sẽ khỏi bệnh động kinh. Trong 2 tháng, mẹ cho nuốt ngày 1, 2 hay 3 cái hoặc 2 ngày một cái, tùy theo cá chợ nhiều, ít, lớn, nhỏ. Trước khi nhập viện Chợ Rẫy một tuần, cô đau bụng, nhức đầu, mệt mỏi rồi đến tiêu chảy ngày 2 lần, phân màu nâu, có nhầy; ói nhiều lần, ói cả máu tươi; đau âm ỉ ở hạ sườn phải suốt 5 ngày, cơn đau ngày càng nhiều nên phải nhập viện. Ba ngày trước khi nhập viện nước tiểu rất ít, nhập viện thì không có nước tiểu. Xét nghiệm thấy suy thận và gan cấp. Sau chạy thận 2 tuần, may mắn là chức năng gan, thận của cô dần hồi phục…

Anh H., ở TP Long Xuyên, An Giang, nghe đồn ăn mật cá trắm tăng cường khả năng đàn ông nên nuốt tươi liền hai cái mật…., phải chạy thận và hồi sức tích cực dài ngày…

Bé trai 14 tuổi, ở Bắc Ninh, nhập Trung tâm chống độc Bạch Mai khi men gan cao hơn bình thường gần 200 lần; đau dữ dội vùng thượng vị, nôn mửa, tiêu chảy… Cháu bị bệnh đường ruột nên gia đình cho uống mật cá trắm theo mách nước của người làng. Chiều mùng 3 Tết, nhà mua con trắm nặng gần 4kg về làm món lẩu, mẹ lấy mật hòa với đường cho uống. Ba giờ sau cháu phải đi BV tỉnh rồi BV Bạch Mai trong tình trạng gan bị hủy hoại nặng, da vàng suộm, mệt lả… Sau 2 ngày điều trị, men gan của cháu bắt đầu giảm và rất may là không bị suy thận, một trường hợp hiếm có khi ngộ độc mật cá…

Các BS ở Trung tâm chống độc Bạch Mai cho biết, hàng năm Trung tâm phải cấp cứu 20, 30 hay 50 ca ngộ độc mật cá và cuối năm thường nhiều hơn vì người dân thường tát ao, có nhiều cá to… Xa xưa, cho rằng mật cá trắm chữa mờ mắt, đau mắt đỏ; tắc họng; hen suyễn; co giật; bệnh tiêu hóa, phụ khoa… Hiện nay các thầy thuốc đông y nói mật cá không có tác dụng chữa bệnh, bồi bổ cơ thể, tăng cường sinh lực, thậm chí có rất nhiều trường hợp nuốt, uống mật cá đã bị ngộ độc, nguy hiểm tính mạng. Mật cá trắm, cá éc nguy hiểm nhất còn mật cá trôi, chép, anh vũ cũng gây ngộ độc.

Mật cá họ chép (éc, trắm, trôi, mè, diếc…) có trên 90% là chất Cyprinol sulfat, còn lại là các acid mật khác, gây rối loạn tiêu hóa cấp: đau bụng, buồn nôn, ói mửa, tiêu chảy; gây tử vong với tỉ lệ cao do suy thận, gan cấp: tiểu ít, vô niệu (nước tiểu dưới 300 ml/24 giờ, dẫn đến phù phổi cấp, phù não do ứ nước), vàng da, tăng men gan, xuất huyết do hủy hoại tế bào gan; rối loạn nước và điện giải; làm nhịp tim chậm và co giật toàn thân. Cyprinol rất bền với nhiệt nên đun sôi lâu không biến đổi.

Cá trắm nặng 3 kg trở lên mật chắc chắn gây ngộ độc nặng, tử vong sau 2 - 3 ngày nếu không được cấp cứu kịp thời, nhưng có nhiều trường hợp trắm nặng 0,5 kg mật cũng đã gây ngộ độc…

Có lẽ do mật gấu hoang có vài công dụng rất tốt nên người ta cho rằng các loại mật đều tốt và khắp nơi người ta có cả "công nghệ" lấy mật gấu nuôi bằng… cơm nguội và rau muống; uống mật vịt, chó, lợn, rắn, bò tót, cóc… và cũng ngộ độc. Anh Dương Xuân Nghĩa, ở TP Thái Nguyên, uống hai chén rượu mật lợn rồi miệng nôn trôn tháo; người lả, không đứng được; da vàng ệch… BV Thái Nguyên chuyển thẳng đến Trung tâm chống độc Bạch Mai khi gan, thận đã tổn thương nặng nề.

Đồn thổi tạo ra tâm lý đám đông: Chủ một vựa cá ở TP Cần Thơ cho biết, ngày nào cũng có người đến hỏi mua mật cá lóc, cá trắm, bảo để ngâm rượu uống hay nuốt tươi chữa bệnh. Nghe họ nói mật cá chữa bệnh cũng "hay" như mật gấu nên ai mua là tôi bán!?

Theo Báo Công An Nhân Dân