Thuế cà phê Mỹ về 0%: Cơ hội bứt phá cho xuất khẩu Việt?

Việc Mỹ đưa thuế nhập khẩu cà phê về 0% được cho là cơ hội lớn với Việt Nam.

Cánh cửa mở cho cà phê Việt?

Ngày 14-11, Reuters và nhiều hãng thông tấn đưa tin Tổng thống Donald Trump miễn thuế đối ứng với hàng loạt thực phẩm và nông sản, trong đó có cà phê. Mục tiêu là hạ nhiệt chi phí sinh hoạt cho người tiêu dùng Mỹ, vốn đang chịu áp lực giá thực phẩm tăng cao. Tin này lập tức biến ngành cà phê Việt Nam thành tâm điểm cơ hội chiến lược lớn.

Trước đó vài tuần, thông tin rò rỉ cho thấy Mỹ sẽ ưu tiên các quốc gia sản xuất cà phê lớn nhưng không trồng được tại Mỹ, và Việt Nam thường được nhắc tên. Các chuyên gia dự báo Mỹ sẽ đưa cà phê Việt vào danh sách "sản phẩm chiến lược được miễn trừ thuế" theo khung thỏa thuận thương mại song phương mới, nối tiếp Tuyên bố chung về “Hiệp định Thương mại đối ứng, công bằng và cân bằng", trong đó Washington cam kết xem xét bãi bỏ thuế 20% hiện hành đối với một số sản phẩm của Việt Nam.

Sắc lệnh mới được giới phân tích cho là củng cố quan điểm rằng giảm thuế từ 20% về 0% không còn là chuyện "nói suông". Đây là thời điểm ngành cà phê Việt rà soát lại toàn bộ cấu trúc, xác định rõ thuận lợi, nắm bắt cơ hội và chuẩn bị trước thách thức.

Một yếu tố then chốt nữa là Brazil, nguồn cung cà phê lớn nhất cho Mỹ vẫn sẽ chịu thuế nhập khẩu 40%. Điều này tạo khe hở chiến lược để cà phê Việt gia tăng hiện diện. Ngày 15-11, AP News dẫn lời Phó Tổng thống Brazil, ông Geraldo Alckmin, cho hay cà phê Brazil vẫn chịu thuế bổ sung 40%, bất chấp ông Trump miễn thuế đối ứng cho các mặt hàng này.

Cà phê Việt tính đường gia tăng vào Mỹ

Thông tin Mỹ sẽ giảm thuế về 0% khiến các nhà xuất khẩu cà phê Việt phấn khởi và nhanh chóng lập chiến lược tăng thị phần. Ông Nguyễn Đức Hùng, Chủ tịch HĐQT Napoli Coffee, cho biết hiện xuất khẩu sang Mỹ chỉ chiếm 10% tổng lượng của công ty, khoảng 100 container/tháng. Nếu thuế giảm về 0%, công ty dự kiến tăng sản lượng gấp 10 lần. "Mỹ đang thiếu cà phê, trong khi thuế hiện nay cao khiến nguồn cung Việt Nam chưa khai thác hết tiềm năng. Khi thuế giảm, cơ hội là rất rõ ràng”, ông Hùng nói.

Không chỉ Napoli Coffee, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cà phê Việt theo ông Hùng tiết lộ tại cuộc họp ngành hôm qua cũng đang ráo riết kế hoạch điều chuyển lực lượng kinh doanh và logistics sang thị trường Mỹ - vốn trước đây tập trung chủ yếu vào châu Âu, Trung Đông... Mỹ đang trở thành điểm đến chiến lược nhờ tín hiệu giảm thuế và sức tiêu thụ mạnh, mở ra cơ hội lớn cho xuất khẩu cà phê Việt.

Mỹ hiện là nước nhập khẩu cà phê lớn nhất thế giới, với tổng giá trị khoảng 9 tỉ đô la năm 2024. Về giá trị, Brazil là nguồn cung số một, Việt Nam đứng thứ 8 với 364 triệu đô la, theo World's Top Exports. Về lượng, Việt Nam xếp thứ 3.

Cà phê Việt chủ yếu xuất thô. Ảnh: TL

Theo số liệu Cục Hải quan, tháng 10 vừa qua, Việt Nam xuất khẩu 3.864 tấn cà phê sang Mỹ, trị giá 19,4 triệu đô, nâng 10 tháng lên gần 407 triệu đô từ 74.680 tấn cà phê, tăng 85% về giá trị và 10% về lượng so với cùng kỳ năm ngoái.

Trao đổi với báo chí, một đại diện Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA) không mấy bất ngờ thông tin trên và nhận định Mỹ ưu tiên cà phê Việt để bù đắp nguồn cung khi Brazil chịu thuế cao. "Mỹ phụ thuộc gần 90% vào cà phê Brazil. Nếu Mỹ hạ thuế cà phê Việt về 0%, trong khi các nguồn khác vẫn chịu thuế cao, đây sẽ là lợi thế cực lớn”, người đại diện VICOFA nhấn mạnh.

Hiện 99% cà phê tiêu thụ tại Mỹ phải nhập khẩu. Thuế cao đã đẩy giá cà phê bán lẻ lên mức chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ. Giá trung bình 1 pound cà phê xay tại Mỹ đạt 9,14 đô vào tháng 9-2025, tăng 41% so với cùng kỳ năm ngoái. Dữ liệu Cục Thống kê Lao động Mỹ cho thấy giá bán lẻ tháng 8-2025 tăng gần 21% so với năm trước, một phần do thuế nhập khẩu: Brazil 50%, Việt Nam 20%, Indonesia 19%, Colombia 10%.

Về năng lực cạnh tranh, Việt Nam là nhà sản xuất Robusta lớn nhất thế giới, chi phí thấp hơn Arabica và nhiều quốc gia khác. Đây là lợi thế rõ ràng khi thâm nhập thị trường Mỹ, đặc biệt ở phân khúc giá cạnh tranh.

Những thách thức chiến lược

Dù việc miễn thuế nhập khẩu mở ra cơ hội lớn, các doanh nghiệp cà phê Việt Nam vẫn phải đối mặt với không ít thách thức và rủi ro chiến lược. Một trong những rào cản lớn nhất là khẩu vị tiêu dùng tại Mỹ. Phần đông người Mỹ, đặc biệt trong nhóm người uống cà phê truyền thống, ưa chuộng Arabica - loại cà phê có hương thơm nhẹ, vị thanh, ít đắng hơn so với Robusta.

Mặc dù thị trường chủ yếu tiêu thụ Arabica, doanh nghiệp Việt vẫn có cơ hội xuất khẩu Robusta và Arabica nhập khẩu từ Lào, Myanmar, sau đó chế biến sâu để phù hợp với nhu cầu Mỹ, đặc biệt các dòng cà phê viên nang, cà phê nhỏ giọt, cà phê pha lạnh, theo xu hướng tiêu dùng hiện đại và tiện lợi.

Theo lãnh đạo Napoli Coffee, giá Arabica Việt Nam hiện đã tiệm cận Robusta, tạo điều kiện thuận lợi để cạnh tranh. "Cà phê Việt Nam, dù là Robusta hay Arabica, đều có thể xuất khẩu và cạnh tranh nếu thuế được miễn", ông Đức Hùng nhấn mạnh.

Tuy nhiên, theo đánh giá sơ bộ, để người tiêu dùng Mỹ chuyển dần sang cà phê Robusta Việt Nam, sẽ cần một quá trình thích nghi kéo dài khoảng 2-3 năm. Đồng thời, Việt Nam cần đa dạng hóa sản phẩm, điều chỉnh khẩu vị và tiêu chuẩn chế biến để đáp ứng gu thưởng thức của người Mỹ, từ đó từng bước "lấn sân" thị trường lớn này.

Việt Nam cần nâng cao chế biến sâu, xây dựng thương hiệu cà phê chất lượng cao. Ảnh: TTXVN

Cụ thể, để Robusta Việt Nam có thể gia tăng vị trí trên thị trường Mỹ, doanh nghiệp cần cân nhắc phát triển sản phẩm blend (Arabica - Robusta), hoặc đầu tư vào các dòng cà phê hòa tan hoặc sản phẩm pha sẵn như cà phê viên nén, cà phê phin nhỏ giọt hay cà phê pha lạnh..., theo xu hướng tiêu dùng hiện đại và tiện lợi..

Một thách thức quan trọng là thương hiệu, truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn bền vững. Người tiêu dùng và nhà phân phối Mỹ ngày càng quan tâm đến nguồn gốc, chứng nhận ESG và khả năng truy xuất từ nông trại. Nếu cà phê Việt chỉ xuất dưới dạng "nguồn cung rẻ" mà thiếu minh bạch, ưu đãi thuế chỉ mang lại lợi ích ngắn hạn.

Khả năng chế biến sâu cũng đang là điểm yếu. Hiện nhiều doanh nghiệp Việt chủ yếu xuất khẩu cà phê nhân thô, chưa có đủ năng lực trong mảng rang xay hoặc cà phê hòa tan quy mô lớn để tiếp cận thị trường Mỹ một cách cạnh tranh. Đầu tư vào công nghệ chế biến hiện đại và kiểm soát chất lượng cao không hề nhỏ; nếu triển khai không đồng bộ, doanh nghiệp dễ rơi vào phân khúc giá thấp, khó tạo dấu ấn thương hiệu.

Bên cạnh đó, logistics quốc tế là yếu tố cần cân nhắc kỹ. Dù thuế nhập khẩu về 0%, chi phí vận chuyển, bảo quản và lưu kho tại Mỹ vẫn cao. Nếu doanh nghiệp không có chiến lược hợp tác với hãng tàu hoặc kho trung chuyển tại Mỹ, lợi thế thuế có thể bị triệt tiêu bởi chi phí logistics. Xây dựng chuỗi cung ứng hiệu quả và phối hợp với đối tác tại Mỹ là việc phải tính toán từ rất sớm.

Mặt khác, nếu Brazil đàm phán để Mỹ miễn thuế cho toàn bộ mặt hàng cà phê, không phân biệt quốc gia, thì cục diện sẽ quay lại trạng thái trước khi áp thuế đối ứng, và lợi thế của Việt Nam gần như không còn. Theo các nhà phân tích, nếu Việt Nam không nhanh chóng chuyển từ xuất khẩu thô sang giá trị cao, rất dễ bị cạnh tranh ép về chi phí và thương hiệu. Điều này đòi hỏi các hội ngành cà phê và các doanh nghiệp xuất khẩu chủ động giám sát, tham gia đàm phán và xây dựng kịch bản ứng phó linh hoạt.

Theo các chuyên gia, miễn thuế là cơ hội mở rộng thị trường quan trọng, nhưng doanh nghiệp Việt cần chiến lược toàn diện: từ sản phẩm, thương hiệu, chế biến đến logistics và theo dõi chính sách. Chỉ khi cân bằng được các yếu tố này, cà phê Việt mới có thể tận dụng tối đa ưu thế thuế và ghi dấu ấn bền vững tại thị trường Mỹ.

Lê Hoàng