Thuế quan Mỹ có thể khiến Nhật Bản dừng tăng lãi suất

Thống đốc BOJ Kazuo Ueda - Ảnh: Reuters.

Thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể đã đặt dấu chấm hết cho chu kỳ tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ), với khả năng cơ quan này tiếp tục nâng lãi suất đang giảm nhanh do rủi ro tiềm ẩn mà thuế quan đặt ra đối với lĩnh vực xuất khẩu của Nhật - một cựu quan chức BOJ nhận định.

Bà Takako Masai - người từng công tác 5 năm tại BOJ cho tới năm 2021 và hiện vẫn có mối quan hệ thân cận với các nhà hoạch định chính sách tiền tệ Nhật Bản - nhận định rằng sự bất định liên quan tới chính sách thương mại của Mỹ đang gây ra những gián đoạn lớn trong nền kinh tế toàn cầu. Bà cho rằng những gián đoạn đó có thể sẽ ảnh hưởng xấu tới hoạt động xuất khẩu, tăng trưởng kinh tế, tăng trưởng tiền lương và tiêu dùng của Nhật.

Đặc biệt, thuế quan mà Mỹ áp lên ô tô nhập khẩu đang gây ra thiệt hại lớn cho Nhật do vai trò trụ cột của ngành công nghiệp ô tô trong nền kinh tế nước này, bà Masai nói trong một cuộc trò chuyện với hãng tin Reuters. “Cuộc thử thách thực sự đối với nền kinh tế Nhật Bản có thể đến vào năm 2026”, vì ảnh hưởng của thuế quan Mỹ sẽ bắt đầu hiện rõ trong 6-12 tháng kể từ bây giờ, bà nhấn mạnh.

“BOJ có lẽ sẽ không thể tăng lãi suất thêm trong một thời gian tương đối dài”, bà Masai nói. Tùy theo các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ với các đối tác diễn ra như thế nào, BOJ có thể dừng tăng lãi suất trong năm nay và trong cả năm 2026, bà nhận định.

Trong một cuộc khảo sát của hãng tin Reuters, các nhà phân tích dự báo BOJ sẽ không có thêm một đợt tăng lãi suất nữa trong năm nay như dự báo trước đó, và một tỷ lệ đa số mong manh dự báo đợt tăng tiếp theo sẽ diễn ra vào đầu năm 2026. Đợt tăng lãi suất gần đây nhất của BOJ diễn ra vào tháng 1/2025.

Trước khi rút khỏi chương trình kích cầu khổng lồ vào tháng 3/2024, BOJ đã duy trì lãi suất âm trong nhiều năm kết hợp với biện pháp kiểm soát đường cong lợi suất trái phiếu (YCC) để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đưa lạm phát lên mục tiêu 2%. BOJ chấm dứt lãi suất âm bằng đợt nâng lãi suất đầu tiên sau 17 năm vào tháng 3/2024 và sau đợt nâng thứ ba vào tháng 1/2025, lãi suất qua đêm của cơ quan này đạt 0,5%, cao nhất 17 năm, duy trì tới hiện tại.

Bà Masai nhận định rằng việc Thống đốc Ueda chấm dứt chương trình kích cầu khổng lồ là hợp lý, nhưng bà cảnh báo về việc tăng lãi suất quá nhanh quá nhiều khi nền kinh tế có thể phải đương đầu tác động từ thuế quan Mỹ. Thay vào đó, bà cho rằng BOJ có thể cần cam kết giữ lãi suất ở mức thấp để hỗ trợ các nỗ lực của Chính phủ và khu vực tư nhân tái cấu trúc nền kinh tế, chẳng hạn thông qua kích thích nhu cầu trong nước và đa dạng hóa các mặt hàng xuất khẩu.

“Nếu nền kinh tế đối mặt với một cú sốc nghiêm trọng và BOJ buộc phải hành động, BOJ có thể sẽ một lần nữa triển khai tất cả các biện pháp sẵn có”, bà Masai, người hiện là Chủ tịch Viện nghiên cứu Tài chính và kinh tế SBI, nhận định. “Đó là bản chất tự nhiên của hoạch định chính sách”, ngay cả khi điều đó có nghĩa là mở rộng thêm bảng cân đối kế toán vốn dĩ đã lớn của BOJ, bà nhấn mạnh.

Dù là một đồng minh thân cận của Mỹ, Nhật Bản hiện vẫn chưa đạt được thỏa thuận thương mại với Washington. Phát biểu trước báo giới ở Tokyo ngày 12/6/2025, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba nói rằng ông sẽ không vội đi đến một thỏa thuận thương mại với Mỹ nếu thỏa thuận đó gây tổn hại đến lợi ích quốc gia của Nhật, dù ông hoan nghênh bất kỳ tiến bộ nào trong cuộc đàm phán song phương trước khi ông dự kiến có cuộc gặp thượng đỉnh với ông Trump.

“Nếu có bước tiến trước khi tôi gặp ngài Tổng thống, đó là điều tốt. Nhưng việc quan trọng là đi đến một thỏa thuận có lợi cho cả Nhật Bản và Mỹ. Chúng tôi sẽ không thỏa hiệp lợi ích của Nhật Bản chỉ vì ưu tiên một thỏa thuận nhanh chóng”, ông Ishiba nói.

Sự bất định liên quan tới chính sách thuế quan của Mỹ đã khiến BOJ hạ dự báo tăng trưởng kinh tế Nhật ngày 1/5/2025. Báo cáo triển vọng kinh tế cập nhật hàng quý của BOJ dự báo tổng sản phẩm trong nước (GDP) của Nhật tăng trưởng 0,5% trong năm tài khóa kết thúc vào tháng 3/2026, giảm hơn một nửa so với mức dự báo tăng trưởng 1,1% đưa ra hồi tháng 1/2025. BOJ dự báo nền kinh tế tăng trưởng 0,7% trong năm tài khóa kết thúc vào tháng 3/2027 và tăng 1% trong năm tài khóa sau đó.

Tuy nhiên, giá lương thực - thực phẩm tăng dai dẳng đã giữ lạm phát lõi ở Nhật cao hơn mục tiêu 2% của BOJ trong hơn 3 năm trở lại đây.

An Huy