Thuế thu nhập doanh nghiệp mới kỳ vọng tạo 'luồng gió mới' cho đầu tư xanh

Luật thuế Thu nhập doanh nghiệp 2025 hứa hẹn một "luồng gió mới" cho môi trường kinh doanh. Tuy nhiên, các doanh nghiệp, hiệp hội đang chờ đợi Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp 2025, văn bản được xem là "chìa khóa" để biến những ưu đãi trên giấy thành nguồn lực thật sự, giúp doanh nghiệp giảm gánh nặng chi phí, tăng sức cạnh tranh.

"Xanh hóa" thuế và loạt ưu đãi mở

Với 18/20 điều được sửa đổi, Luật thuế Thu nhập doanh nghiệp 2025 là bước thể chế hóa mạnh mẽ chủ trương cải cách thuế, tạo ra một hành lang pháp lý minh bạch và ổn định. Mục tiêu cuối cùng là hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững trong bối cảnh kinh tế đầy biến động.

Đầu tiên, phải kể đến việc luật đã bắt đầu công nhận những khoản chi phí của tương lai. Việc đưa chi phí liên quan đến "Net Zero" (phát thải ròng bằng 0) vào diện được khấu trừ là một tín hiệu mạnh mẽ, cho thấy chính sách thuế đang đồng hành cùng doanh nghiệp trên con đường phát triển bền vững.

Theo Luật thuế thu nhập doanh nghiệp 2025, các chi phí đầu tư để "xanh hóa" hướng tới Net Zero được khấu trừ. Ảnh minh họa: QH

Đặc biệt, giới công nghệ và đổi mới sáng tạo đang đặt kỳ vọng rất lớn vào quy định cho phép tính gấp đôi chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D) khi xác định thu nhập chịu thuế.

Theo Tiến sĩ Bùi Thanh Luân, Giám đốc Công ty Cơ điện tử Hiệp Phát, chuyên gia Hội tự động hóa TP.HCM, nếu Nghị định hướng dẫn chi tiết và khả thi, đây sẽ là một "cú hích" cực lớn, khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào công nghệ lõi, chuyển đổi số và tạo ra các sản phẩm "Made in Vietnam" có giá trị cao.

Một điểm cực kỳ tiến bộ khác là chính sách ưu đãi cho cả hoạt động đầu tư mở rộng. Theo đó, phần thu nhập tăng thêm từ việc nâng cấp nhà xưởng, đổi mới công nghệ sẽ tiếp tục được hưởng ưu đãi thuế đang áp dụng mà không cần hạch toán riêng.

"Quy định này khuyến khích chúng tôi tái đầu tư, liên tục cải tiến thay vì chỉ tập trung vào các dự án mới hoàn toàn. Đây là sự hỗ trợ rất thực chất", Giám đốc một doanh nghiệp khoa học công nghệ chia sẻ.

Chính sách khấu trừ thuế thu nhập doanh nghiệp cho các chi phí xanh sẽ khuyến khích các doanh nghiệp tăng cường đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo, năng lượng sạch. Ảnh: QH

Theo TS Luân, để "xanh hóa" chính sách thuế một cách thực chất, Nghị định hướng dẫn cho phép khấu hao nhanh đối với tài sản là công nghệ sạch, giúp doanh nghiệp sớm thu hồi vốn và giảm áp lực tài chính ban đầu. Thêm nữa, Nghị định có chính sách ưu đãi cho các khoản đầu tư bằng vốn chủ sở hữu, nguồn vốn chính cho các dự án xanh rủi ro cao, thay vì chỉ khấu trừ lãi vay như hiện nay.

Ông Nguyễn Quốc Anh, Chủ tịch Hội cao su - nhựa TP.HCM, đánh giá các chính sách khấu trừ thuế thu nhập doanh nghiệp cho các chi phí xanh sẽ khuyến khích các doanh nghiệp tăng cường đầu tư vào các dự án sử dụng công nghệ tiên tiến, tiêu hao ít nhiên liệu, các dự án sử dụng năng lượng tái tạo... Khi có các biện pháp ưu đãi về thuế phù hợp, các dự án này sẽ có được khả năng cạnh tranh cao hơn, lợi nhuận hấp dẫn hơn để thu hút được các nhà đầu tư tham gia.

Theo ông Quốc Anh, đề xuất rà soát tổng thể hệ thống các chính sách ưu đãi về thuế, thu hẹp các chính sách ưu đãi không hiệu quả để dành sự ưu tiên lớn hơn cho các dự án giảm mức phát thải, các dự án sản xuất năng lượng sạch, năng lượng không tái tạo...

Từ luật đến thực tiễn: Chờ một nghị định "sát sườn"

Vấn đề lớn nhất được Luật sư Nguyễn Đức Nghĩa, Phó giám đốc Trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Hiệp hội doanh nghiệp TP.HCM (HUBA), chỉ ra là sự "vênh" giữa quy định về mức thuế suất ưu đãi trong Luật thuế Thu nhập doanh nghiệp và tiêu chí phân loại doanh nghiệp trong Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME).

Hiện tại, dự thảo Nghị định đưa ra các mức thuế suất theo doanh thu: 15% cho doanh thu dưới 3 tỉ đồng, 17% cho doanh thu dưới 50 tỉ đồng và 20% là mức phổ thông.

"Tuy nhiên, quy định này chưa phù hợp. Ví dụ, với doanh nghiệp sản xuất, doanh thu 3 tỉ đồng có thể là lớn, nhưng với doanh nghiệp thương mại thì mức đó vẫn thuộc nhóm siêu nhỏ theo Luật Hỗ trợ SME doanh thu đến 10 tỉ đồng. Áp dụng một mức doanh thu chung cho tất cả các ngành nghề là không hợp lý" - ông Nghĩa phân tích.

Từ đó, Luật sư Nghĩa kiến nghị cần có sự điều chỉnh để hai luật này tương thích với nhau. Theo ông Nghĩa, cần phải căn cứ vào các tiêu chí của Luật Hỗ trợ SME để đưa ra các mức thuế suất phù hợp. Ví dụ, phân định rõ doanh nghiệp siêu nhỏ thì hưởng mức thuế suất 15%, doanh nghiệp nhỏ hưởng mức 17%. Như vậy chính sách mới thực sự hỗ trợ đúng đối tượng, tạo ra sự đồng bộ và phát huy hiệu quả.

Việc khấu trừ các chi phí sát với thực tế, giúp doanh nghiệp giảm gánh nặng, thúc đẩy sản xuất xanh, tạo nguồn thu ngân sách bền vững. Ảnh: QH

Bên cạnh đó, hàng loạt vấn đề khác đang chờ được "giải mã" trong dự thảo Nghị định. TS Bùi Thanh Luân kiến nghị, dự thảo Nghị định cần cần có hướng dẫn cụ thể để hạch toán chi phí Net Zero và chi phí R&D để đủ điều kiện khấu trừ chi phí khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

"Doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư, nhưng cần biết rõ chi phí nào được chấp nhận, chứng từ cần ra sao. Nếu không, rủi ro bị xuất toán sau này là rất lớn", TS Luân nêu quan điểm.

Cộng đồng doanh nghiệp cũng đang trông chờ Nghị định làm rõ hàng loạt vấn đề khác. Trong đó bao gồm định nghĩa về "cơ sở thường trú" đối với các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới, quy trình khấu trừ chi phí thuê đất, hạ tầng tại các địa phương, và việc làm rõ quy trình kê khai thuế 2% khi nhà đầu tư nước ngoài chuyển nhượng vốn.

QUANG HUY