Thuốc kích thích thành 'công cụ sinh tồn' ở Phố Wall

Trong môi trường áp lực cao như ngành tài chính, nhiều nhân viên trẻ buộc phải chấp nhận đánh đổi sức khỏe để duy trì hiệu suất làm việc, The Wall Street Journal đưa tin.

Mark Moran, cựu thực tập sinh ngân hàng đầu tư Credit Suisse ở thành phố New York (Mỹ), từng phải đối mặt với lịch làm việc dày đặc lên tới 90 giờ/tuần. Trong hoàn cảnh đó, anh nhận được lời khuyên từ đồng nghiệp rằng hãy đến một phòng khám sức khỏe trên Phố Wall và trình bày bản thân đang gặp khó khăn trong việc tập trung.

"Họ chỉ hỏi tôi vài câu đơn giản, như 'Bạn có gặp khó khăn khi ngồi yên không?' hay 'Bạn có hay quên công việc không?'" Moran kể lại.

Sau 5 phút trả lời bảng câu hỏi, anh được chẩn đoán mắc ADHD (rối loạn tăng động giảm chú ý) và rời phòng khám với một đơn thuốc Adderall – loại thuốc kích thích phổ biến dành cho bệnh nhân ADHD.

Thuốc ADHD đã giúp Mark Moran "sống sót" khi còn là một nhân viên ngân hàng đầu tư.

Dù không thực sự mắc ADHD, Moran nhận ra rằng khi dùng Adderall, anh có thể làm việc hàng giờ mà vẫn cảm thấy hứng thú, ngay cả với những công việc nhàm chán. Thời điểm đó, anh cũng muốn chứng minh với cấp trên rằng mình là người chăm chỉ, với hy vọng giành được vị trí chính thức sau khi tốt nghiệp.

"Các bác sĩ đã kê cho tôi đơn thuốc, và chỉ trong vài tháng, tôi bị phụ thuộc vào nó để có thể làm việc", Moran, hiện 33 tuổi, chia sẻ.

Anh hiện điều hành một công ty riêng về quan hệ nhà đầu tư và là một nhân vật có ảnh hưởng trên mạng xã hội, thường xuyên bình luận về tài chính, văn hóa và việc lạm dụng thuốc kê đơn.

Theo Moran, việc sử dụng các loại thuốc như Adderall hay Vyvanse đã trở thành một phần "văn hóa ngầm" tại các ngân hàng đầu tư, nơi áp lực công việc gần như không giới hạn.

"Trong ngành tài chính, đặc biệt với những người trẻ, việc dùng thuốc kích thích gần như là cách để sinh tồn. Không chỉ riêng tôi mà rất nhiều người phải dựa vào thuốc để duy trì năng lượng và làm việc liên tục ngày đêm", Moran chia sẻ.

Adderall và Vyvanse đều là thuốc kích thích, hoạt động bằng cách tăng mức dopamine trong não, giúp cải thiện khả năng tập trung và giữ tỉnh táo trong thời gian dài. Chúng thường được kê đơn cho bệnh nhân ADHD - chứng rối loạn gây khó khăn trong việc tập trung và kiểm soát hành vi.

Tuy nhiên, nhiều nhân viên không thực sự mắc ADHD. Họ giả vờ mắc bệnh để được kê đơn, hoặc mua thuốc qua thị trường chợ đen từ bạn bè và đồng nghiệp.

Các ngân hàng đầu tư nổi tiếng với môi trường làm việc khắc nghiệt, nơi thực tập sinh và nhà phân tích trẻ thường làm việc tới 100 giờ/tuần. Một số nhân viên trẻ chia sẻ rằng, để tồn tại, họ buộc phải tìm đến thuốc kích thích.

Một thực tập sinh ngân hàng giấu tên, từng làm việc tại một ngân hàng đầu tư lớn, kể lại rằng việc dùng Adderall là "chuyện thường tình" trong ngành.

"Thuốc này là một phần của văn hóa làm việc. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy ai đó sẵn sàng chia sẻ thuốc với bạn, hoặc chỉ bạn cách có được đơn thuốc", anh nói.

'Công cụ sinh tồn' tại Phố Wall

Trevor Lunsford, làm việc trong mảng mua bán và sáp nhập tại Ascend Capital (thủ đô Washington, D.C., Mỹ), thừa nhận đã sử dụng Adderall trong suốt 7 năm qua.

"Đây là công cụ quan trọng giúp tôi sống sót trong ngành. Có những ngày tôi làm việc đến 22 tiếng liên tục. Nếu không có Adderall, tôi không thể trụ vững", anh nói.

"Nó khiến tôi cảm thấy mình làm được mọi thứ, dù cơ thể đang cực kỳ mệt mỏi. Tôi có thể làm việc thâu đêm mà không thấy buồn ngủ", một cựu nhân viên phân tích tài chính kể lại.

Jonah Frey, người đã làm việc trong lĩnh vực ngân hàng đầu tư tại Wells Fargo ở thành phố San Francisco (Mỹ), cho biết đồng nghiệp đôi khi sẽ dùng Adderall nghiền thành bột và hít ngay tại bàn làm việc trong khu vực chung của ngân hàng.

“Chẳng ai thắc mắc gì”, anh nói.

Theo số liệu do công ty dữ liệu dược phẩm Iqvia cung cấp cho Bộ Tư pháp, có khoảng 14 triệu người được kê đơn thuốc ADHD vào cuối năm 2022, tăng 26% so với năm 2012.

Việc tiếp cận thuốc dễ dàng hơn thông qua các dịch vụ y tế trực tuyến đã thúc đẩy sự gia tăng các đơn thuốc mới, đặc biệt là ở người lớn.

Theo công ty phân tích y tế Truveta, số đơn thuốc Adderall lần đầu tăng 27% ở người 30-44 tuổi trong năm 2024 so với năm 2021.

Trevor Lunsford chia sẻ rằng nhờ sử dụng Adderall, anh có thể làm việc liên tục 20-22 giờ mỗi ngày.

Adderall và Vyvanse là hai loại thuốc thường được kê đơn để điều trị ADHD, được xếp vào nhóm thuốc Schedule 2, ngang hàng với cocaine và opioid do khả năng gây nghiện cao. Lạm dụng chúng có thể dẫn đến mất kiểm soát hành vi và các vấn đề tim mạch.

Ông Samuel Glazer, một bác sĩ tâm thần ở thành phố New York chuyên tư vấn cho các nhân viên ngân hàng cao cấp tại Phố Wall, cho biết tác động lâu dài của các loại thuốc như Adderall vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ và chúng thường là “cánh cửa” dẫn đến những chất nguy hiểm hơn.

Ông nói rằng một số khách hàng của mình đã tìm mua thuốc từ những kẻ buôn ma túy sau khi không còn đủ thuốc theo toa hàng tháng. Với mức lương hấp dẫn ở Phố Wall - có thể lên tới 200.000 USD cho người mới - thường thúc đẩy mọi người dùng thuốc để nâng cao hiệu suất làm việc.

“Cách duy nhất để làm việc trong môi trường khắc nghiệt này là họ phải thực sự có động lực mạnh mẽ để đạt được thành tích”, ông nói.

Ông cũng bày tỏ lo ngại rằng việc bình thường hóa amphetamine (một chất kích thích khác) tại nơi làm việc sẽ dẫn đến sự phụ thuộc lâu dài.

"Nhiều bệnh nhân của tôi coi việc dùng chất kích thích như đang uống vitamin tổng hợp hoặc thực phẩm bổ sung", ông chia sẻ.

Các phòng khám sức khỏe cao cấp như Trifecta Health ở thành phố New York (Mỹ) và các trang web y tế từ xa phát triển mạnh sau đại dịch đã giúp việc tiếp cận thuốc ADHD dễ dàng hơn.

Ông Edward Fruitman, một bác sĩ tâm thần điều hành phòng khám Trifecta, cho biết 50% khách hàng của ông đến từ Phố Wall. Họ thường tìm đến vì cảm thấy công việc áp lực không thể hoàn thành nếu không có sự trợ giúp từ thuốc.

Ông Edward Fruitman là một bác sĩ tâm thần tại phòng khám Trifecta.

Trifecta không nhận bảo hiểm, chi phí cho một buổi tư vấn ban đầu là 350 USD và 240 USD mỗi tháng để duy trì điều trị. Trong thời gian đại dịch, phòng khám này bắt đầu cung cấp dịch vụ từ xa.

Từ năm 2016 đến 2019, Moran thường xuyên đến đây, chi hơn 5.000 USD để nhận thuốc. Ban đầu, anh dùng Adderall, sau đó chuyển sang Vyvanse với liều lượng tăng dần, thậm chí lên tới mức tối đa 70mg mỗi ngày.

Trong buổi tái khám cuối cùng, bác sĩ đề nghị thêm 20mg Adderall mỗi ngày vào liệu trình hiện tại, nhưng Moran từ chối và quyết định ngừng đến phòng khám chỉ sau một tuần.

Vào thời điểm đó, anh đang làm việc tại ngân hàng đầu tư Centerview Partners ở thành phố New York (Mỹ). Moran thường xuyên làm việc xuyên đêm để hoàn thành các bài thuyết trình cho khách hàng, ngủ rất ít, và dùng Vyvanse trên đường đi làm.

Một lần, khi đang chỉnh sửa mô hình tài chính, anh bắt đầu cảm thấy tim đập nhanh hơn.

"Đó là lúc tôi biết mình cần phải dừng lại", Moran chia sẻ.

Hành trình cai thuốc đầy khó khăn

Jonah Frey, nhân viên ngân hàng tại công ty dịch vụ tài chính toàn cầu Wells Fargo (Mỹ), đã được kê đơn Adderall từ Teladoc, một công ty chăm sóc sức khỏe trực tuyến, vào năm 2020.

Anh bắt đầu dùng thuốc sau khi được đồng nghiệp giới thiệu về khả năng "siêu phàm" của nó. Công việc của Frey yêu cầu anh phải bắt đầu làm việc từ lúc 4 giờ sáng và đôi khi kết thúc vào 2 giờ sáng hôm sau.

Năm 2021, Frey chuyển sang làm việc tại Leerink Partners ở thành phố New York (Mỹ). Anh chịu trách nhiệm xây dựng đội ngũ chuyên về lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và quản lý khối lượng công việc ngày càng tăng. Ngoài việc phát triển mô hình tài chính phức tạp và các bài thuyết trình dài hàng trăm trang, anh còn hướng dẫn các nhà phân tích ít kinh nghiệm hơn.

"Khối lượng công việc của tôi tăng gấp hai hoặc ba lần, và đó là lúc mọi thứ bắt đầu trượt dốc", anh nói.

Jonah Frey bắt đầu sử dụng Adderall sau khi các đồng nghiệp lan truyền về công dụng thần kỳ của thuốc.

Frey đã tăng dần liều lượng thuốc theo đề nghị của các bác sĩ Teladoc trong các buổi tái khám hàng tháng. Ban đầu, anh dùng thuốc vào buổi sáng và chiều, 5 ngày/tuần, nhưng sau đó tăng lên 7 ngày do phải làm việc cả cuối tuần.

Frey nhận thấy mình không còn phân biệt được các ngày trong tuần và rơi vào trạng thái làm việc liên tục, mất cảm giác thèm ăn và giảm hơn 11 kg.

Vào năm 2022, anh quyết nghỉ việc và cai thuốc.

Anh trở về sống với bố mẹ và mất khoảng một tháng để cảm thấy bình thường trở lại. Frey gặp tình trạng đổ mồ hôi lạnh vào buổi tối, có lúc ngủ liên tục 12 tiếng hoặc không ngủ được chút nào. Anh vẫn cố gắng duy trì năng suất làm việc, trong đó có việc học tiếng Pháp qua ứng dụng Duolingo.

Sau khi cai thuốc, anh nhận ra mình phải học lại cách sống của một người bình thường chứ không phải chỉ đến văn phòng và làm việc cho đến chết. Frey đăng ký học kinh doanh hai tháng sau khi cai thuốc và hiện đã trở lại làm việc.

'Kim tự tháp' Zyn

Ngoài Adderall, các sản phẩm như túi nicotine Zyn và nước tăng lực cũng được sử dụng phổ biến trong giới ngân hàng để đối phó với những giờ làm việc kéo dài.

Những túi Zyn, chứa nicotine, được các nhân viên trẻ ưa chuộng và thường xuyên được quảng cáo trên mạng xã hội. Một số nhân viên văn phòng ở thành phố Houston (tiểu bang Texas, Mỹ) đã dùng tới hai túi Zyn cùng lúc khi làm việc xuyên đêm.

Sản phẩm này được đóng gói trong hộp tròn nhỏ, mỗi hộp chứa 15 túi nhỏ. Người dùng sẽ đặt túi giữa môi và nướu để hấp thụ nicotine.

Zyn và các sản phẩm túi nicotine khác được bán tại một quầy báo ở New York (Mỹ).

Một số nhân viên ngân hàng cho biết họ từng thấy đồng nghiệp sử dụng nhiều túi Zyn đến mức lượng nicotine họ hấp thụ tương đương hoặc nhiều hơn việc hút một bao thuốc lá mỗi ngày.

Các hộp Zyn rỗng thường được xếp chồng thành các "kim tự tháp" nhỏ trong khu vực làm việc chung. Hành động này từ lâu đã trở thành một dấu hiệu không chính thức nhằm thể hiện tình trạng sử dụng quá mức Zyn ở những môi trường làm việc có cường độ áp lực cao.

Một nhân viên ngân hàng từng làm việc tại thành phố Houston từ năm 2017 đến 2019 kể rằng các đồng nghiệp của anh thường uống thứ được gọi là “Monsterbombs” - một liều tăng lực cực mạnh khi pha 5-hour Energy vào ly Monster Energy, sau đó uống hết trong một lần. Lượng caffeine nạp vào tương đương gần năm cốc cà phê cùng lúc.

Giới hạn nào cho sức khỏe và đạo đức?

Mark Moran cho biết, khi mới bước chân vào ngành tài chính, anh từng nghĩ rằng mình phải làm mọi cách để vượt qua thử thách, ngay cả khi phải đánh đổi sức khỏe của mình.

"Không ai nói ra, nhưng ai cũng hiểu nếu bản thân không theo kịp nhịp độ thì sẽ bị đào thải", anh nói.

Theo chia sẻ của một nữ nhân viên từng làm trong lĩnh vực tài chính hàng hóa, Adderall giúp cô duy trì năng lượng làm việc trong năm đầu tiên, nhưng dần dần làm cô thay đổi tính cách, khiến cô quá tự tin và liều lĩnh trong các quyết định tài chính.

Cô đã bỏ việc vào năm 2021, sau khi nhận ra mình phải phụ thuộc vào thuốc để duy trì năng lượng. Sau đó, cô phải tiếp tục vật lộn với chứng trầm cảm và nhiều lần tái nghiện.

Các rủi ro từ thuốc kích thích, đặc biệt là các loại thuốc giả chứa fentanyl, cũng đã gây ra những bi kịch, như trường hợp một nhân viên ngân hàng ở New York qua đời do ngộ độc fentanyl vào năm 2023.

Một phụ nữ làm việc trong lĩnh vực tài chính hàng hóa cho biết chất kích thích đã thay đổi tính cách của cô theo thời gian.

Theo điều tra của The Wall Street Journal vào tháng 8, ngân hàng đa quốc gia và công ty dịch vụ tài chính Mỹ, Bank of America, đã bị chỉ trích vì cách quản lý nhân viên.

Nhiều nhân viên được báo cáo là phải làm việc với khối lượng công việc quá tải và giờ làm việc kéo dài gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Một trường hợp đau lòng đã xảy ra tại đây vào tháng 5, khi một nhân viên trẻ tử vong sau khi làm việc hơn 100 giờ/tuần trong suốt một tháng, để hoàn thành một thương vụ trị giá 2 tỷ USD.

Sau cuộc điều tra, Bank of America và các ngân hàng lớn khác cam kết siết chặt các chính sách về giờ làm việc. Ví dụ, Morgan Stanley hiện yêu cầu nhân viên ghi lại giờ làm việc, đồng thời áp dụng các biện pháp kiểm soát để đảm bảo họ không vượt quá 80 giờ/tuần.

Dù một số ngân hàng lớn đã đưa ra các chính sách giới hạn giờ làm việc để cải thiện tình trạng kiệt sức, nhưng những thay đổi này không thực sự thay đổi văn hóa chung của ngành.

"Mọi người vẫn cảm thấy họ phải làm việc cật lực, ngay cả khi các ngân hàng có chính sách nghỉ cuối tuần", một nhân viên phân tích chia sẻ.

Nhiều nhân viên trẻ trong ngành đã quyết định rời bỏ sự nghiệp tại Phố Wall sau khi nhận ra những tác hại từ việc lạm dụng thuốc.

Một cựu nhân viên kể lại, sau một thời gian dài dùng Adderall, anh nhận ra mình không thể làm việc mà không cần đến thuốc.

"Tôi thức dậy và cảm thấy mình không thể bắt đầu ngày mới nếu không có thuốc. Đó là lúc tôi nhận ra rằng đây không phải là cuộc sống mà tôi muốn", anh chia sẻ.

Moran hiện cũng đã rời bỏ ngành ngân hàng và chuyển sang khởi nghiệp công ty của riêng mình, nơi anh có thể kiểm soát giờ làm việc của mình và không còn dựa vào thuốc kích thích.

"Tôi không muốn sống cuộc đời mà tôi phải phụ thuộc vào thuốc mỗi ngày", một người khác nói.

Dù Adderall và Vyvanse có thể mang lại hiệu suất "siêu phàm" trong thời gian ngắn, nhưng cái giá phải trả cho sức khỏe tinh thần và thể chất là rất lớn. Văn hóa làm việc khắc nghiệt tại các ngân hàng đầu tư không chỉ đòi hỏi sức bền, mà còn đặt ra câu hỏi về giới hạn đạo đức và sức khỏe của con người trong cuộc đua danh vọng.

Tường Uyên

Ảnh: Greg Kahn/WSJ