Thuốc lá điện tử không còn trên giấy

Vẫn buôn bán "ngầm"

Sau lệnh cấm thuốc lá thế hệ mới, các cửa hàng đã dỡ bỏ biển quảng cáo, không bày bán công khai như trước mà rút vào hoạt động "bí mật" hơn, chủ yếu bán hàng qua mạng xã hội. Trên mạng xã hội Facebook, chỉ cần gõ cụm từ "thuốc lá điện tử", người dùng sẽ được trả về hàng chục hội nhóm mua bán, trao đổi về mặt hàng này. Hầu hết các nhóm đều hoạt động công khai.

Thuốc lá điện tử vẫn ngang nhiên rao bán trên mạng xã hội. Ảnh: Nguyễn Ngân

Trong vai một người cần mua thuốc lá điện tử, phóng viên đã liên hệ với Facebook “Thúy Trần”, người bán nhanh chóng cung cấp danh sách sản phẩm với giá dao động từ 350.000 – 400.000 đồng cùng nhiều loại tinh dầu khác nhau. Điều này cho thấy, dù đã có lệnh cấm, việc mua thuốc lá điện tử vẫn rất dễ, họ phớt lờ việc vi phạm pháp lý và các tiềm ẩn rủi ro lớn về sức khỏe.

Anh Nguyễn Xuân Sáng (trú tại quận Nam Từ Liêm, TP. Hà Nội) cho biết, trên mạng xã hội Facebook, TikTok có nhiều hội nhóm bán thuốc lá điện tử. Khi có nhu cầu mua, chỉ cần tìm các bài đăng cũ của cửa hàng bán pod và nhắn tin là họ ship ngay. “Giờ các trang bán thuốc lá điện tử ít đăng bài mới nhưng chỉ cần mình nhắn tin cho các tài khoản từng đăng bài họ đều có hàng, đủ mẫu mã, chủng loại để lựa chọn. Chỉ cần cọc trước hàng sẽ được ship toàn quốc và nội dung đơn hàng sẽ ghi nội dung khác để tránh bị phát hiện” anh Sáng chia sẻ thêm.

Có thể thấy, để tránh sự kiểm soát của cơ quan chức năng, người bán thường sử dụng từ khóa như “máy xông hoa quả”, “nước ép trái cây”, “máy thở”… Mọi giao dịch diễn ra qua tin nhắn riêng tư, thanh toán chuyển khoản và gửi hàng thông qua dịch vụ giao hàng nhanh. Khi vận chuyển, các bọc hàng thường được dán nhãn “nước hoa”, “mỹ phẩm” để qua mặt đơn vị vận chuyển và cơ quan chức năng.

Cần tăng chế tài xử phạt

Hiện nay, luật đã có hiệu lực, tuy nhiên vẫn chưa có nhiều vụ việc bị xử lý, vì thế đối tượng buôn bán loại hàng cấm này vẫn cho rằng còn "đất diễn". Trong khi đó, người dùng mặt hàng thuốc lá điện tử chủ yếu là những người trẻ, và nhóm này chủ yếu sử dụng không gian mạng để giao dịch, vì thế gây khó khăn cho công tác phát hiện và xử lý.

Luật sư Phạm Thị Trang, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội cho biết, Điều 8, Nghị định số 98/2020/NĐ-CP ngày 26.8.2020 đã quy định về hành vi sản xuất, buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, giao nhận hàng cấm. Theo đó, hành vi lưu hành, buôn bán, sử dụng, vận chuyển, tàng trữ, giao nhận thuốc lá điện tử có thể bị xử lý hành chính từ 1 triệu đồng – 100 triệu đồng (phạt tiền gấp 2 lần đối với tổ chức). Bên cạnh đó, Điều 190, Điều 191 Bộ Luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) cũng đã quy định về chế tài xử phạt về tội sản xuất, buôn bán hàng cấm và tội vận chuyển, tàng trữ hàng cấm.

“Chế tài đã có nhưng để xử lý triệt để, các trang mạng xã hội, các nền tảng thương mại điện tử cần sớm xóa bỏ các website mua bán hàng này, đồng thời đưa các từ khóa tìm kiếm liên quan đến các sản phẩm vào danh sách từ khóa cấm, bởi mạng tuy ảo, nhưng các giao dịch hàng cấm này là thật” luật sư Trang nhấn mạnh.

Để việc cấm thuốc lá điện tử không nằm trên văn bản, nhiều chuyên gia cho rằng, mức xử phạt đối với hành vi bán thuốc lá điện tử cả người mua lẫn người bán cần được quy định thật nặng để không ai dám vi phạm cũng như tạo tính khả thi, nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước.

Hiện Bộ Tư pháp đang chủ trì phối hợp với các bộ liên quan soạn thảo, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 117/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế. Trong dự thảo Nghị định này cũng đã bổ sung khái niệm “thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng”, các hành vi vi phạm hành chính chứa chấp, sử dụng thuốc lá điện tử và hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với các hành vi này, qua đó sẽ tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất, chặt chẽ và khả thi trong việc phát hiện, ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật, nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước..

Cùng với đó, Bộ Y tế cũng đề xuất phạt tiền từ 1 - 2 triệu đồng đối với hành vi này và phạt tiền gấp đôi mức phạt quy định trên nếu tái phạm... Ngoài ra, hình thức xử phạt bổ sung là tịch thu thuốc, gửi thông báo xử phạt vi phạm hành chính tới cơ quan, tổ chức người vi phạm làm việc, học tập để xử lý theo quy định, nội quy, quy chế của cơ quan, tổ chức… Đề xuất này thực sự rất cần thiết trong tình hình việc mua bán online vẫn đang diễn biến phức tạp.

Nguyễn Ngân