Thuốc lá thế hệ mới: Hiểu sao cho đúng?

Thuốc lá thế hệ mới có phải là cơ hội cải thiện sức khỏe?

Giống như tất cả các sản phẩm khoa học khi mới bắt đầu ra mắt công chúng, thuốc lá thế hệ mới vẫn tồn tại những hồ nghi xoay quanh. Hiện nay, có nhiều tranh luận về khả năng gây rủi ro của sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Một số người đặt câu hỏi, liệu sản phẩm có thực sự giúp cải thiện sức khỏe cộng đồng hay không. Nhiều ý kiến cho rằng cần nhìn nhận khách quan rằng thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử dù không phải hoàn toàn vô hại song những phát kiến đổi mới này của ngành công nghiệp thuốc lá đã được chứng minh qua số liệu. Đây là một trong những lý do dẫn tới sự sụt giảm mức độ tiêu thụ thuốc lá điếu, vốn là mục tiêu của lĩnh vực y tế cộng đồng từ nhiều thế kỷ nay.

Rất nhiều cơ quan quản lý y tế, tổ chức y tế công cộng và các nhà khoa học độc lập trên thế giới đều khẳng định, quá trình đốt cháy là nguyên nhân sản sinh phần lớn các hợp chất có hại được tìm thấy trong khói thuốc lá điếu đốt cháy, cũng như dẫn đến các bệnh lý liên quan đến việc hút thuốc. Thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử loại bỏ hẳn quá trình đốt cháy, nên được đánh giá là cơ hội cho việc cải thiện sức khỏe cộng đồng.

Quá trình đốt cháy được chứng minh là nguyên nhân sản sinh phần lớn các hợp chất có hại

Lựa chọn tốt nhất cho mọi người là đừng bao giờ bắt đầu hút thuốc, hoặc hãy cai bỏ đồng thời nicotin và thuốc lá đối với những người đang hút thuốc. Tuy nhiên với những người trưởng thành nếu lựa chọn tiếp tục hút thuốc, họ nên được trao cơ hội chuyển đổi sang các sản phẩm thay thế tốt hơn. Đồng thời, các sản phẩm này cần phải tuân theo các tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt và có kiểm chứng khoa học.

Thế giới nhìn nhận ra sao?

Thuốc lá làm nóng hiện đã được thương mại hóa trên ít nhất 61 thị trường bao gồm Mỹ, Anh, Nga, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc, Philippines, Malaysia… Trong tháng 7-2020 đã có một cột mốc được đánh giá tác động lớn tới quan điểm của các nhà hoạch định chính sách công, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã cho phép một loại hệ thống thuốc lá làm nóng bằng thiết bị điện của một tập đoàn toàn cầu được kinh doanh với thông tin "Sản phẩm Thuốc lá Điều chỉnh Nguy cơ – Giảm thiểu Phơi nhiễm" (MRTP).

Đại diện Trung tâm Sản phẩm Thuốc lá của FDA cho biết: "Hệ thống sở cứ được đệ trình chứng minh rằng, việc kinh doanh các sản phẩm thuốc lá này với những thông tin được cho phép, có thể giúp những người hút thuốc lá trưởng thành chuyển đổi từ bỏ thuốc lá điếu đốt cháy, đồng thời giảm thiểu tỷ lệ phơi nhiễm (của cơ thể người) với các chất hóa học độc hại, nếu những người này chuyển đổi hoàn toàn."

Đến nay Anh Quốc, Mỹ, New Zealand, Hy Lạp và Nhật Bản là một số trong những cơ quan quản lý đã đưa ra các chính sách quản lý nhằm công nhận bản chất khác nhau của các sản phẩm không khói thuốc, đồng thời đặt ra các quy tắc cho phép người hút thuốc tiếp cận và nhận được thông tin về các sản phẩm thay thế ít độc hại dựa trên hệ thống sở cứ khoa học.

Ông Brett Taylor, Giám đốc Chi nhánh Công ty TNHH Vinataba-Philip Morris (PMI) tại TP HCM

Liên quan đến vấn đề này, ông Brett Taylor, Giám đốc Chi nhánh Công ty TNHH Vinataba-Philip Morris (PMI) tại TP HCM, Liên doanh của tập đoàn PMI với Tổng công ty thuốc lá Việt Nam Vinataba, chia sẻ rằng trong hành trình thực hiện sứ mệnh kiến tạo một tương lai không khói thuốc, nỗ lực của riêng các doanh nghiệp là chưa đủ, mà rất cần sự tham gia từ cộng đồng khoa học. "PMI tin rằng việc chia sẻ nghiên cứu của mình cho phép việc liên tục thu thập phản hồi có giá trị, giải quyết các yêu cầu về mặt quy định cũng như bảo đảm tính minh bạch về khoa học và kết quả của chúng tôi," ông Brett cho hay.

Nhiều nguy cơ do thiếu quy định

Nhu cầu đối với những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới trong bộ phận những người hút thuốc trưởng thành tại Việt Nam cũng như trên khắp thế giới đang ngày một rõ ràng và phổ biến. Nhưng do không có khung quy định cụ thể, nhu cầu này hiện đang bị lợi dụng bởi hoạt động kinh doanh phi pháp. Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới này tràn lan trên thị trường chợ đen chưa qua sự kiểm định, cho phép của các cơ quan quản lý tại Việt Nam. Như một hệ lụy tất yếu, các sản phẩm trái phép này sẽ mang đến những hậu quả khôn lường.

Cũng theo ông Brett Taylor, một khuôn khổ quy định phù hợp có thể giúp đẩy nhanh việc chuyển đổi thông qua việc công nhận rằng không phải tất cả sản phẩm thuốc lá đều có cùng nguy cơ như nhau, bảo đảm người hút thuốc trưởng thành được tiếp cận với các sản phẩm ít độc hại hơn cũng như nhận được những thông tin cần thiết để đưa ra những quyết định tốt hơn cho sức khỏe của họ. Điều này có nghĩa quy định về hành lang pháp lý cần dựa trên mức độ rủi ro của sản phẩm, nền tảng sở cứ khoa học, nhằm giám sát và giảm thiểu những hậu quả không mong muốn, cũng như ngăn chặn trẻ vị thành niên tiếp cận với tất cả sản phẩm có chứa nicotin.

Đến nay, chính sách quản lý dành cho thuốc lá thế hệ mới vẫn còn đang bỏ ngõ và chờ đợi sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý để sản phẩm được đưa đến người dùng một cách hợp pháp. Trong lúc đó, đây lại là "cơ hội vàng" cho những tay buôn lậu tận thu trước khi có các quy định chế tài chính thức. Đặc biệt ở thời điểm cận Tết thì nguồn hàng lậu đối với các sản phẩm này có xu hướng tăng đột biến.

"Hàng ngàn người trưởng thành đang dùng các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam. Các sản phẩm, hiện đang được "quảng cáo" và kinh doanh trái phép trên mạng sẽ mang đến những hậu quả khôn lường. Do đó, bảo vệ người dùng là lý do tiên quyết cho sự cấp thiết cần đặt ra một khuôn khổ pháp lý cho các sản phẩm này"- ông Brett Taylor chia sẻ.

Thùy Liên