Thuốc lá thế hệ mới: Làm sao ngăn tác hại?

Tại hội thảo, đại diện cho Bô Công thương, ông Trần Thành Trung, Phòng Công nghiệp thực phẩm, Cục Công nghiệp, cập nhật tiến độ trình Chính phủ, nêu rõ đề xuất cho Chính phủ đối với từng loại sản phẩm thuốc lá mới.

Ông Lê Thành Hưng phát biểu tại hội thảo.

Về tiến độ xây dựng, trong năm 2022 và 2023, Bộ Công thương và Bộ Y tế đã phối hợp và có 2 cuộc làm việc chính thức để hoàn thiện hồ sơ dự thảo nghị định để thay thế Nghị định 67.

Trong đó có đề xuất chính sách quản lý thuốc lá mới theo chỉ đạo của Chính phủ về việc hoàn thiện dự thảo Nghị định về kinh doanh thuốc lá.

Theo đó, Bộ Công thương đang xây dựng phương án quản lý tiệm cận gần nhất với ý kiến của Bộ Y tế để có thể trình Chính phủ theo hướng phù hợp với Hiến pháp, Luật Đầu tư, các quy định khác liên quan và chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ đảm bảo chặt chẽ, phù hợp Chiến lược Quốc gia về giảm thiểu tác hại của thuốc lá, an toàn sức khỏe người sử dụng, dung hòa quyền lợi giữa các chủ thể liên quan và phù hợp thông lệ quốc tế”.

Ông Trung cũng cho biết thêm, các tài liệu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã công nhận sự tồn tại của các sản phẩm thuốc lá làm nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác và đưa ra khuyến cáo các quốc gia nên quản lý sản phẩm theo Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC).

Đồng thời năm 2020, WHO tiếp tục ghi nhận trong tài liệu thông tin về thuốc lá làm nóng rằng thuốc lá làm nóng chứa nguyên liệu thuốc lá nên là sản phẩm thuốc lá.

Đại diện cho cơ quan thẩm định pháp lý, ông Lê Đại Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp chia sẻ quan điểm, thuốc lá làm nóng bao gồm bao thuốc chứa các điếu thuốc ngắn, dùng thiết bị điện tử để làm nóng tạo ra nicotine; còn thuốc lá điện tử chỉ chứa dung dịch, dễ có khả năng bị trộn lẫn nhiều chất vào.

Theo khuyến nghị của WHO, thuốc lá làm nóng cần quản lý theo luật hiện hành đang áp dụng cho thuốc lá điếu thông thường. Đó là Luật Phòng chống tác hại thuốc lá 2012.

Xét trên góc độ luật trong nước, luật cũng đã nêu rõ đối với các sản phẩm chứa thuốc lá thì cần chịu sự kiểm soát dưới luật. Ngoài Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá 2012, còn có Luật Đầu tư 2020, Nghị định 67/2013 làm căn cứ pháp lý phục vụ cho việc quản lý thuốc lá làm nóng.

"Chúng ta cần tập trung quản lý để loại bỏ những sản phẩm nhập lậu bị lợi dụng để đưa chất cấm vào, bị kẻ gian dụ dỗ tiếp cận học sinh ở trường học. Đó là giải pháp quản lý hữu hiệu", ông Trung cho hay.

Liên quan đến các tiêu chuẩn quốc gia cho thuốc lá mới, ông Lê Thành Hưng, Trưởng phòng Tiêu chuẩn chất lượng nông nghiệp thực phẩm, Viện Tiêu chuẩn chất lượng Việt Nam (VSQI), Bộ Khoa học, Công nghệ nhắc lại 3 tiêu chuẩn quốc gia về sản phẩm thuốc lá làm nóng do Bộ Khoa học, Công nghệ ban hành năm 2020 và 4 Tiêu chuẩn quốc gia về sản phẩm hóa hơi, trong đó có thuốc lá điện tử.

Ông Hưng cũng nhắc lại sự khác biệt cơ bản giữa thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử và xác nhận cho đến tháng 7/2021, đã có 184/195 quốc gia thành viên đưa mặt hàng thuốc lá làm nóng vào quy định quản lý các sản phẩm thuốc lá (hoặc sản phẩm khác) theo luật hiện hành.

Dưới góc độ quyền lợi người tiêu dùng, bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng Ban Dân Chủ Pháp Luật, Ủy Ban Trung Ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhìn nhận, nếu đã đặt mục tiêu con người trên lợi ích thì chúng ta cần sớm bàn đến hướng triển khai làm sao để hệ thống quản lý đạt mục tiêu này.

Nếu Luật hiện hành đã bao hàm thì tận dụng luật và tăng mức độ xử phạt để tăng tính nghiêm minh, đồng thời kiểm soát nguồn cung để làm sao thuốc lá mới đừng bán đại trà như thuốc lá điếu.

Chúng ta cũng ngăn chặn nguồn cầu từ giới trẻ, mềm mỏng thì bằng biện pháp tuyên truyền, cứng rắn thì áp dụng hình thức xử phạt nhằm cảnh báo đến phụ huynh, nhà trường.

Đồng thời, chúng ta cũng cần làm thế nào để giám sát các bên cung cấp, các nguồn cung sản phẩm kinh doanh có trách nhiệm, áp đặt những nguyên tắc ngăn chặn đối tượng sai phạm.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục thuế, Bộ Tài chính đề xuất định hướng sửa đổi, bổ sung thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá như sau, cơ quan quản lý cần có trách nhiệm trong việc kiểm soát các sản phẩm thuốc lá mới.

Nếu chỉ vì quản lý thuốc lá điện điện tử không được, rồi cấm lây cả thuốc lá làm nóng thì không đúng. Do vậy, cần có chính sách điều chỉnh kịp thời.

Để dự phòng quy định về thuế thuế tiêu thụ đặc biệt định hướng tiêu dùng, góp phần giảm việc tiêu dùng các sản phẩm có hại cho sức khỏe cân nhắc đưa các sản phẩm thuốc lá thuộc nhóm thuốc lá mới - dù thí điểm hay chính thức - vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Việc đặt các sản phẩm thuốc lá mới vào khuôn khổ quy định phù hợp cũng giúp đảm bảo người dùng được tiếp cận với những sản phẩm chính danh, được kiểm soát chất lượng, tránh hàng nhập lậu không rõ nguồn gốc xuất xứ, tiêu chuẩn chất lượng, cũng như thành phần bên trong sản phẩm.

D.Ngân