Thuốc lá: Thủ phạm hàng đầu gây bệnh có thể phải tháo khớp

Nam bệnh nhân tên T.H, 44 tuổi, vào Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội), trong tình trạng bàn chân phải lạnh, tím, nhiều chỗ hoại tử khô. Sau khi thăm khám, các bác sĩ khoa Phẫu thuật Tim mạch, chẩn đoán bệnh nhân bị tắc hoàn toàn động mạch đùi và động mạch khoeo, khả năng do sử dụng thuốc lá nhiều.

Tình trạng này xảy ra nhiều tháng trước, bệnh nhân đã khám, điều trị nhiều nơi nhưng không đỡ, thậm chí anh từng được đề nghị cắt cụt cẳng chân phải để chấm dứt cơn đau.

Tay cầm điếu thuốc lá, chân có thể bị tắc mạch, phải cắt cụt. Ảnh minh họa: Minh An

Sau phẫu thuật bóc nội mạc động mạch khoeo, làm cầu nối động mạch đùi - động mạch kheo chân phải bằng tĩnh mạch hiển tự thân đảo chiều, diễn biến của bệnh nhân cải thiện rõ rệt, không còn phải đối mặt với mối đe dọa phải cắt cụt chân nữa.

Không may mắn như anh H., nhiều bệnh nhân tắc mạch do thuốc lá, dẫn đến phải mất đi một phần cơ thể.

Điển hình là anh P.P.T, hơn 40 tuổi, ở Tiền Giang, vào khoa Phẫu thuật tim - Lồng ngực mạch máu, Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM) điều trị.

Anh T. hút thuốc lá từ năm 16 tuổi, nghĩa là có thâm niên hơn 25 năm "làm bạn" với nicotine và các hóa chất trong thuốc lá. Cách thời điểm vào viện 2 năm, anh phát hiện bệnh tắc mạch máu ngoại biên. Bác sĩ chuyên khoa II Dương Văn Mười Một, Phó trưởng khoa Phẫu thuật tim - Lồng ngực mạch máu, cho biết khi được chuyển đến bệnh viện, anh đã trong tình trạng chân phải và các đầu ngón tay bị tím đen.

Bác sĩ xác định bệnh nhân bị tắc mạch máu mạn tính các đầu chi (bệnh Buerger) do hậu quả của nhiều năm hút thuốc lá, dẫn đến hoại tử hoàn toàn chân phải, buộc phải cắt bỏ.

Thế nhưng, sau khi xuất viện, anh T. vẫn không từ bỏ thuốc lá, hậu quả là sau 1 tháng rưỡi, anh tiếp tục phải cắt bỏ chân còn lại do bị hoại tử. Là người đàn ông trụ cột trong gia đình nhưng vì thuốc lá, anh đành phải ngồi xe lăn.

Tắc động mạch là bệnh lý khá phổ biến trong cộng đồng, gây nên nhiều hậu quả nặng nề với sức khỏe người bệnh. Tổn thương tắc động mạch ở đâu thì gây hoại tử ở đó (tắc mạch máu não sẽ gây nhồi máu - hoại tử nhu mô mão, tắc động mạch vành gây nhồi máu cơ tim - hoại tử cơ tim…). Có rất nhiều yếu tố nguy cơ gây nên tình trạng tắc mạch, trong đó hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu.

Theo các bác sĩ, hóa chất trong thuốc lá có thể gây kích ứng niêm mạc mạch máu, khiến chúng sưng lên, cản trở lưu lượng máu, hình thành cục máu đông gây tắc động mạch. Khi các mô không nhận đủ máu sẽ thiếu oxy và chất dinh dưỡng để sống, lúc đó hoại tử vùng da, mô ở đầu ngón tay, ngón chân xảy ra.

Bệnh dẫn đến tình trạng các mạch máu ở chân, tay bị viêm, phù nề, gây hẹp lòng mạch cản trở máu đến nuôi chi. Nếu người bệnh không điều trị và tiếp tục hút thuốc, tình trạng tắc nghẽn mạch máu sẽ tiến triển nghiêm trọng hơn, dẫn đến loét, hoại tử phải phẫu thuật cắt bỏ ngón tay, chân. Một số trường hợp phải cắt toàn bộ bàn chân, hoặc cắt đến cẳng chân.

Bệnh không thể chữa khỏi hoàn toàn, các biện pháp chỉ giúp cải thiện triệu chứng. Trường hợp bệnh nặng cần kết hợp uống thuốc giảm đau, thuốc thúc đẩy lưu thông máu, mổ bắc cầu mạch máu... Bỏ thuốc lá là cách tốt nhất để phòng ngừa và điều trị bệnh.

Minh An