Thuốc lá và những hệ lụy báo động đối với sức khỏe sinh sản

Thuốc lá làm suy giảm khả năng sinh sản

Các nghiên cứu y học đã chỉ ra rằng thuốc lá làm giảm khả năng sinh sản của nam giới thông qua nhiều cơ chế khác nhau. Đầu tiên, khói thuốc ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sinh tinh. Người hút thuốc thường có số lượng tinh trùng thấp hơn, hình dạng bất thường nhiều hơn và khả năng di chuyển kém hơn. Đặc biệt, tỷ lệ đứt gãy ADN trong tinh trùng của người hút thuốc cao hơn đáng kể, khiến việc thụ thai tự nhiên khó đạt được. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến vô sinh nam, vốn đang chiếm khoảng một nửa số trường hợp vô sinh hiện nay.

Hút thuốc lá chủ động hay thụ động gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản cho cả nam và nữ.

Ngoài ra, thuốc lá làm giảm nồng độ testosterone, khiến nam giới dễ rơi vào tình trạng suy giảm ham muốn, rối loạn cương dương và rối loạn nội tiết. Khi testosterone giảm kéo dài, chức năng sinh sản và chất lượng đời sống tình dục đều bị ảnh hưởng. Với những nam giới đang điều trị vô sinh, việc tiếp tục hút thuốc làm giảm hiệu quả điều trị bằng các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.

Thuốc lá còn gây tổn thương thành mạch, làm giảm lưu lượng máu đến cơ quan sinh dục và tăng nguy cơ xơ vữa động mạch. Điều này khiến rối loạn cương dương trở nên phổ biến hơn ở người hút thuốc, đặc biệt là người hút nhiều năm, gián tiếp cản trở khả năng thụ thai tự nhiên.

Ở phụ nữ, khói thuốc gây suy giảm chức năng buồng trứng, làm giảm số lượng và chất lượng trứng, đồng thời thúc đẩy quá trình lão hóa cơ quan sinh sản. Phụ nữ hút thuốc hoặc hít khói thuốc thường xuyên có nguy cơ mãn kinh sớm hơn, từ 1 đến 4 năm so với người không tiếp xúc với thuốc lá. Không những vậy, khói thuốc làm ảnh hưởng đến hoạt động của vòi trứng, khiến trứng thụ tinh khó di chuyển và làm tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung.

Niêm mạc tử cung cũng bị ảnh hưởng bởi khói thuốc. Khi niêm mạc không đạt chất lượng tốt, phôi khó bám, khó làm tổ, làm giảm khả năng mang thai, kể cả khi thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm. Những phụ nữ sống trong môi trường có nhiều khói thuốc thụ động, mặc dù không hút thuốc, vẫn có nguy cơ vô sinh hoặc khó có con cao hơn. Điều này cho thấy tác hại của thuốc lá đối với khả năng sinh sản không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân người hút mà còn lan rộng đến những người xung quanh.

Để lại hậu quả lâu dài cho thế hệ sau

Tác hại của thuốc lá không dừng lại ở giai đoạn trước mang thai. Đối với phụ nữ mang thai, hút thuốc chủ động hoặc hít phải khói thuốc thụ động đều làm tăng nguy cơ biến chứng trong thai kỳ. Nicotine đi qua nhau thai, xâm nhập vào cơ thể thai nhi và làm giảm lượng oxy cung cấp cho bé. Hậu quả là thai chậm phát triển trong tử cung, nhẹ cân khi sinh, sinh non và tăng nguy cơ thai chết lưu.

Trẻ sinh ra từ những bà mẹ tiếp xúc nhiều với khói thuốc có nguy cơ cao mắc dị tật bẩm sinh, đặc biệt là dị tật tim và hở hàm ếch. Các nghiên cứu cũng cho thấy trẻ lớn lên trong môi trường có khói thuốc dễ mắc các bệnh hô hấp, rối loạn hành vi và chậm phát triển trí tuệ. Đáng lo ngại hơn, nhóm trẻ này có nguy cơ mắc hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh cao hơn so với trẻ không tiếp xúc khói thuốc.

Đối với người mẹ, thuốc lá làm tăng nguy cơ tiền sản giật, nhau bong non, băng huyết sau sinh và các biến chứng nguy hiểm khác. Đây đều là những tình trạng đe dọa tính mạng và khiến phụ nữ có nguy cơ gặp khó khăn trong những lần mang thai tiếp theo. Một số nghiên cứu cho thấy phụ nữ mang thai tiếp xúc với khói thuốc còn dễ bị trầm cảm, lo âu và giảm sức đề kháng.

Khói thuốc thụ động đặc biệt nguy hiểm với phụ nữ và trẻ em. Nồng độ độc chất trong khói thuốc thụ động nhiều khi còn cao hơn khói mà người hút trực tiếp hít vào. Trẻ em sống trong môi trường có khói thuốc sẽ bị ảnh hưởng đến hệ hô hấp, sức đề kháng và cả sự phát triển về giới tính. Khi trưởng thành, nhóm trẻ này có thể đối mặt với khả năng sinh sản giảm sút hoặc gặp các vấn đề nội tiết.

Một khía cạnh quan trọng khác là tổn thương ADN do thuốc lá gây ra. Các hóa chất độc hại trong thuốc lá làm biến đổi gen trong tinh trùng và trứng, dẫn đến rối loạn di truyền. Hậu quả có thể xuất hiện ngay khi trẻ chào đời hoặc âm thầm tích lũy, bộc lộ khi trẻ trưởng thành. Điều này nhắc nhở rằng tác hại của thuốc lá không chỉ dừng lại ở một thế hệ mà còn có thể kéo dài qua nhiều thế hệ tiếp theo.

Huệ Nguyễn (tổng hợp)