Thương lắm hồn quê trong từng sợi bàng
Trên những cánh đồng của xã Hưng Thạnh (huyện Tân Phước trước đây), tỉnh Đồng Tháp, loài cây dân dã có tên là cỏ bàng vẫn âm thầm xanh tốt qua năm tháng. Ít ai ngờ rằng, chính loài cỏ ấy lại trở thành “người bạn” thân thiết, nuôi dưỡng biết bao thế hệ người dân nơi đây.
CỎ BÀNG “NGƯỜI BẠN” THUẦN KHIẾT
Từ những sợi bàng khô vàng óng, qua bàn tay khéo léo của người thợ, biết bao sản phẩm đời thường đã ra đời như: Chiếu, nón, giỏ xách... Mộc mạc là thế, nhưng với người dân Hưng Thạnh, nghề đan bàng buông không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là ký ức, là niềm tự hào và là phần hồn quê hương không thể thay thế.
Đáp ứng xu hướng tiêu dùng ngày càng đa dạng của thị trường, nhiều chị em ở xã Hưng Thạnh đã sáng tạo những dòng sản phẩm mới, góp phần đưa sản phẩm truyền thống của địa phương đến gần hơn với người tiêu dùng.
Trong câu chuyện của ông Đoàn Văn Vui (70 tuổi), ngụ Ấp 2, xã Hưng Thạnh, hình ảnh đồng bàng như một phần tuổi thơ của ông. Ông Vui nhớ lại: “Ngày xưa, khi còn nhỏ, tôi đã theo cha mẹ ra đồng nhổ cỏ bàng. Hồi đó nghèo lắm, gom được một bó bàng là một niềm vui. Cả nhà cùng nhau phơi bàng, ép bàng, rồi đan thành chiếu, đệm, giỏ”.
Đến khi lập gia đình, ông Vui cũng nhờ cỏ bàng mà có tiền nuôi con khôn lớn. Ông Đoàn Văn Vui kể thêm: “Có những ngày hai vợ chồng chèo xuồng đi nhổ bàng, về lại cùng nhau phơi, ép rồi đan đến tận khuya. Cái nghề này chưa bao giờ phụ người, chỉ cần chịu khó là có cơm ăn, áo mặc. Nhờ vậy mà gia đình tôi vượt qua những năm khó khăn”.
Không riêng ông Vui, bà Lê Thị Cang, ngụ Ấp 1, xã Hưng Thạnh cũng có cùng tâm sự: “Tôi gắn bó với nghề đan bàng buông mấy chục năm rồi. Nghề này không giúp mình giàu có, nhưng ổn định cuộc sống hằng ngày. Từ người già đến trẻ nhỏ đều có thể tham gia”.
Trong thời chiến tranh gian khổ, cuộc sống thiếu thốn, chính cỏ bàng đã cưu mang biết bao thế hệ người dân nơi đây. Tấm chiếu bàng giản dị không chỉ để nằm ngủ, mà còn trải trong hầm trú ẩn, che chắn gió mưa. Những chiếc giỏ bàng theo các mẹ, các chị ra chợ, hay những chiếc nóp được làm từ bàng theo bộ đội vào chiến trường.
Khi đất nước hòa bình, kinh tế bắt đầu khởi sắc, người dân đã chuyển đổi sang trồng lúa, khóm, hoa màu hay các loại cây có giá trị kinh tế cao hơn, nhưng nghề đan bàng vẫn được duy trì.
GIỮ NGHỀ GIỮA NHỊP SỐNG MỚI
Ngày nay, xã Hưng Thạnh có hơn 2.000 hộ dân gắn bó với nghề đan bàng buông. Trước kia, sản phẩm chủ yếu là chiếu và giỏ, hiện nay, để đáp ứng nhu cầu thị trường, người dân địa phương đã sáng tạo thêm nhiều mẫu mã mới: Từ túi xách thời trang, nón du lịch, đến bao đựng bình giữ nhiệt… Nhiều sản phẩm được trang trí hoa văn, phối màu bắt mắt, hướng đến khách hàng trẻ và khách du lịch.
Ông Đoàn Văn Vui gắn bó với nghề đan bàng buông từ lúc còn nhỏ.
Tuy nhiên, con đường giữ nghề truyền thống chưa bao giờ dễ dàng. Trong bối cảnh hàng công nghiệp giá rẻ tràn ngập, sản phẩm thủ công truyền thống gặp nhiều khó khăn trong tiêu thụ. Nhiều hộ làm nghề ở Hưng Thạnh đôi lúc phải chật vật tìm đầu ra, thậm chí có người đã nghĩ đến chuyện bỏ nghề. Chị Nguyễn Thị Bé Hai, ngụ Ấp 3, xã Hưng Thạnh tâm sự: “Những ngày đầu theo chồng về đây, thấy chị em trong xóm đan giỏ bàng, tôi cũng học theo.
Ban đầu đan còn vụng, nhưng rồi quen tay, một ngày cũng làm được 7 - 8 cái giỏ. Thấy bà con trong xóm khó bán sản phẩm, tôi đi tìm chỗ tiêu thụ, gom sản phẩm cho chị em rồi bán lại. Tuy lời không được nhiều, nhưng ai cũng mừng vì sản phẩm có đầu ra, nghề truyền thống không bị mai một”.
Phó Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Hưng Thạnh Nguyễn Thị Thùy Trang cho biết: “Nghề đan bàng buông là nghề truyền thống của nhiều hộ gia đình nơi đây. Nghề không kén lao động, phụ nữ lớn tuổi, trẻ nhỏ đều có thể tranh thủ lúc rảnh rỗi để đan bàng. Chúng tôi đã định hướng việc cải tiến mẫu mã, thêm hoa văn, kết hợp xu hướng tiêu dùng xanh để phục vụ khách du lịch. Nhờ vậy, nhiều sản phẩm của chị em đã bắt đầu có chỗ đứng, nhất là trong các hội chợ, triển lãm và tại các điểm du lịch của tỉnh”.
Theo ông Trần Hoàng Phong, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Hưng Thạnh, trong định hướng phát triển sắp tới, xã dự kiến sẽ kết hợp làng nghề với phát triển du lịch trải nghiệm. Du khách đến Hưng Thạnh không chỉ ngắm nhìn đồng bàng bát ngát, mà còn được trực tiếp nhổ bàng, phơi bàng, ép bàng và thử đan sản phẩm cùng bà con.
Những trải nghiệm ấy sẽ tạo dấu ấn riêng, biến làng nghề thành điểm du lịch đặc sắc của quê hương Hưng Thạnh. Bên cạnh đó, địa phương cũng định hướng kết nối với doanh nghiệp, mời gọi chuyên gia thiết kế để nâng cao giá trị, mở rộng thị trường, giúp nghề đan bàng buông có chỗ đứng vững chắc.
Trải qua bao thăng trầm, cỏ bàng vẫn xanh tốt trên đồng và người dân Hưng Thạnh vẫn miệt mài với từng sợi bàng. Mỗi chiếc chiếu, chiếc nón, chiếc giỏ không chỉ là sản phẩm lao động, mà còn là kết tinh của tình yêu quê hương, của sự thủy chung với nghề. Trong từng sợi bàng giản dị, ta thấy cả một hồn quê bền bỉ, một bản sắc khó phai và niềm tin nghề truyền thống này sẽ ngày càng khởi sắc.
