Thủy điện bất ngờ xả cửa, gây lũ quét ở Sa Pa: Coi thường mạng sống của dân?

Chiếc cầu treo nối trụ sở UBND xã Bản Hồ với thị trấn Sa Pa và các xã lân cận bị lũ phá hỏng

Mở xả lũ 4 cửa trong đêm

Trao đổi với phóng viên về nguyên nhân gây ra lũ quét kinh hoàng ở Bản Hồ (Sa Pa, Lào Cai), lãnh đạo Sở Công thương tỉnh Lào Cai cho biết: Ngoài nguyên nhân khách quan do có mưa lớn, địa hình thấp thì thủy điện Sử Pán 1 (thuộc Cty CP Công nghiệp Việt Long) là tác nhân chính gây ra lũ cục bộ tại Bản Hồ. Nhà máy thủy điện Sử Pán 1 không tuân thủ quy trình vận hành xả lũ hồ đập, cùng lúc xả lũ 4 cửa khi không hề thông báo với tỉnh hay người dân để chủ động phòng tránh lũ.

“Khi làm việc với tỉnh, Cty này đã nhận trách nhiệm với lý do nhà máy mới đi vào vận hành từ tháng 12/2018 nên chưa có nhiều kinh nghiệm xử lý lũ lớn. Doanh nghiệp sẽ phối hợp với các ngành chức năng đánh giá, thống kê đền bù cho người dân theo quy định. Thống kê sơ bộ ban đầu, trận lũ gây thiệt hại 8,7 tỷ đồng ”, lãnh đạo Sở Công thương Lào Cai nói.

Còn theo ông Đào A Khởi, Chủ tịch UBND xã Bản Hồ, tổng thiệt hại toàn xã do mưa lũ gây ra là hàng chục tỷ đồng. Có 59 hộ bị ảnh hưởng. Trong đó, 3 hộ nặng nhất phải di chuyển chỗ ở. Từ khi mưa lũ xảy ra, chính quyền xã Bản Hồ đã tích cực giúp đỡ người dân khắc phục hậu quả.

Theo ông Khởi, đại diện nhà máy Thủy điện Sử Pán 1 đến xã hỗ trợ 15 triệu đồng để bồi dưỡng cho thanh niên tình nguyện làm kinh phí để giúp dân dọn dẹp sau lũ. Còn việc thăm hỏi, khắc phục hậu quả thì chưa thấy người của nhà máy nhắc đến.

Cũng theo chủ tịch UBND xã Bản Hồ, hiện riêng xã này có tới 6 thủy điện đang băm nát dòng suối Mường Hoa. Trước đây, đời sống người dân ở xã Bản Hồ được cải thiện nhờ phát triển du lịch, cạnh con suối Mường Hoa thơ mộng là núi rừng trùng điệp với những thửa ruộng bậc thang. Hàng chục hộ dân trong xã mở dịch vụ du lịch cộng đồng ăn nên, làm ra. Nhưng từ khi có thủy điện, cảnh quan thay đổi, lòng suối Mường Hoa bị bồi lấp khiến dòng chảy thay đổi lởm chởm. Khách du lịch cũng không đến nữa.

Tận thấy nơi rốn lũ

Sau gần 2 tuần trận lũ quét qua xã Bản Hồ, huyện Sa Pa (Lào Cai), dọc theo suối Mường Hoa, nhìn ngấn nước qua những hàng cây, mới thấy được sự khủng khiếp của cơn lũ vừa đi qua. Những vạt cây cỏ bên sông xiêu về một hướng. Nhiều mái nhà xơ xác vết bùn, loang lổ lên tận mái.

Ông Đào A Án, thôn Bản Dền (Bản Hồ) thất thần bên đống đổ nát: “Hết, lũ cuốn sạch hết rồi xe cộ, mọi vật dụng trong nhà. 50 năm qua tôi chưa thấy trận lũ nào kinh hoàng vậy”.

Theo ông Án, tối 23/6 trời mưa nhỏ, gia đình đi ngủ sớm. Đến đêm tầm hơn gần 3h sáng 24/6, con trai ông hét lên “vỡ đập, mọi người chạy lên tầng. Không mang theo gì hết, chạy không chết”.

Nước chảy xiết sập cả cửa tràn vào nhà, trời nổi giông mất điện, mọi người hốt hoảng leo lên tầng 2 bỏ của chạy lấy người. Để chứng minh sự thoát chết kỳ diệu của mình, ông Án mở đoạn video hơn 4 phút mà camera gia đình ghi lại được trước lúc mất điện. Theo đó, khi ông Án và con trai đang ngủ, nước tràn như thác đổ vào nhà, dòng nước xoáy lên nhanh, khoảng gần 3 phút đã ngập ngực ông Án. Lũ cuốn trôi giường, mọi đồ đạc trong nhà, nhiều tiếng la hét thất thanh trong đêm.

Ngồi cạnh ông Án, con dâu Hoàng Thị Liên tiếp lời, may nhà còn có phúc khi đêm đó chị cùng 2 cháu về ngoại chơi. Chiếc giường tại tầng 1 mà ngày thường chị Liên và 2 con ngủ đã bị lũ cuốn trôi ra ngoài. “Lũ về trong đêm nhanh vậy, nếu tôi và cháu ngủ ở nhà hôm ấy thì có lẽ nguy hiểm đến tính mạng rồi. Toàn bộ ti vi, tủ lạnh, máy giặt, xe máy trên nhà bị lũ cuốn mắc kẹt ở bếp nhưng đã hỏng vì ngập nước”, chị Liên nói.

Cũng như ông Án, gia đình anh Đào A Thinh (bản Dền) trơ trọi chẳng còn gì, bởi mọi của cải tích góp đã bị lũ cuốn hết. “Mấy hôm nay gia đình chỉ ăn mỳ tôm tạm vì đồ đạc, lúa, nồi niêu bị cuối trôi sạch. Bức tường sau nhà cũng bị lũ đánh sập. Cát tràn vào cao gần 1 mét. Lũ lên quá nhanh, gia đình trở tay không kịp, 2 vợ chồng hoảng hốt bế 2 con nhỏ mà chạy”, anh Thinh nói.

Theo anh Thinh, trước nay mưa lớn vài ngày, nước lũ chưa bao giờ ngập cầu treo. “Trận lũ quét tới và rút đi nhanh lắm. Về sau, chúng tôi mới biết lũ là do thủy điện Sử Pán 1 xả cửa mà không thông báo. Họ quá coi thường mạng sống của dân”, anh Thinh bức xúc. Ngay sau trận lũ quét, hơn 50 hộ dân ở xã Bản Hồ đã đồng loạt ký đơn tố nhà máy thủy điện Sử Pán 1 xả lũ không đúng quy định gây thiệt hại cho dân.

Thủy điện Sử Pán 1 đã cùng lúc mở 4 cửa xả lũ

Mẹ con chị Hoàng Thị Liên may mắn thoát chết trong đêm lũ quét vì không ngủ ở nhà

Ông Đào A Án, thôn Bản Dền (Bản Hồ) chỉ mực nước ngập ở nhà trong đêm 23, rạng sáng 24/6

Quang Lộc