Thụy Điển ủng hộ Ukraine mua đến 150 tiêm kích Gripen E
Thụy Điển tuyên bố sẵn sàng hỗ trợ Ukraine mua từ 100 đến 150 tiêm kích đa năng Gripen E. Nếu thương vụ thành công, đây sẽ là hợp đồng lớn chưa từng có, đồng thời thể hiện bước ngoặt chiến lược trong việc tái cấu trúc không quân Ukraine.
Ngày 22/10, tại thành phố Linköping, Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ký một nghị định thư hợp tác, trong đó Stockholm cam kết ủng hộ kế hoạch hiện đại hóa không quân của Kyiv.
Theo thỏa thuận, Ukraine dự kiến mua từ 100 đến 150 chiếc tiêm kích Saab JAS 39 Gripen E - dòng chiến đấu cơ thế hệ mới của Thụy Điển.
Đây có thể là thương vụ xuất khẩu lớn nhất trong lịch sử ngành hàng không quốc phòng Thụy Điển, vượt xa các hợp đồng trước đó với Brazil hay Cộng hòa Séc.
Tuy mới dừng ở mức ý định, nhưng động thái này được xem là dấu hiệu cho thấy châu Âu đang bước vào giai đoạn tái phân bổ sức mạnh không quân sau hơn 3 năm xung đột tại Ukraine.
Gripen E là phiên bản nâng cấp mạnh mẽ của dòng JAS 39 nổi tiếng, được thiết kế cho tác chiến linh hoạt trong môi trường hiện đại.
Máy bay được trang bị radar mảng pha chủ động AESA, hệ thống tác chiến điện tử tiên tiến, liên kết dữ liệu chiến thuật và khả năng cất hạ cánh trên đường băng dã chiến chỉ dài 800 mét.
Tất cả đặc điểm này phù hợp với yêu cầu của Ukraine trong bối cảnh chiến sự khiến nhiều căn cứ không quân truyền thống bị đe dọa.
Theo các nhà phân tích quân sự, nếu thỏa thuận được thực hiện đầy đủ, Ukraine sẽ sở hữu lực lượng không quân có sức mạnh tương đương với các quốc gia NATO ở Đông Âu.
Với 100 đến 150 chiếc Gripen E, Ukraine có thể triển khai 3 đến 4 trung đoàn tiêm kích, đủ năng lực phòng thủ, tấn công mặt đất và chế áp hệ thống phòng không đối phương.
Thụy Điển vốn nổi tiếng với chính sách quốc phòng độc lập, nhưng kể từ khi gia nhập NATO, nước này ngày càng thể hiện vai trò tích cực hơn trong hợp tác an ninh khu vực.
Việc hỗ trợ Ukraine không chỉ mang ý nghĩa thương mại mà còn thể hiện sự cam kết chính trị của Stockholm trong việc củng cố an ninh châu Âu.
Với Ukraine, kế hoạch mua Gripen E là bước tiến chiến lược nhằm thay thế các phi đội MiG và Su lỗi thời của Liên Xô cũ.
Trước đây, Kyiv từng nhận viện trợ tiêm kích F-16 từ một số nước phương Tây, nhưng số lượng còn hạn chế và việc huấn luyện phi công kéo dài.
Gripen E được coi là lựa chọn phù hợp hơn với điều kiện tác chiến tại Ukraine nhờ chi phí vận hành thấp, dễ bảo trì và khả năng hoạt động trong điều kiện địa hình phức tạp.
Giới phân tích cho rằng, việc Thụy Điển sẵn sàng hỗ trợ Kyiv mua số lượng lớn Gripen E là tín hiệu mạnh mẽ gửi đến Moscow. Nó cho thấy phương Tây không chỉ hỗ trợ Ukraine trong phòng thủ, mà còn giúp nước này xây dựng lực lượng không quân có khả năng tấn công chủ động.
Điều này có thể khiến Nga phải điều chỉnh lại kế hoạch triển khai phòng không dọc biên giới phía tây.
Tuy nhiên, thỏa thuận vẫn cần nhiều thời gian để hoàn thiện. Các vấn đề như tài chính, đào tạo, bảo trì và dây chuyền sản xuất sẽ là thách thức lớn.
Thụy Điển hiện cũng đang trong quá trình chuyển đổi sang sử dụng Gripen E, nên việc bàn giao sớm cho Ukraine gần như không thể trước năm 2027.
Dù vậy, sự kiện này vẫn được xem là bước ngoặt lớn. Nó đánh dấu sự hội nhập ngày càng sâu của Ukraine với các tiêu chuẩn quân sự NATO, đồng thời củng cố vị thế của Thụy Điển như một trung tâm công nghiệp quốc phòng chủ chốt ở châu Âu.
Nếu được triển khai trọn vẹn, kế hoạch này có thể mở ra một thời kỳ mới cho không quân Ukraine, đưa nước này trở thành lực lượng không quân mạnh nhất ngoài NATO ở khu vực Đông Âu.
