Thủy lợi Plei Thơ Ga: 'Bệ phóng' của Chư Pưh

Cần đầu tư hệ thống kênh tưới

Dự án hệ thống thủy lợi hồ chứa nước Plei Thơ Ga có tổng mức đầu tư 229 tỷ đồng, trong đó, ngân sách trung ương hỗ trợ hơn 160 tỷ đồng, ngân sách địa phương hơn 68 tỷ đồng. Dự án gồm các cụm công trình đầu mối, đập đất, tràn xả lũ, cống lấy nước, hệ thống kênh và công trình trên kênh chính, kênh nhánh N2, N4 cùng với các công trình phụ trợ khác. Sau khi hoàn thành, công trình sẽ tưới 620 ha lúa nước 2 vụ và 1.000 ha cây công nghiệp; cung cấp nước sinh hoạt cho 19.000 người dân trên địa bàn huyện Chư Pưh ở thời điểm hiện tại và 28.300 người vào năm 2035.

Thi công tràn xả lũ Dự án hồ chứa nước Plei Thơ Ga (xã Chư Don, huyện Chư Pưh). Ảnh: Kim Linh

Tuy nhiên, theo thiết kế, Dự án chỉ xây dựng kênh chính dài hơn 7 km, kênh nhánh N2 dài hơn 1 km và N4 dài 641 m, không đầu tư hệ thống kênh tưới. Hệ thống kênh tưới được tận dụng từ kênh tưới của 2 đập dâng: Plei Thơ Ga (xã Chư Don) và Ia Hlốp (xã Ia Blứ) đã đầu tư từ nhiều năm trước. Kênh dẫn của 2 đập này khá nhỏ, nhiều đoạn cũng đã xuống cấp, thậm chí nằm thấp hơn mặt ruộng khiến hiệu quả sử dụng đạt thấp. Do đó, dù hệ thống thủy lợi hồ chứa nước Plei Thơ Ga đi vào hoạt động thì cũng chỉ tưới khoảng 250 ha lúa nước 2 vụ, bằng 40% năng lực tưới theo thiết kế.

Mặc dù có gần 5 sào lúa nước nằm cạnh kênh tưới của đập dâng Plei Thơ Ga, nhưng đời sống của gia đình chị Rmah HSin (làng Kia, xã Chư Don) những năm qua khá bấp bênh. Tình trạng thiếu nước vào cuối vụ Đông Xuân liên tục xảy ra khiến năng suất lúa giảm, thậm chí mất trắng. Chị cho biết: “Dù ruộng nằm cạnh kênh dẫn nhưng khó lấy nước. Mình phải đào thêm kênh đất dài khoảng 50 m ở đầu nguồn rồi chặn dòng đưa nước về ruộng. Tuy nhiên, do ruộng của mình ở cuối kênh nên vẫn thường xuyên thiếu nước vào cuối vụ. Mặt khác, hầu như các hộ ở đây đều làm thêm kênh đất dẫn nước vào ruộng nên gây thất thoát nguồn nước. Mình hy vọng Nhà nước quan tâm đầu tư nâng cấp, mở rộng hệ thống kênh để giúp dân làng có điều kiện phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập”.

Theo ông Đặng Lê Minh-Bí thư Đảng ủy xã Chư Don, trên địa bàn xã hiện có khoảng 7 km kênh mương được kiên cố hóa. Tuy nhiên, do được đầu tư từ những năm trước nên hệ thống kênh này đã xuống cấp, nhiều chân ruộng nằm cao hơn kênh khiến hiệu quả tưới không cao. “Dù xã có khoảng 250 ha lúa nước có thể canh tác 2 vụ, nhưng vụ Đông Xuân 2020-2021, người dân chỉ sản xuất được hơn 80 ha vì không đủ nước. Do đó, thời gian tới, UBND tỉnh, huyện cần quan tâm đầu tư nâng cấp, mở rộng hệ thống kênh tưới, cải tạo đồng ruộng nhằm phát huy hiệu quả hệ thống thủy lợi hồ chứa nước Plei Thơ Ga”-Bí thư Đảng ủy xã Chư Don mong muốn.

Tập trung phát triển nông nghiệp, dịch vụ

Nhằm khai thác hệ thống thủy lợi hồ chứa nước Plei Thơ Ga, UBND huyện Chư Pưh đang triển khai xây dựng Đề án “Phát triển sản xuất nông nghiệp, dịch vụ”. Đề án đã được UBND huyện tổ chức hội thảo lần thứ 2 để lấy ý kiến các chuyên gia, cơ quan chuyên môn về giải pháp thực hiện, định hướng phát triển ngành nông nghiệp huyện giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn 2030. Theo đó, huyện sẽ tập trung xây dựng và hỗ trợ các hợp tác xã, tổ hợp tác liên kết với doanh nghiệp để hình thành một số vùng sản xuất tập trung theo chuỗi giá trị; tăng cường kết nối giữa vùng sản xuất và thị trường tiêu thụ; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Đồng thời, áp dụng quy trình sản xuất, sơ chế, chế biến nông sản đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm theo các tiêu chuẩn: VietGAP, hữu cơ, 4C, UTZ... và có tem truy xuất nguồn gốc nhằm nâng cao giá trị, tăng tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Chủ tịch UBND tỉnh Võ Ngọc Thành đề nghị các Sở, ngành, chính quyền địa phương cần có giải pháp phát huy hiệu quả công trình trong chuyến kiểm tra tiến độ thi công trình mới đây. Ảnh: Quang Tấn

Trong chuyến kiểm tra tiến độ thực hiện Dự án hệ thống thủy lợi hồ chứa nước Plei Thơ Ga vào cuối tháng 3-2021, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Ngọc Thành chỉ đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư cần tính toán đưa vào kế hoạch đầu tư công để hoàn thiện hệ thống kênh mương trong thời gian tới nhằm phát huy tối đa hiệu quả công trình này. Sở Nông nghiệp và PTNT, UBND huyện Chư Pưh cần tính toán xây dựng quy hoạch tổng thể về phát triển sản xuất theo chuỗi liên kết gắn với tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời, nhanh chóng triển khai trồng lại rừng, cây xanh, cây ăn quả xung quanh khu vực hồ chứa góp phần phủ xanh, tạo cảnh quan cũng như giữ nước.

Ông Nguyễn Long Khánh-Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Chư Pưh-cho biết: Dựa trên cơ sở dữ liệu, bản đồ thổ nhưỡng, khu vực thuộc vùng Dự án hồ chứa nước Plei Thơ Ga rất phù hợp để phát triển cây ăn quả và lúa nước 2 vụ. Do đó, thời gian tới, huyện sẽ tập trung huy động mọi nguồn lực cũng như tranh thủ các nguồn vốn để đầu tư nâng cấp, mở rộng hệ thống kênh tưới tại các cánh đồng nhằm phát huy hết công suất tưới. Cùng với đó, huyện sẽ xây dựng kế hoạch cụ thể nhằm đẩy mạnh chuyển đổi cây trồng không phù hợp sang các loại cây ăn quả, từng bước hình thành các vùng chuyên canh cây trồng. Đồng thời, hỗ trợ người dân phát triển các mô hình nông-lâm kết hợp như: trồng rừng xen cây ăn quả, trồng rừng xen cây dược liệu… nhằm tạo cảnh quan để phát triển du lịch, vừa tăng thu nhập cho người dân. Bên cạnh đó, huyện sẽ tập trung phát triển chăn nuôi, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp liên kết, xây dựng các trang trại quy mô lớn, đảm bảo tiêu chuẩn.
Trao đổi với P.V, ông Lê Quang Thái-Chủ tịch UBND huyện Chư Pưh-khẳng định: Hệ thống thủy lợi hồ chứa nước Plei Thơ Ga sẽ tạo động lực thúc đẩy kinh tế-xã hội của huyện phát triển, nhất là các địa phương nằm trong vùng dự án. Diện tích mặt hồ khoảng 130 ha với dung tích khoảng 10 triệu m3 không những thuận lợi cho nuôi trồng thủy sản, sản xuất nông nghiệp công nghệ cao mà còn là điều kiện để phát triển du lịch sinh thái. Vì vậy, trong thời gian đến, UBND huyện tiếp tục đầu tư xây dựng hệ thống đường giao thông nội đồng, nâng cấp hệ thống kênh mương để phát triển sản xuất nông nghiệp cũng như ngành du lịch, dịch vụ tại vùng lòng hồ. Đồng thời, triển khai trồng cây xanh xung quanh lòng hồ và trồng lại rừng; phát triển nuôi trồng thủy sản trên lòng hồ; trồng cây ăn quả… nhằm tạo hệ sinh thái đa dạng phục vụ phát triển du lịch. Đặc biệt, huyện sẽ tập trung kêu gọi đầu tư các loại hình du lịch như: du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp công nghệ cao, du lịch trải nghiệm, du lịch cộng đồng…

QUANG TẤN