Tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm nguồn nước suối Ngòi Đum

Nhà máy nước Cốc San bị ảnh hưởng từ sự cố nguồn nước tự chảy.

Khoảng 23h ngày 18/7, công nhân Nhà máy nước Cốc San thuộc Công ty Cổ phần Cấp nước tỉnh Lào Cai bất ngờ khi thấy nguồn nước tự chảy lấy từ suối Ngòi Đum (đoạn chảy qua xã Tòng Sành, huyện Bát Xát) để phục vụ công tác sản xuất nước sinh hoạt bị đục bất thường. Trong nước, có rất nhiều cặn khuếch tán, chủ yếu là đất đỏ, có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Nồng độ NTU (đơn vị đo độ đục khuếch tán - Nephelometric Turbidity Units) trong nước tăng cao, khiến công nhân Nhà máy buộc phải đóng van nguồn tự chảy để chuyển sang nguồn dự phòng lấy từ suối Ngòi Đum (đoạn chảy qua thành phố Lào Cai) để phục vụ sản xuất nước sạch. Sự cố này ảnh hưởng không nhỏ đến công tác sản xuất và cung cấp nước sạch cho người dân thành phố Lào Cai.

Theo thông tin từ Công ty Cổ phần Cấp nước tỉnh Lào Cai, ngày 17/7, Công ty nhận được thông báo từ Nhà máy Thủy điện Cốc San về việc lưu lượng nước về hồ giảm thấp, không đủ khả năng phát điện 24/24h và lưới điện của EVN đang trong tình trạng thiếu hụt công suất tại các khung giờ cao điểm, nên yêu cầu nhà máy dừng và tích nước để phát công suất cao hơn vào một số giờ cao điểm của hệ thống. Theo đó, ngày 18/7, Nhà máy Thủy điện Cốc San tích nước và phát điện theo 2 khung giờ (từ 0h00 - 17h00 và từ 21h00 - 24h00). Do đó, lưu lượng nước trên suối Ngòi Đum cũng bị thay đổi cục bộ theo những khung giờ thủy điện Cốc San phát điện. Lưu lượng nước thay đổi đã cuốn theo nhiều đất, đá từ việc thi công tuyến đường nối cao tốc Nội Bài – Lào Cai đến thị xã Sa Pa, là nguyên nhân chính gây nên tình trạng nồng độ NTU trong nước tăng cao.

Theo thông tin từ Công ty Cổ phần Cấp nước tỉnh Lào Cai, sự việc thủy điện xả nước cuốn theo đất, đá gây ảnh hưởng đến hoạt động của Nhà máy nước Cốc San đêm 18/7 vừa qua chỉ là sự cố bất thường, cục bộ (đất, đá chủ yếu bị cuốn từ vị trí các đầu đập nước khoảng hơn 300m về phía thượng nguồn). Trước đây, nồng độ NTU từ đập lấy nước tự chảy của Nhà máy nước Cốc San chỉ ở ngưỡng trung bình từ 50 - 100 NTU, từ khi tuyến đường nối cao tốc Nội Bài – Lào Cai đến thị xã Sa Pa được triển khai thi công, một lượng lớn đất, đá trôi xuống taluy âm, ảnh hưởng nguồn nước suối Ngòi Đum, khiến nồng độ NTU tăng cao (trung bình ở mức 3.000 - 4.000 NTU).

Công ty Cổ phần Cấp nước Lào Cai ra thông báo về tình hình thiếu nước sinh hoạt cục bộ do nguồn nước mặt phục vụ sản xuất không đảm bảo.

Sự cố sau đó đã được Công ty Cổ phần Cấp nước tỉnh Lào Cai thông báo tới phòng chuyên môn của Sở Tài nguyên và Môi trường; Phòng Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (Công an tỉnh); chủ đầu tư tuyến đường nối cao tốc Nội Bài – Lào Cai đến thị xã Sa Pa và một số cơ quan, đơn vị liên quan để xác định nguyên nhân và có giải pháp xử lý sự cố.

Theo xác định của Công ty Cổ phần đầu tư BOT Lào Cai – Sa Pa, vị trí có nhiều đất, đá bị cuốn trôi đêm 18/7 thuộc Km9+00 đường nối cao tốc Nội Bài – Lào Cai đến thị xã Sa Pa, là khu vực đang nổ mìn, phá tuyến do Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại Tâm Trí thi công.

Theo quan sát của phóng viên, tại vị trí này, có nhiều đất đá bị trôi xuống phía dưới taluy âm, sát dòng chảy của suối Ngòi Đum nêu dễ dàng bị nước cuốn trôi. Khu vực này được xác định không phải vị trí đổ thải được chủ đầu tư dự án đường nối cao tốc Nội Bài – Lào Cai đến thị xã Sa Pa chấp thuận.

Trước đó, ngày 16/7 và 17/7/2022, Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông tỉnh đã tiến hành kiểm tra việc thi công gói thầu XL02 thuộc Dự án đường nối cao tốc Nội Bài - Lào Cai đến thị xã Sa Pa theo hình thức hợp đồng BOT. Quá trình kiểm tra phát hiện tình trạng một số phương tiện thi công đổ đất, đá thải không đúng vị trí bãi thải theo quy định, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường, trực tiếp làm ô nhiễm nguồn nước suối Ngòi Đum. Đoàn kiểm tra đã có văn bản đề nghị Công ty Cổ phần đầu tư BOT Lào Cai – Sa Pa (chủ đầu tư) chỉ đạo nhà thầu thi công khẩn trương khắc phục hậu quả do đổ thải sai quy định.

Ngày 19/7, Công ty Cổ phần đầu tư BOT Lào Cai – Sa Pa đã có công văn số 528/CV-BLS-QLDA về việc yêu cầu các nhà thầu tổ chức thi công xây lắp, đảm bảo công tác an toàn, vệ sinh môi trường dự án đường nối cao tốc Nội Bài – Lào Cai đến thị xã Sa Pa. Công văn nêu rõ, qua quá trình kiểm tra thực tế hiện trường nhận thấy một số phương tiện vận chuyển, đổ đất, đá thải không đúng vị trí bãi thải quy định, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường xung quanh. Đặc biệt là ảnh hưởng đến nguồn nước suối Ngòi Đum để cung cấp nước sản xuất, sinh hoạt cho người dân.

Để đảm bảo an toàn, vệ sinh môi trường, Công ty Cổ phần đầu tư BOT Lào Cai – Sa Pa đã yêu cầu đơn vị thi công khẩn trương khắc phục, thu gom, vận chuyển khối lượng đất, đá đổ thải không đúng quy định về đúng vị trí đổ thải được chủ đầu tư chấp thuận.

Ngoài vụ việc xảy ra đêm 18/7, theo thông tin chúng tôi tìm hiểu được, việc thi công tuyến đường nối cao tốc Nội Bài – Lào Cai đến thị xã Sa Pa cũng nhiều lần gây ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt và sản xuất của người dân khu vực xã Tòng Sành (Bát Xát) và xã Cốc San (thành phố Lào Cai).

Vẫn biết việc đẩy nhanh, đảm bảo tiến độ thi công Dự án đườ̀ng nối cao tốc Nội Bài – Lào Cai đến thị xã Sa Pa là cần thiết, tuy nhiên, các đơn vị liên quan cũng cần sớm có các giải pháp xử lý triệt để, để đảm bảo môi trường, nguồn nước suối Ngòi Đum, phục vụ sản xuất và sinh hoạt của người dân khu vực xã Cốc San và thành phố Lào Cai.