Tiêm kích bom AJ-37 của Thụy Điển: Chiến đấu cơ đi trước thời đại

Thụy Điển là một quốc gia với diện tích trung bình ở Bắc Âu, quy mô dân số chỉ khoảng trên 10 triệu người; tuy nhiên Thụy Điển có nền công nghiệp quốc phòng rất phát triển. Ngay từ thời Chiến tranh Lạnh, Thụy Điển đã phát triển nhiều loại máy bay chiến đấu tiên tiến.

Máy bay chiến đấu của Thụy Điển, không chỉ phục vụ trong Không quân nước này, mà còn trong lực lượng Không quân Áo, Đan Mạch và Phần Lan. Một trong những thiết kế tiên tiến nhất vào thời đó là máy bay tiêm kích bom AJ 37 và AJS 37 Viggen.

Chiến đấu cơ AJ 37 Viggen là biến thể chính của dòng máy bay phản lực Viggen, bao gồm các biến thể tuần tra, huấn luyện và trinh sát. Nó được thiết kế để trở thành một máy bay chiến đấu tấn công ngay từ đầu, nên có hệ thống định vị tiên tiến (vào thời điểm đó).

Ngoài ra AJ 37 Viggen, còn được trang bị radar tấn công mặt đất với các tính năng tránh địa hình và màn hình hiển thị trên kính lái (HUD) tiên tiến, có tác dụng hiển thị các thông tin như bảng đồng hồ trên buồng lái, phù hợp với tầm quan sát của phi công, mà không cần phải nhìn xuống.

Giống như máy bay cất và hạ cánh thẳng đứng (STOL) Harrier của Anh, AJ 37 được thiết kế với chức năng STOL. Do đó, khung máy bay AJ 37 kết hợp các tính năng, để cải thiện các đặc tính cất, hạ cánh đường băng ngắn.

Một bộ đảo chiều lực đẩy, cho phép AJ 37 Viggen hạ cánh ở đường băng có chiều dài chỉ 500 mét; AJ 37 cũng được thiết kế ngay từ đầu, để dễ sửa chữa và bảo dưỡng, ngay cả đối với những nhân viên không được đào tạo nhiều.

Với thiết kế thông minh, làm cho AJ 37 Viggen có thể tái cất cánh trở lại cực kỳ nhanh chóng, thời gian quay vòng được tính dưới 20 phút với các đội bảo đảm kỹ thuật mặt đất, rút ngắn tối đa khả năng xuất kích của một chuyến bay. Theo ước tính, AJ 37 có thể xuất kích tới 5 lượt chuyến một ngày.

Máy bay AJ 37 được trang các loại vũ khí do Thụy Điển phát triển và cả các loại vũ khí của phương Tây; như tên lửa hành trình chống hạm Rb 04E, và sau đó là bom chùm Bk90 Mjölnir. Những vũ khí này đã mang lại cho AJ 37 một khả năng tấn công mặt đất và chống hạm rất mạnh.

AJ 37 cũng được trang bị tên lửa dẫn đường chính xác tiến công mặt đất AGM-65 “Maverick” của Mỹ; về vũ khí tự vệ, AJ 37 có thể mang tên lửa tầm ngắn Rb 24 hoặc Rb 74 Sidewinder IR dẫn đường tầm nhiệt và sử dụng radar tấn công mặt đất ở chế độ không đối không hạn chế.

Tất cả những vũ khí này đều được tích hợp vào hệ thống điện tử hàng không của AJ 37 Viggen. Với tên lửa có điều khiển, phi công có thể lập trình một khu vực tấn công như một điểm tham chiếu và màn hình HUD sẽ hướng dẫn phi công thực hiện một cuộc tấn công vào đó.

Tương tự, hệ thống điện tử hàng không hỗ trợ nhiều chế độ ném bom khác nhau cho các loại bom có mục đích chung. Các phương pháp ném bom như ném bom bổ nhào, ném bom cao và thấp đều được lập trình sẵn; giúp phi công linh hoạt hơn khi sử dụng bom.

Tương tự như vậy, tên lửa chống hạm Rb 04E cũng được tích hợp vào máy tính định vị và hiển thị trên màn hình HUD, với tọa độ mục tiêu khác nhau và phạm vi phóng tên lửa hiệu quả, được hiển thị trên HUD.

AJ 37 thậm chí còn tích hợp tên lửa chống hạm Rb 15F tiên tiến, có thể phóng đến các vị trí khác nhau, để tiến hành các cuộc tấn công tập trung với số lượng lớn và tiến công tàu địch từ các góc độ khác nhau.

Khi thực hiện tấn công mục tiêu điển hình, Viggen sẽ di chuyển đến mục tiêu với tốc độ nhanh và ở độ cao thấp. Với động cơ mạnh mẽ đã mang lại cho nó khả năng tốc độ siêu thanh ở độ cao thấp. Ở độ cao thấp, AJ 37 Viggen là một trong những máy bay có tốc độ nhanh nhất thế giới.

Tính năng theo dõi địa hình của radar trang bị trên AJ 37 cũng cực kỳ quan trọng và mang lại cho nó khả năng hoạt động trong mọi thời tiết. Trong điều kiện tầm nhìn bị hạn chế, AJ 37 có thể thực hiện nhiệm vụ mà không gặp vấn đề gì ở tầm thấp.

Với thiết kế đặc biệt bay bám địa hình như vậy, cho phép AJ 37 cơ động với tốc độ cao, vào giữa các ngọn núi hiểm trở ở phía bắc Thụy Điển, mà không bị radar phòng không của đối phương phát hiện.

AJ 37 Viggen là một ví dụ điển hình về khả năng của Thụy Điển trong việc phát triển một loại máy bay tiên tiến đi trước thời đại về nhiều mặt. Không quân NATO chỉ được trang bị radar tấn công/ theo dõi địa hình tương tự như loại Viggen, trên chiếc tiêm kích bom Panavia Tornado vào năm 1979.

Theo tính toán, nếu cuộc xung đột giữa Liên Xô và khối NATO xảy ra, các phi đội AJ 37 Viggen có thể gây thương vong cho các đơn vị chiến đấu của Liên Xô, đang cố gắng đổ bộ từ hướng Đại Tây Dương ở phía bắc Thụy Điển, hoặc ở Biển Baltic ở phía nam.

AJ 37 cũng có thể sẽ tiêu diệt các lực lượng mặt đất của đối phương với tốc độ nhanh, với khả năng bay thấp và tốc độ cao, nó sẽ tránh được hỏa lực phòng không mặt đất của cả pháo và tên lửa của phía Liên Xô.

Với thời gian tái hoạt động nhanh và tốc độ siêu thanh, những chiếc Viggens có thể là vũ khí càn quét trên chiến trường lớn hơn so với số lượng của chúng trong biên chế.

Tất nhiên, với lịch trình xuất kích nhanh chóng như vậy, sẽ có ảnh hưởng khủng khiếp đến khung máy bay của Viggens. Nhưng giống như hầu hết các máy bay tấn công thời Chiến tranh Lạnh, nó được cho là có tỷ lệ tiêu hao rất cao, mặc dù có các tính năng tiên tiến của nó.

Các nhà hoạch định Chiến tranh Lạnh của Thụy Điển tính toán rằng, việc bảo vệ Thụy Điển sẽ là một cuộc chiến rất nhanh, vì vậy tuổi thọ của khung máy bay là mối quan tâm thứ yếu, hiệu quả tiêu diệt đối phương mới là mục tiêu chủ yếu. Nguồn ảnh: TheArchive.

Sức mạnh của tiêm kích đa năng JAS 39 - chiến đấu cơ mang đậm phong cách Bắc Âu do Thụy Điển sản xuất. Nguồn: QPVN.

Tiến Minh