Tiềm năng to lớn của dược liệu Việt Nam

PGS.TS Nguyễn Thế Thịnh - Cục trưởng Cục Quản lý y dược cổ truyền, Bộ Y tế cho biết, hàng năm, tổng số dược liệu được sử dụng trong ngành y tế ở nước ta ước tính 100.000 tấn với tổng giá trị thị trường trên 400 triệu USD/năm. Trong khi đó, theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) có đến 80% dân số toàn cầu sử dụng thảo dược để chăm sóc sức khỏe ban đầu. Tổng giá trị thị trường sản phẩm từ thảo dược toàn cầu năm 2021 ước tính khoảng 230 tỷ USD, có thể đạt 430 tỷ USD vào năm 2028.

Đồng quan điểm, PGS.TS Phạm Vũ Khánh - nguyên Cục trưởng Cục Quản lý Y dược Cổ truyền, Bộ Y tế cũng thông tin, trong số hơn 12.000 loài thực vật ở Việt Nam, thì có gần 4.000 loài cho công dụng làm thuốc. Trong đó có nhiều loài dược liệu quý về công dụng chữa bệnh lẫn giá trị về mặt kinh tế.

Tuy nhiên, ông Khánh cũng nêu thực trạng: “Trong 60.000 tấn dược liệu sử dụng mỗi năm tại Việt Nam có đến 80-85% dược liệu được nhập từ nước ngoài. Dược liệu ở nước ngoài có 2 dạng cung cấp: Nông sản và dược liệu trồng, thu hái tự nhiên theo tiêu chuẩn. Những dược liệu ở dạng nông sản không bảo đảm chất lượng để làm thuốc có giá rất rẻ so với các loại dược liệu trồng và thu hái tự nhiên theo tiêu chuẩn. Phần lớn các dược liệu nhập khẩu vào Việt Nam là những dược liệu ở dạng nông sản, gây ảnh hưởng lớn đến vấn đề an ninh dược liệu và ảnh hưởng xấu đến việc trồng, thu hái dược liệu trong nước”.

Theo lý giải từ các chuyên gia, nguyên nhân của tình trạng này là do giá thành dược liệu ở Việt Nam cao, khó cạnh tranh với dược liệu nhập khẩu do sản xuất còn manh mún, địa bàn giao thông khó khăn nên cơ giới khó, phụ thuộc lao động phổ thông nên chi phí sản xuất cao. Trừ một số doanh nghiệp hợp tác xã sản xuất theo đúng quy trình thì hầu hết, nhiều vùng trồng do các cá nhân nhỏ lẻ thực hiện, chưa thực hiện quan tâm quy trình chất lượng để có sản phẩm ổn định. Bên cạnh đó, thiếu sự kết nối giữa người sản xuất và doanh nghiệp. Nhiều cá nhân tổ chức muốn trồng dược liệu nhưng chưa kết nối được doanh nghiệp, có doanh nghiệp cần kết nối vùng trồng mà không tìm được.

PGS.TS Lê Văn Truyền - nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế cho rằng, dược liệu làm thuốc của nước ta chưa phát triển tương xứng với tiềm năng là bởi chưa có một quy hoạch tổng thể cũng như chính sách phù hợp. Do vậy, để phát triển bền vững cần phải có sự liên kết của Nhà nước, nhà khoa học, nhà nông và doanh nghiệp. Trong đó Nhà nước đóng vai trò chủ đạo, thiết lập được chuỗi liên kết giá trị dược liệu phát triển từ vùng trồng để tạo sự phát triển bền vững.

Theo ông Truyền, ngành y tế cũng cần tăng cường kiểm tra các loại dược liệu được nhập vào Việt Nam, trong đó quy định dược liệu nhập khẩu về Việt Nam phải chứng minh được nguồn gốc, xuất xứ, có giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa của từng đợt nhập dược liệu. Việc tổ chức đào tạo nâng cao kiến thức cho cán bộ y học cổ truyền theo nhiều loại hình để đáp ứng đủ số lượng, chất lượng cán bộ là điều rất quan trọng.

Đ. Trân