Tiện ích và nguy cơ

Những tiện ích

Ứng dụng công nghệ AI ngày càng thay đổi cách con người làm việc, giúp chuyển đổi và tăng hiệu quả công việc, tạo đột phá về năng suất và năng lực cạnh tranh. Các ứng dụng công nghệ AI ngày càng đa dạng, nhiều tiện ích cho người dùng. Công nghệ AI giúp người mới tiếp cận bảng tính trực tuyến nhanh chóng mà không cần đến việc biết quá nhiều các câu hàm lệnh như trong ứng dụng bảng tính quen thuộc Microsoft Excel hay Google Docs, cho phép phân tích, tổng hợp, chuyển đổi dữ liệu nhanh chóng chỉ trong vài giây; tổng hợp nội dung trong cuộc họp trực tuyến, ghi chép nhanh cho các cuộc họp trực tuyến từ Google Meet, Zoom hay Microsoft Teams; trích xuất nhanh một video dài thành các clip ngắn cho Reels, YouTube Shorts hay TikTok; nhận biết và chuyển đổi giọng nói của con người thành văn bản hoặc ngược lại; trợ lý ảo, tương tác với con người bằng ngôn ngữ tự nhiên cũng như bằng các ngôn ngữ khác nhau, trả lời các câu hỏi và thực hiện các nhiệm vụ khác nhau trong các lĩnh vực như thương mại điện tử, chăm sóc khách hàng, giáo dục, y tế; nhận diện và xác thực danh tính của con người dựa trên các đặc điểm sinh học như khuôn mặt, vân tay, mống mắt, giọng nói phục vụ an ninh, thanh toán, kiểm soát ra vào; sản xuất video và livestream tự động, khả năng tương tác, trả lời câu hỏi khách hàng trên phiên livestream; kiểm soát chất lượng, tối ưu hóa chuỗi cung ứng, hậu cần; ô tô và xe tải tự lái, hệ thống vận tải công cộng; giám sát vụ mùa, dự báo thời điểm thu hoạch và diệt trừ sâu bệnh và ứng dụng các loại máy móc tự hành trong nông nghiệp.

Đặc biệt, ứng dụng công nghệ AI với tính năng chatbot có khả năng tự tạo ra nội dung dựa trên yêu cầu đầu vào ngày càng được ứng dụng vào đời sống. Ứng dụng công nghệ AI có khả năng tự tạo ra nội dung ngày càng cung cấp thông tin hữu ích, chính xác, được kiểm chứng, và rất khó để phân biệt giữa kết quả được tạo bởi các AI này với kết quả được tạo bởi con người. Người dùng sử dụng tính ưu việt của nó để phục vụ cho các hoạt động nghiệp vụ như tóm tắt nội dung văn bản và tài liệu lớn, tạo câu hỏi với một chủ đề mà người dùng không quen thuộc hoặc đang tìm kiếm những góc nhìn mới, tìm kiếm câu trích dẫn từ một nhân vật nào đó, dùng để đặt tiêu đề bài viết, dịch thuật nội dung bài từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, và các thử nghiệm khác nhau. Tùy theo yêu cầu của người dùng (khả năng đặt câu hỏi) mà ứng dụng công nghệ AI có thể làm thơ, soạn nhạc, viết thư, tạo bài luận, tạo tác phẩm mỹ thuật ứng dụng, thiết kế logo và các đồ họa khác, lập trình...

Nguy cơ đối với người dùng

Thông tin sai lệch: Nguy cơ tiếp cận, sử dụng nội dung chứa thông tin chưa được kiểm chứng, không trích dẫn nguồn gốc, thông tin sai lệch, gây nhầm lẫn hoặc các chỉ dẫn không đúng nhằm phát tán thông tin sai lệch gây mất ổn định kinh tế xã hội, chính trị và an ninh quốc phòng.

Nguy cơ lừa đảo: Ứng dụng công nghệ AI trong tái tạo khuôn mặt, giọng nói để giả dạng, mạo nhận người sở hữu tài khoản mạng xã hội nhằm chiếm đoạt tài sản thông qua giao dịch vay tiền hoặc chuyển tiền. Nguy cơ mất bảo mật thông tin và làm rò rỉ thông tin của người dùng (thông tin cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức...) nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản hoặc tung tin giả mạo hoặc gây phương hại khác cho người dùng.

Hội thảo "ChatGPT với báo chí truyền thông - cơ hội thách thức" do Báo Tuyên Quang phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức tháng 3/2023.

Nguy cơ xâm phạm quyền SHTT của bên thứ ba: Nội dung được tạo bởi ứng dụng công nghệ AI có thể chứa thông tin được bảo hộ quyền SHTT của người khác, việc sử dụng nội dung này có nguy cơ xâm phạm quyền SHTT của người khác. Ví dụ, người dùng có thể bị coi là có hành vi tự sao chép, trích dẫn làm sai ý tác giả, mạo danh tác giả, công bố, phân phối tác phẩm, sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm đã được công bố, bảo hộ quyền tác giả của người khác. Tùy theo mục đích sử dụng và ngữ cảnh sử dụng mà các lỗi hành vi này có thể bị coi là hành vi xâm phạm quyền tác giả. Các đồ họa, hình ảnh có thể được tạo ra trên cơ sở nhãn hiệu đang được bảo hộ, hoặc tác phẩm mỹ thuật, ứng dụng đang được bảo hộ của người khác, nếu người dùng sử dụng đồ họa, hình ảnh này làm nhãn hiệu, nguy cơ nhãn hiệu này có thể bị coi là tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu đang được bảo hộ của người khác cho các hàng hóa, dịch vụ trùng hoặc tương tự hoặc bị coi là xâm phạm quyền tác giả đối với tác phẩm mỹ thuật, ứng dụng đang được bảo hộ quyền tác giả của người khác.

Nguy cơ mất an ninh: Nguy cơ AI tự làm chủ và kiểm soát hệ thống, tự ra quyết định, thực hiện các quyết định gây ra các tình huống khẩn cấp. Ví dụ, gây rối loạn hệ thống giao thông khi vô hiệu hóa hệ thống đèn giao thông hay ngắt điện hệ thống vận hành tàu điện đô thị, gây tai nạn liên hoàn, làm mất điện trên diện rộng… Ứng dụng công nghệ AI có thể trở thành mối nguy đối với an ninh quốc gia. Ví dụ, sản xuất vũ khí tấn công tự động siêu nhỏ bằng cách tích hợp AI và thu nhỏ những công nghệ sẵn có. Các vũ khí này được trang bị camera, cảm biến, phần mềm xử lý hình ảnh, nhận diện khuôn mặt, và một bộ vi xử lý tốc độ cao, cho phép phân tích dữ liệu và phản ứng nhanh theo thông số lập trình trước hoặc có thể thay đổi tự lập trình.

TS. Khổng Quốc Minh
Bộ Khoa học và Công nghệ