Tiền 'rẻ' cho người vay mua nhà vẫn chỉ là 'bánh vẽ'?

Đầu tháng 9/2023, trước những thông tin ngân hàng đang phải “chữa bệnh thừa tiền”, lãi suất huy động giảm mạnh, anh Ngô Thanh Tùng (Cầu Giấy, Hà Nội) khấp khởi kỳ vọng lãi cho vay sẽ giảm, giúp anh có thể vay thêm 1 tỷ đồng để hiện thực hóa giấc mơ có nhà riêng.

Lãi suất vẫn neo cao

Mang theo niềm hy vọng, anh Tùng "rải" hồ sơ tại 5 nhà băng để tìm cơ hội vay tiền. Tuy nhiên, dù không còn quá khó khăn trong khâu thủ tục, nhưng mức lãi suất vẫn khiến anh bị “choáng”.

Cụ thể, theo anh Tùng, đa phần mức lãi suất báo về đều ở mức 10,9 - 11,6%/năm nếu có tài sản đảm bảo, không có thì 12,5 - 13%/năm. Đáng chú ý, các ngân hàng khẳng định đây là lãi suất ưu đãi trong 24 tháng. Sau đó, lãi suất thả nổi được tính bằng lãi suất cơ sở cộng với biên độ 3 - 3,5%/năm.

Lãi suất vay mua nhà neo cao ở mức 12-13%/năm được đánh giá vượt quá sức chịu đựng của số đông.

“Có ngân hàng niêm yết lãi suất chỉ 6%/năm, nhưng khi tôi đọc kỹ hợp đồng thì vỡ mộng vì chỉ áp dụng cho 6 tháng đầu, sau đó thì cố định 12%. Nhìn chung, lãi vay vẫn quanh mức 12 - 13%/năm, khiến khách vay mua như tôi vô cùng chật vật trong bối cảnh kinh tế khó khăn”, anh Tùng chia sẻ.

Không chỉ với những người vay mới, khó khăn cũng đang chồng chất với những người vay cũ. Đơn cử như trường hợp của anh Trần Thế Khải (Thanh Xuân, Hà Nội) với khoản vay mua nhà tại một ngân hàng thương mại có lãi suất cố định 10%/năm trong 2 năm đầu.

Giữa tháng 9/2023, vì thấy lãi suất huy động giảm rất mạnh, anh Khải liên hệ với ngân hàng với kỳ vọng được giảm lãi vay xuống mức "dễ thở" hơn trong kỳ điều chỉnh lãi suất sắp tới.

Tuy nhiên, trái với kỳ vọng, nhân viên tín dụng thông báo do đã hết thời gian ưu đãi nên lãi suất vay từ tháng 10 tới không những không giảm mà sẽ tăng lên mức 12%/năm.

Dù có kiến thức cơ bản về tài chính và cũng đã tìm hiểu kỹ hợp đồng, song anh Khải vẫn khá bất ngờ khi lãi suất tăng quá mạnh như vậy. Bất ngờ là bởi, theo anh Khải, với mức lãi suất huy động 12 tháng của ngân hàng đang duy trì ở mức trên dưới 7%/năm hiện tại, sau khi cộng thêm biên độ lãi suất sau ưu đãi 3,5%, thì lãi suất thả nổi phải giữ mức 10 - 10,5%/năm.

“Khi thắc mắc, ngân hàng giải thích mức trên được áp dụng theo lãi suất tối thiểu đối với các khoản vay mua nhà đang áp dụng là 12%/năm. Xem lại hợp đồng thì thấy có phần chú thích quy định lãi suất thả nổi sẽ bằng lãi suất huy động cộng biên độ 3,5%, nhưng không được thấp hơn lãi suất tối thiểu trong từng thời kỳ...”, anh Khải kể.

Bao giờ lãi giảm thực?

Khảo sát cho thấy, thời gian qua, rất nhiều nhà băng đang tung ra nhiều chính sách hấp dẫn để thu hút khách hàng. Có ngân hàng đưa ra mức lãi suất cho vay cực “mềm” khoảng 6-7%, tuy nhiên, không ít trong số đó là “bánh vẽ” khi chỉ áp trong 3 - 6 tháng.

Sau khi hết thời gian ưu đãi, lãi suất sẽ được thả nổi bằng lãi suất cơ sở cộng với biên độ 3,5%/năm. Đáng chú ý, hầu hết ngân hàng đang áp dụng mức lãi suất cơ sở để thay thế lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng làm căn cứ để cộng thêm biên độ, từ đó định ra mức lãi vay cuối cùng mà khách hàng phải trả.

Kết quả cuối cùng, với mức lãi cơ sở bình quân ở mức 8,2 - 9%/năm, cộng với biên độ, lãi vay mua nhà vẫn quẩn quanh cao ngất từ 12,5 - 13%/năm. Chưa kể, một số nhà băng còn tính thêm các “phụ phí” khác như bảo hiểm, chi phí đáo hạn… tổng cộng thêm khoảng 2-3%/năm.

Câu hỏi đặt ra là bao giờ lãi suất cho vay sẽ giảm như kỳ vọng? Theo giới chuyên gia, mặt bằng lãi suất năm 2023 đang được Ngân hàng Nhà nước cố gắng kiềm chế nhưng vẫn sẽ ở mức cao so với giai đoạn “dễ thở” 2016 - 2021. Nguồn vốn cũng được ưu tiên cho sản xuất thay vì bất động sản.

Trong một bài viết trước, khi phân tích về vấn đề lãi vay mua nhà, VnBusiness cũng từng dẫn lời ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam dự báo lãi tiết kiệm hạ nhiệt có thể kéo theo lãi cho vay giảm. Tuy nhiên, mức giảm bao nhiêu thì còn phụ thuộc nhiều yếu tố.

Ở trong nước, áp lực lạm phát tăng khi giá xăng, giá điện và nhiều chi phí tiêu dùng khác vẫn tiếp tục đi lên. Vì vậy, để lãi suất cho vay mua nhà hạ nhiệt, giảm về mức trên dưới 10% có thể sẽ cần thêm thời gian, ít nhất là phải chờ đến cuối năm 2023.

Đồng quan điểm, PGS.TS. Phạm Thế Anh, chuyên gia kinh tế - vĩ mô, giảng viên Trường đại học Kinh tế Quốc dân, nhận định lãi suất của Việt Nam đang ở mức đỉnh nhiều năm và sẽ trên đà đi xuống, song giảm nhanh hay chậm phụ thuộc quan điểm của nhà điều hành chính sách.

Ngoài ra, để tránh rủi ro, ông Phạm Thế Anh khuyến cáo người vay mua nhà cần đọc kỹ hợp đồng vay vốn. Đặc biệt, cần lưu ý những nội dung như lãi suất ban đầu, lãi suất thả nổi để có thể dự trù số tiền phải đóng trong tương lai.

Đáng chú ý, "Khách vay thêm tiền có hai vấn đề cần lưu ý là lãi suất hiện tại rất cao và tốn rất nhiều chi phí khác để vay vốn. Chính vì vậy, người đi vay cần phải tính phương án giảm nợ, giảm lãi chứ không phải tăng nợ để nuôi lãi cũ", chuyên gia này nhấn mạnh.

Hưng Nguyên