TIẾN TỚI ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ TỈNH ĐỒNG NAI NHIỆM KỲ 2025-2030 VÀ ĐẠI HỘI XIV CỦA ĐẢNG Phát triển mục tiêu và mô hình chủ nghĩa xã hội Việt Nam (Bài 3)

Kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển cho thấy, muốn đi nhanh thì bằng khoa học - công nghệ nhưng muốn phát triển nhân văn thì không có con đường nào là bằng văn hóa.

Tiết mục văn nghệ trong Chương trình nghệ thuật Đồng Nai - Chào kỷ nguyên mới diễn ra tối 3-9. Ảnh: My Ny

Trải qua mấy ngàn năm, ở những bước ngoặt mất - còn của lịch sử, dân tộc trường tồn không gì khác, bằng chính văn hóa; và đất nước phát triển một cách mạnh mẽ cũng bằng chính văn hóa.

“Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”

Văn hóa dựng nước và văn hóa giữ nước đã làm nên văn hóa Việt Nam - gương mặt, vị thế, sức mạnh và uy tín Việt Nam. Văn hóa là nền tảng tinh thần, động lực, mục tiêu phát triển với nghĩa là tạo ra nhu cầu, động cơ, giá trị, phẩm chất, năng lực, điều kiện, cơ hội để nhân dân kiến tạo và phát triển toàn diện các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, ngoại giao và trong chính văn hóa bằng văn hóa; đồng thời khắc phục, thậm chí xóa bỏ những gì gây cản trở sự phát triển, tức là phản văn hóa.

Khi “văn hóa soi đường cho quốc dân đi”, sẽ là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững đất nước, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh… Vì thế, nhất định văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội như Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định.

Phát huy giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam

Nhân tố quyết định sự thành hay bại của công cuộc đổi mới chính là con người, là chất lượng nguồn nhân lực, trực tiếp là việc đào tạo và nuôi dưỡng nhân tài mang tầm chiến lược, để thực thi thành công phát triển theo phương thức rút ngắn, nhảy vọt.

Nói một cách hình ảnh, “tư duy của một nhà thám hiểm đặt vào con người chứ không phải trí tuệ nhân tạo (AI) hay bất kỳ máy móc nào. Tận dụng công nghệ cần kết hợp con người với AI để giải quyết những vấn đề lớn. Con người là ưu tiên hàng đầu. Sự nhìn nhận của con người là rất quan trọng, mọi điều xảy ra tiếp theo không phụ thuộc vào công nghệ mà phụ thuộc chính vào chúng ta”(2).

Do đó, nhất định phải phát huy giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, thịnh vượng, tạo ra sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc. Nói khái quát, phát triển văn hóa chính là xây dựng con người và đồng thời là mục tiêu chính của sự phát triển đất nước. Và, cùng với khoa học, công nghệ - động lực quan trọng, muốn phát triển bền vững và nhân văn, không thể không phát triển từ văn hóa và bằng văn hóa.

Nói tóm lại, “…trước những thời cơ và thách thức mới, yêu cầu khách quan của sự nghiệp cách mạng nước ta là phải tiếp tục xây dựng, giữ gìn và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thực sự là “nền tảng tinh thần”, “động lực phát triển”, và “soi đường cho quốc dân đi”; phát huy giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, thịnh vượng, tạo ra sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc để tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, thực hiện thành công mục tiêu đưa nước ta trở thành quốc gia phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa vào giữa thế kỷ XXI”(3).

Đó là nhu cầu phát triển nhân văn và bền vững của 40 năm công cuộc đổi mới vừa qua và tương lai.

Đó là những bước phát triển tất yếu vừa mang tầm chiến lược vừa nóng bỏng cấp bách trong tầm nhìn tới năm 2045.

Vì vậy, trong các phương hướng xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nếu Đảng ta xác định 3 trụ cột: Một - Dân chủ xã hội chủ nghĩa là bản chất của chế độ ta, vừa là mục tiêu, vừa là động lực cho phát triển đất nước; Hai - Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là công cụ, phương tiện giải phóng sức sản xuất, phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội Việt Nam, với kinh tế nhà nước là nền tảng, dẫn dắt nền kinh tế quốc gia, kinh tế ngoài nhà nước, trước hết là kinh tế tư nhân là động lực quan trọng, là đòn bẩy phát triển mang tầm chiến lược; Ba - Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là hình thức tối ưu bảo đảm quyền lực nhà nước của Nhân dân và thực thi, bảo vệ quyền dân chủ của Nhân dân thì phương diện thứ tư (trụ cột thứ tư) làm căn bản là: Văn hóa và phương diện thứ năm (trụ cột thứ năm) tối cần thiết là: Khoa học - công nghệ hợp thành 5 trụ cột bảo đảm phát triển nhanh, mạnh và bền vững kinh tế - xã hội Việt Nam.

Đó chính là mệnh lệnh phát triển của công cuộc đổi mới toàn diện, đồng bộ trong tầm nhìn năm 2045.

(còn tiếp)

TS Nhị Lê, nguyên Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản

(1) Nguyễn Phú Trọng: Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, Nxb. Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội, 2024, tr. 29.

(2) Hình bóng một con rồng châu Á, Báo Đại đoàn kết, số ra ngày 29-4-2024.

(3) Nguyễn Phú Trọng: Ra sức xây dựng, gìn giữ và phát huy những giá trị đặc sắc của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, Báo Nhân Dân số ra ngày 24-11-2021.