Tiếng loa truyền thanh trên biển

Trung tướng Bùi Quốc Oai - Chính ủy Cảnh sát biển Việt Nam tuyên truyền về chống khai thác IUU cho tàu cá ngư dân tại âu tàu xã đảo Thổ Châu (Kiên Giang).

Bám biển, đồng hành cùng ngư dân

Cùng đi trên tàu CSB 4039 tuần tra chống khai thác IUU trên vùng biển giáp ranh Việt Nam - Thái Lan - Malaysia, chúng tôi mới thấy hết những cố gắng, vất vả của lực lượng thực thi pháp luật trên biển.

Trên đường tuần tra, tàu CSB 4039 nối bộ đàm với biên đội tàu CSB 4035 và tàu Kiểm ngư 270. Được biết các tàu đã trực ở đây hơn 50 ngày để tuyên truyền, cảnh báo ngư dân không vi phạm về phòng, chống khai tác IUU. Hàng ngày, mỗi khi gặp tàu cá của ngư dân đánh bắt trên vùng biển giáp ranh, các tàu trực đều phát thanh qua loa trên tàu và máy liên lạc nghề cá hoạt động trên biển để tuyên truyền phòng chống khai thác IUU.

Đại tá Trần Nguyên Lai, Phó Tư lệnh Tham mưu trưởng BTL Vùng CSB4 cho biết, từ tháng 7/2021, BTL Vùng CSB 4 được giao nhiệm vụ chủ trì tuần tra, kiểm soát, phòng chống khai thác IUU ở khu vực biển giáp ranh Việt Nam - Thái Lan, Việt Nam - Malaysia. Mặc dù gặp không ít khó khăn, nhưng dưới sự chỉ đạo của Đảng ủy, Thủ trưởng BTL Vùng, cán bộ, chiến sĩ an tâm tư tưởng công tác, đoàn kết thống nhất khắc phục khó khăn, thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.

Công tác tuyên truyền cho ngư dân trên biển đã dần di vào chiều sâu; không còn tình trạng tàu cá, ngư dân chống đối hoặc không chấp hành hiệu lệnh của tổ tuần tra, kiểm soát các hành vị cố tinh vi phạm về khai thác IUU đều giảm đáng kể, nhất là các quy định về bằng cấp chuyên môn, giấy tờ tùy thân của thuyền trưởng, thuyền viên tàu cá giảm thiểu hoạt động khai thác hải sản tại vùng biển nước ngoài; góp phần vào mục tiêu của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, quân đội và các cấp ban, ngành, chính quyền địa phương, các lực lượng trong việc giảm thiểu, tiến tới chấm dứt các hoạt động khai thác IUU trong lĩnh vực thủy sản. BTL Vùng CSB4 đã nghiên cứu kỹ về đối tượng tuyên truyền, công tác nắm tình hình, phân tích rõ tác hại về thẻ vàng của EC cho các chủ tàu, ngư dân, thuyền viên; đặc biệt là những chủ tàu có nguy cơ có thể vi phạm vùng biển nước ngoài, hoặc vi phạm IUU nói chung.

“Trên bờ, chúng tôi đã tập trung mời bà con đến để động viên, tuyên truyền cũng như giáo dục cho các thuyền trưởng, thuyền viên không đưa tàu ra vùng biển nước ngoài vi phạm”, Đại tá Trần Nguyên Lai cho hay.

Trên biển, việc gặp gỡ trực tiếp để tuyên truyền cho ngư dân đang tham gia đánh bắt cũng được đẩy mạnh. Hoạt động này được kết hợp với nhiệm vụ tuần tra, kiểm tra, kiểm soát thực thi pháp luật của các tàu cảnh sát biển. “Mưa dầm thấm lâu”, việc tuyên truyền thường xuyên, liên tục khiến ngư dần nâng cao ý thức, tiến tới chấm dứt hành vi khai thác IUU.

Tại âu tàu xã đảo Thổ Chu, tỉnh Kiên Giang, ông Lê Trường Giang, ngư dân tàu cá CM 91242-TS ở thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời (Cà Mau) cho biết: “Ghe của tôi chỉ đánh cá trong vùng biển Việt Nam chứ không dám vượt biên ra ngoài, nếu ít cá thì về chứ không ra ngoài đó”.

Nhiều giải pháp phòng, chống vi phạm

Thời gian qua, lực lượng CSBVN đã tích cực, chủ động phối hợp với các ngành chức năng và chính quyền địa phương triển khai đồng bộ các biện pháp nhằm ngăn chặn hành vi khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Mặc dù lực lượng CSBVN đã lập sở tiền phương, cử các biên đội tàu trực trên vùng biển giáp ranh Việt Nam - Thái Lan - Malaysia tuyên truyền về phòng chống khai thác IUU cho bà con ngư dân. Tuy nhiên hoạt động tội phạm, vi phạm pháp luật buôn lậu, gian lận thương mại; cưỡng bức lao động, lừa đảo ngư dân, đưa tàu sang vùng biển nước ngoài khai thác thủy sản trái phép diễn biến ngày càng phức tạp, với nhiều thủ đoạn tinh vi.

Tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài khai thác thủy sản trái phép bị lực lượng chức năng nước ngoài bắt giữ đã giảm, nhưng chưa bền vững. Tình hình thời tiết, thiên tai ngày càng cực đoan, khó lường... đã ảnh hưởng không nhỏ tới các hoạt động chống khai thác IUU.

Từ năm 2022 đến tháng 2/2023, CSBVN đã tuyên truyền cho 8.313 lượt tàu cá Việt Nam (trực tiếp trên biển 3.343 tàu, qua máy liên lạc nghề cá 4.506 tàu, tại bến 469 tàu), phát 126.591 tờ rơi, 51.160 cờ Tổ quốc, 1.260 ảnh Bác Hồ, 10.540 cuốn sách pháp luật, 4.220 áo phao.

Đại tá Đào Bá Việt, Phó Tham mưu trưởng BTL CSBVN cho biết: Hiện nay tàu cá Việt Nam bị nước ngoài kiểm tra, bắt giữ xử lý do vi phạm vùng biển nước ngoài khai thác hải sản trái phép giảm rõ rệt. Trong 2 tháng đầu năm 2023, CSBVN ghi nhận 3 vụ với 3 tàu bị lực lượng chức năng nước ngoài bắt giữ (giảm 5 tàu so với cùng kỳ năm 2022).

Trung tướng Bùi Quốc Oai - Chính ủy Cảnh sát biển Việt Nam tặng quà cho tàu cá ngư dân tại âu tàu xã đảo Thổ Châu (Kiên Giang).

Phương thức hoạt động của tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài thường sử dụng các tàu hết hạn đăng kiểm, bị xóa đăng ký (những tàu thuộc diện nguy cơ cao vi phạm IUU) sang vùng biển nước ngoài hoạt động dài ngày, có sự trợ giúp của tàu dịch vụ hậu cần nghề cá (cung cấp nhiên liệu, thực phẩm và thu mua hải sản).

Lợi dụng đêm tối, thời tiết xấu, tắt đèn hành trình, tắt, tháo gửi hoặc xóa dữ liệu, can thiệp làm sai lệch thông tin trên thiết bị VMS (lực lượng CSB đã bắt giữ 3 vụ với 3 tàu vận chuyển, lưu giữ 64 thiết bị VMS do tàu cá khác gửi) hoặc sơn lại màu nhận biết của tàu cá, thay số đăng ký tàu, thay quốc kỳ, ngụy trang thành tàu nước ngoài... để trốn tránh sự kiểm soát của lực lượng của lực lượng tuần tra, kiểm soát trên biển.

Tàu cá ngư dân thường hoạt động theo tổ, nhóm, có kênh liên lạc riêng bằng máy thông tin nghề cá, máy sóng ngắn hoặc điện thoại vệ tinh, thường xuyên kéo lưới dọc Bắc tuyến giáp ranh giả đánh bắt, lợi dụng lực lượng tuần tra kiểm soát còn mỏng, thông báo cho nhau vị trí của tàu CSB, Kiểm ngư trên thực địa để né tránh, tìm cơ hội vượt sang vùng biển nước ngoài.

Ngoài ra, còn có hành vi đưa người từ trong nước nhập cảnh bằng đường hàng không sau đó đưa tàu cá sang sau để đón người đi khai thác hải sản (một số tàu cá bị bắt mang biển số giả, thuyền viên không có giấy tờ tùy thân, một số có giấy tờ tùy thân thì trên hộ chiếu và trên giấy đăng ký có đóng dấu của cơ quan kiểm soát nước ngoài).

Theo đại tá Đào Bá Việt, nguyên nhân của hiện tượng trên là do nhận thức, chấp hành pháp luật của một số ít ngư dân chưa cao (cố tình vi phạm). Nguồn lợi hải sản tại vùng biển trong nước ngày càng cạn kiệt, giá dầu tăng cao cộng với chi phí nhân công lớn nên khai thác trong nước lợi nhuận thấp hoặc có thể lỗ. Do đó, vì lợi ích kinh tế nên một số ngư dân cố tình vi phạm và tái diễn vi phạm. Bên cạnh đó, do vùng biển rộng, lực lượng tuần tra trên biển còn mỏng, ranh giới vùng biển một số khu vực chưa phân định nên khó khăn trong xác định vùng biển vi phạm.

Để giảm thiểu tiến tới chấm dứt tình trạng tàu cá vi phạm khai thác IUU, thời gian qua, lực lượng CSB đã triển khai các giải pháp vừa có tính cấp bách trước mắt, vừa có tính căn cơ, lâu dài, như lập đoàn công tác, làm việc với các địa phương trên cơ sở đó báo cáo và tham mưu với Ban Chỉ đạo Bộ Quốc phòng về IUU để đề xuất giải pháp với Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU. Điểm nhấn của loạt biện pháp đó là huy động sức mạnh tổng hợp của các lực lượng và chính quyền địa phương trong thực thi nhiệm vụ.

Ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho biết, tỉnh Cà Mau đã làm tốt công tác phối hợp thông tin, chia sẻ thông tin để xử lý nhanh những trường hợp có nguy cơ dẫn đến khai thác vi phạm ở vùng biển nước ngoài.

“Nếu Cà Mau có tàu cá vi phạm, chúng tôi sẽ phối hợp điều tra, xử lý một cách nhanh nhất, đúng pháp luật, đảm bảo mọi hành vi vi phạm phải được xử lý nghiêm minh để răn đe, tiến tới chấm dứt tình trạng này”, ông Lê Văn Sử nói.

Trung tướng Bùi Quốc Oai, Chính ủy CSBVN cho biết: Lực lượng CSB đã tăng số lượng tàu tuần tra, kiểm soát trên thực địa, đồng thời thay đổi quy luật tuần tra, tránh tạo kẽ hở cho tàu cá vi phạm. Bên cạnh đó, lực lượng cũng tăng cường thêm đội ngũ bằng cách kết hợp với các lực lượng chức năng khác theo cơ chế phối hợp. Với việc đẩy mạnh thực hiện nhiều giải pháp, nỗ lực đổi mới cách thức triển khai, khắc phục những lỗ hổng, lực lượng CSBVN đã góp phần làm hạn chế tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm khai thác IUU.

Bài và ảnh: Viết Tôn/Báo Tin tức